در هفتههای گذشته، اما انتشار فیلمی مبنی بر رهاسازی زبالههای پزشکی در دشت سجزی خبرساز شد و حاشیههای بسیاری را به وجود آورد. آنطور که «رکنا» مدعی شده است: «حدود دو سال است که بخش زیادی از پسماندهای عفونی بیمارستانهای اصفهان بدون رعایت اصول علمی امحا و در دشت سجزی رهاسازی میشود؛ مسئلهای که حاکی از ضعف نظارتی اداره کل محیطزیست اصفهان و البته قصور مسئولان دانشگاه علوم پزشکی و شهرداری اصفهان است که همگی توجه لازم را از خطرات فراوان رهاسازی این زبالهها در دشت سجزی نداشتهاند؛ خطراتی از جمله ورود شیرابه این پسماندها به آبهای زیرزمینی که مزارع اطراف دشت سجزی با آن آبیاری میشوند و محصولات کاشتهشده در این مزارع نیز به مصرف اهالی سجزی و شهرکها و روستاهای اطراف آن میرسد و میتواند آنها را به انواع سرطان و حتی بیماری کرونا مبتلا کند.» این خبرگزاری همچنین از قول سجاد عبدلی، فعال محیط زیست اهل سجزی گفته است: «متأسفانه حدود دو سال است که زبالههای بیمارستانی شهر اصفهان به صورت کاملا غیرعلمی در دشت سجزی رهاسازی میشود و حتی مسئولان از پاشیدن مالچ یا آهک زیر محل رهاسازی این زبالهها برای جلوگیری از ورود شیرابه به سفرههای آب زیرزمینی نیز طفره رفتهاند. این در حالی است که این آبهای زیرزمینی به زمینهای کشاورزی سجزی میرسد. مهمترین مشکل ما این است که زبالههای بیمارستانی بدون رعایت اصول علمی امحا در دشت سجزی رها میشوند و با توجه به این که بخش زیادی از این زبالهها مربوط به بخشهای کرونایی بیمارستانهای اصفهان هستند، احتمال بالایی برای انتشار کرونا در سجزی و شهرکها و روستاهای اطراف وجود دارد.» از نظر این فعال محیطزیست، سجزی، مزرعه شور، یک لنگی، شهرک المهدی، شهرک راه آهن، نقیآباد و… از جمله شهرها و روستاهایی دانست که اهالی آنها که جمعیتشان مجموعا به بیش از 9 هزار نفر میرسد، در معرض انواع آلودگیهای ناشی از دفن غیراصولی زبالههای بیمارستانی در دشت سجزی قرار گرفتهاند و احتمال افزایش ابتلای آنها به انواع سرطان نیز وجود دارد. همچنین حدود هشتهزار هکتار زمین کشاورزی در پایین دست محل انباشت زبالههای بیمارستانی در دشت سجزی وجود دارد که در آنها جو، گندم، علوفه دامی، صیفیجات و سبزیجات کاشته شده است و تمام این زمینها با استفاده از چاههایی آبیاری میشوند که آب زیرزمینی آنها به وسیله شیرابه پسماندهای عفونی رهاشده در این دشت آلوده شده است.
شهرداری ضوابط محیط زیستی را مورد توجه قرار داده است
این ادعاها درحالی مطرح میشود که فرشاد مستأجران، معاون برنامهریزی و پژوهش سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان آن را تأیید نمیکند.او در گفتوگو با «اصفهان زیبا» با بیان اینکه پسماندهای پزشکی قبلا حدود 12 تن بوده، میگوید: «با شیوع کرونا این میزان به 15 تن افزایش یافته است.» او میافزاید: «ماده 7 قانون مدیریت پسماند، مدیریت پسماندهای صنعتی و پزشکی را به تولیدکننده واگذار کرده است؛ بنابراین مدیریت پسماند پزشکی به عهده دانشگاه علوم پزشکی و سازمان نظام پزشکی است و نه شهرداری. اما سازمان مدیریت پسماند، براساس مسئولیت اجتماعی و همچنین بنا به صلاحدید نهادهای ذیصلاح مدیریت پسماندهای پزشکی را به عهده گرفته و تا به الان با دانشگاه علوم پزشکی همکاری کرده و دفن پسماندهای پزشکی را انجام داده است.»مستأجران ادامه میدهد: «به تازگی برخی در فضای مجازی مدعی شدند که شهرداری ضوابط محیط زیستی را مورد توجه قرار نداده است؛ درحالی که سازمان مدیریت پسماند اقدامات بسیار زیادی برای حفاظت از محیط زیست در دستور کار خود قرار داده است. درواقع سازمان مدیریت پسماند، براساس یک برنامه راهبردی اهداف کلان و خرد و چشماندازهایی را در نظر گرفته و در همین راستا نیز نزدیک به 40 پروژه و اقدام زیستمحیطی در جهت حفاظت از محیط زیست را انجام داده یا در حال انجام است.به گفته او، توزیع، دستهبندی، نگهداری، بیخطرسازی پسماند و همچنین حملونقل آن پس از تولید به عهده دانشگاه علوم پزشکی است که این فرایند با نظارت محیطزیست انجام میشود.
لندفیل شهرداری در حال پرشدن است
معاون برنامهریزی و پژوهش سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان در بخش دیگری از اظهاراتش بیان میکند: «دانشگاه علوم پزشکی مدعی است که تمام بیمارستانها مجهز به اتوکلاو هستند و همه زبالههای بیمارستانی را در این دستگاه که دمای بیش از 110 درجه دارد، بیخطر میکند. این پسماندها شیرابه بسیار ناچیزی نیز دارند و پس از بیخطرسازی به دفنگاه شهرداری منتقل میشوند. لندفیل پسماندهای پزشکی که سالهاست در اختیار سازمان مدیریت پسماند شهرداری است، از ایمنی کامل برخوردار و کف آن لایههای نفوذناپذیر پهن شده تا از نفوذ زبالهها جلوگیری کند. همچنین در هر فرایند دفن و پسماند، پتوی آهکی زیر این لایهها نصب میشود. به صورت روزانه نیز روی پسماندها خاک پوششی ریخته میشود. عکسی که در روزهای اخیر در فضای مجازی منتشر شده است، متعلق به زمانی است که هنوز فرایند دفن انجام و خاک پوششی روی پسماندها ریخته نشده است؛ زیرا این فرایند پس از پایان هر روز انجام میشود.»
به گفته او، در سالهای اخیر برای بررسی روشهای نوین مدیریت پسماند پزشکی مذاکرات همهجانبهای با حضورهمه ذینفعان اعم از شهرداری، دانشگاه علوم پزشکی، استانداری و محیط زیست انجام شده است. سازمان مدیریت پسماند برای مدیریت بهتر پسماندهای پزشکی استفاده از دستگاه زبالهسوز را پیشنهاد داده و با چندین شرکت نیز رایزنی کرده است. این شرکتها نیز با شرط این که دانشگاه علوم پزشکی به مدت ده سال زبالههای بیمارستانی را در اختیار آنها قرار دهد، حاضر به سرمایهگذاری بودند. براساس یکی از بندهای تفاهمنامه ای که دانشگاه علومپزشکی با سازمان مدیریت پسماند منعقد کرده، دانشگاه باید به سازمان مدیریت تعهد بدهد تا سازمان پسماند نیز به مدت ده سال خوراک این شرکتها را تأمین کند. اما این اتفاق نیفتاد واستفاده از زبالهسوز به طور کلی از دستور کار خارج شد. معاون برنامهریزی و پژوهش سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان میگوید: «لند فیل سازمان مدیریت شهرداری در حال پر شدن است و این موضوع برای کارگران خطرزاست و ادامه این روند امکانپذیر نیست. دو سال پیش، یعنی سال 1398 که لند فیل اشباع نشده بود، سازمان لندفیلی برای مدیریت پسماندهای پزشکی طراحی کرد و اواخر همان سال نیز از محیطزیست خواست که به دلیل اشباع لندفیل مجوز احداث لندفیل جدیدی را صادر کند، اما پاسخی در این باره دریافت نشد.»او ادامه داد: «اواخر سال 1398 رویکرد محیط زیست و مدیریت پسماندها به طور جدی تغییر کرد و در جلسهای با حضور نمایندگان دانشگاه علوم پزشکی و محیطزیست و سازمان مدیریت پسماند قرار شد دانشگاه علوم پزشکی با شرکتی که دارای دستگاه زبالهسوز است، قراردادی را منعقد و از حمل پسماندها به لند فیل شهرداری خودداری کند. البته این اتفاق هنوز هم نیفتاده و بلاتکلیفی را ایجاد کرده است؛ چرا که قرار بوده از دوم این ماه، سازمان مدیریت پسماند از دریافت پسماندها خودداری کند.»
همه پسماندهای پزشکی بیخطر میشوند
تلاشهای «اصفهانزیبا» برای گفتوگو با مسئولان مربوطه در اداره کل حفاظت محیطزیست استان اصفهان برای باخبر شدن از چند و چون فرایند مدیریت پسماندهای پزشکی در سجزی نیز به جایی راه نمیبرد و روابط عمومی این اداره کل به ارسال یک متن در پلتفرم واتساپ بسنده کرد. اینگونه که در این متن آمده: «در سایت سجزی پسماندهای عفونی و تیز و برنده، بیخطرسازی شده بیمارستانها به همراه پسماندهای سایر مراکز درمانی منتقل و به همراه پتو آهکی و خاک دفن میشود؛ ولی درحال حاضر، ظرفیت محل دفن تکمیل شده است که بدین منظور موضوع در کارگروه مدیریت پسماند استان و چندین جلسه تخصصی مطرح و مقرر شده که پسماندهای تحویل داده شوند ولی دفن نشوند. لازم به ذکر است از نحوه دفن پسماند در سایت سجزی به صورت دورهای بازدید و در موردی که تخلفی صورت میگرفت، اخطاریه صادر میشد. همچنین شیرابه پسماندهای پزشکی به میزان بسیار جزئی هستند و نفوذی به خاک و منابع آب زیرزمینی ندارند و قابلیت دسترسی توسط کشاورزان را ندارند.» در همین باره حمیدرضا پورزمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه و مشاور اجرایی معاونت توسعه و مدیریت منابع دانشگاه علوم پزشکی استان اصفهان نیز در گفتوگو با اصفهانزیبا میگوید: «پسماندها در آن دسته از بیمارستانهایی که بخش کرونایی ندارند، تعریف خود را دارند و پس از تولید، جمعآوری و اتوکلاو به لندفیل ارسال میشوند. اما اگر بیمارستانی به طور کامل برای بیماران کرونایی باشد، همه زبالههای بیمارستان به عنوان پسماند پزشکی محسوب میشوند و پسماند عادی در این بیمارستانها دیگر وجود نخواهد داشت و به همین دلیل همه زبالههای آن اتوکلاو و به محل دفن سجزی ارسال میشوند.» او با اشاره به افزایش پسماندهای پزشکی در پیکهای کرونایی میافزاید: «معمولا در موجهای کرونایی میزان پسماندها یک ونیم برابر قبل میشود. دانشگاه علوم پزشکی به ازای هر کیلو زباله 10 هزار تومان هزینه میکند؛ این هزینه شامل بیخطرسازی و حملونقل و دفن پسماند میشود.» پورزمانی با اشاره به شایعه رهاسازی پسماندهای پزشکی در سجزی از سوی سازمان مدیریت پسماند شهرداری میگوید: «فیلمی که در این باره در فضای مجازی منتشر شده مربوط به قبل از اتمام فرایند دفن است و هیچ پراکندگی هنگام مدیریت این پسماندها رخ نداده است.»
متولی مدیریت پسماندهای پزشکی کیست؟
او با بیان اینکه تمامی زبالههای پزشکی در دستگاه اتوکلاو بیخطر میشوند، بیان میکند: «این زبالهها قبل از بیخطرسازی به هیچ عنوان از بیمارستانها خارج نمیشوند. بعد از اینکه در اتوکلاو قرار گرفتند نیز کاملا بیخطر میشوند و حتی در صورت پراکندگی نیز مشکلی برای سلامت افراد به وجود نمیآورند؛ هر چند مشکلات محیط زیستی به وجود میآورند. بیمارستانها هم میدانند که اگر زبالهها را بی خطر نکنند، با افزایش تعداد مبتلایان کرونایی مواجه میشوند و دوباره بار سنگینی بر دوش آنها خواهد افتاد.» پورزمانی با اشاره به اینکه براساس مصوبات موجود، مسئولیت پسماند زبالههای خطرناک به عهده تولید کننده است، بیان میکند: «این درحالی است که زبالهها در بیمارستان کاملا بیخطر میشوند و بنابراین بیمارستانها دیگر نباید متولی مدیریت این پسماندها باشند؛ بنابراین این موضوع نیاز به مصوبات وزارت کشور دارد تا بالاخره مشخص شود، متولی مدیریت پسماندهای پزشکی به عهده کیست.»