اولین قانون فرونشست
در قانون جدید علاوه بر انجام اقدامات پیشگیرانه در حوزههایی که در سالهای قبل بر آنها تأکید شده بود، به فرونشست زمین هم پرداخته شده است.
طبق این قانون، باید مناطق با خطر فروریزش و فرونشست را با در نظر گرفتن اثرات قنوات، گودبرداری، حفاریهای زیرسطحی و مواردی از این قبیل در حوزههای شهری و در مسیر سامانههای حملونقل جادهای و ریلی و در فرودگاهها و بنادر تعیین و تمهیدهای مهندسی در خصوص مقابله با فروریزشهای شهری و فرونشست زمین با هدف تدوین ضوابط و آییننامههای مرتبط فراهم شود. همچنین ارزیابی ایمنی ساختمانهای مهم و بلندمرتبه با کاربریهای مختلف با اولویتبندی کلانشهرها در برابر آتشسوزی، زلزله، فرونشست و فروریزش زمین انجام شود. ارزیابی آسیبپذیری و اولویتبندی نشانهای (المانهای) حملونقل هوایی، دریایی، ریلی و جادهای از دیدگاه خطر زلزله، فرونشست و فروریزش زمین با هدف شروع اقدامات اجرایی و ارتقای تابآوری آنها انجام شود.
با همکاری وزارتخانههای نفت، نیرو و ارتباطات و فناوری اطلاعات، قرارگیری شریانهای حیاتی و مجموعههای مرتبط با سازمان دولتی و شرکتها را در حریم گسلها و مناطق (زونهای) با خطر بالای زلزله، فرونشست و فروریزش زمین ارزیابی کرده و موارد جهت شروع اقدامات اجرایی ارائه شود. نگاهی به مواد و بندهای موجود در قانون مدیریت بحران نشان میدهد که برای اولین بار در تاریخ قانونگذاری کشور، مباحثی مانند حریم گسلها، فرونشست و فروریزش زمین و… بهعنوان قانون در کشور ابلاغ میشود.
پیوست فرونشست
شهر اصفهان به دلیل وضعیت زایندهرود و برداشت بیرویه آبهای زیرسطحی در معرض خطر فرونشست و تخلیه جمعیتی قراردارد. به همین دلیل توجه به مدیریت بحران در این حوزه باید به وظایف اصلی مسئولان ذیربط و مدیریت شهری تبدیل شود؛ چراکه آنها باید توسعه پایدار شهر را مدنظر قرارداده و با تطبیق طرحهای جامع و تفصیلی با نقشه فرونشست و گسلهای شهر، مسیر توسعه، بلندمرتبهسازی، جانمایی پروژههای عمرانی و مطالعات پژوهشی آن را معین کنند. بهعبارتدیگر، همه عناصر شهر و ساختوسازهای جدید علاوه بر پیوستهای فرهنگی، اجتماعی، ترافیکی و… باید به پیوست فرونشست هم مجهز شوند.
در سالهای اخیر نمونههای متعددی از خسارتهای مالی ناشی از فرونشست زمین و نشست ساختمانی در زیرساختها و ساختوسازهای شهر وجود داشته که علت اصلی آن حذف زایندگی زایندهرود و عدم جریان آن در شهر اصفهان است. حفر چاه و برداشت بیرویه از آبخوانها چنان زیر پای نصفجهان را خالی کرده که تا چند سال آینده شهر باید از بیم ریزش تخلیه شود.
لزوم مطالعات ژئوتکنیک
برای جلوگیری از مخاطرات ناشی ازاینگونه حوادث، مطالعات ژئوتکنیک قبل از هر گونه ساختوساز در شهر اصفهان ضروری است. به دلیل مـحـدودیت منابع و امکانات برای مقابله مؤثر در رویارویی با بحرانها، باید ریسک مخاطرات، با اعمال تمهیدهایی
کاهش یابد.اعمال نـظـارت و کنـتـرل بر کیـفـیـت ساختوسازهای فزاینده در شهر و رعـایـت دقیق آییننامهها و دستورالعملهای تدوینشده ضروری است؛ در غیر این صورت همه سرمایهگذاریها در حوزه مسکن که بیشتر درآمد شهر را شامل میشود، در معرض تهدید قرار میگیرد.
از سوی دیگر، ساختمانهای نوساز هم به دلیل سستی زمین در برابر بارهای جانبی مقاومت چندانی نداشته و بلافاصله پس از بهرهبرداری به دلیل نگرانی از ریزش یا چرخش ساختمان باید تخلیه شوند. چنانچه در حال حاضر هم تعدادی از ساختمانهای نوساز شهر به همین دلیل ممنوعیت خریدوفروش دارند.
به همین علت ساخت وساز باید مستلزم اتخاذ تدابیر اصلاحی مناسب و صرف زمان و کوشش زیاد و هماهنگی در جنبههای مختلف بین سازمانها و افراد دستاندرکار در ساخت ساختمانها باشد. با افزایش ارزش زمین در اصفهان، ساختوسازهای جدید بر خلاف گذشته باافزایش تعداد طبقات ساختمان و به دنبال آن نیاز به پارکینگ و سایر مشاعات و در نتیجه افزایش تعداد طبقات در زیرزمین همراه است.
به همین دلیل شناسایی خصوصیات زمینشناسی، مهندسی بنا و طراحی ساختمانها براساس شرایط محلی، درارتقای کیفیت ساختوساز و کاهش مخاطرات شهری نقش اساسی ایفا میکند. به همین دلیل انجام مطالعات ژئوتکنیکی، کمک شایانی به کاهش آسیبپذیری شهر اصفهان و شناسایی نشستهای زمین و ارتقای سطح کیفی ساختوسازها میکند.