حضور فولاد، صنعت نفت، استقلال اهواز و استقلال خوزستان به‌تناوب سبب شد که خوزستان، یکی از پردربی‌ترین استان‌های کشور باشد. دیرزمانی مشهد هم تیم‌های پیام و ابومسلم را در لیگ می‌دید و به‌این‌ترتیب مشهد هم صاحب دربی بود.
در کرمان هم تیم‌های مس کرمان و مس سرچشمه باهم در لیگ برتر ملاقات کرده‌اند؛ اما بی‌شک مهم‌ترین شهرآورد در بین تیم‌های شهرستانی کشور، دیدار تیم پرسابقه اصفهانی است. سپاهان و ذوب‌آهن اولین نمایندگان ایران در لیگ قهرمانان آسیا بوده‌اند که فینال فتح این مسابقات را تجربه کرده‌اند. سپاهان با پنج بار قهرمانی لیگ برتر و دو نایب‌قهرمانی پرافتخارترین تیم ایران است و ذوب‌آهن با چهار نایب‌قهرمانی ازجمله تیم‌هایی است که در ادوار مختلف در لیگ درخشیده است. با هم نگاهی داریم به شهرآورد اصفهان از آغاز تاکنون.
آغاز کار با چهار تساوی صفر بر صفر
اولین‌بار که سپاهان و ذوب‌آهن در برابر هم قرار گرفتند به زمستان 1351 بازمی‌گردد. در فینال مسابقات قهرمانی باشگاه‌های اصفهان دو تیم در ورزشگاه «باغ همایون» به مصاف هم رفتند. این بازی با تساوی بدون گل خاتمه یافت و کار به ضربات پنالتی کشید تا سپاهان پنج بر چهار برنده‌شده و قهرمان اصفهان شود. در آن روزها سپاهان با پیراهن سپید در میادین حاضر می‌شد. کمتر از دو سال بعد دو تیم نخستین نبرد خود در جام تخت‌جمشید را در برابر هم برگزار کردند.
روز 20 اردیبهشت 1353 بود و شاگردان محمود یاوری (سپاهان) و یوگنی لیادین (ذوب‌آهن) در پایان 90 دقیقه به تساوی بدون گل دست یافتند. بازی برگشت در اول آذرماه همان سال برگزار شد و یک بار دیگر مسابقه بدون ردوبدل شدن هیچ گلی خاتمه یافت. در نبرد 16 خرداد 54 هم چیزی تغییر نکرد. مربیان همچنان لیادین و یاوری بودند و یک‌بار دیگر نبرد سپیدها و سبزها صفر بر صفر خاتمه یافت! چهار تساوی پیاپی بدون ردوبدل‌شدن گل، این روزها شائبه بازی سیاسی و تبانی را در اذهان زنده می‌کند. اما در فوتبال کم‌گل دهه 50، این مسئله به‌هیچ‌عنوان چیز عجیبی تلقی نمی‌شد!
هشت نبرد یاوری و لیادین
سرانجام در بازی برگشت جام 54 قفل دروازه‌ها شکست و ذوب‌آهن دو بر یک برنده شد. یک سال بعد، همین نتیجه تکرار شد؛ اما به سود سپاهان. بازی برگشت در روز پنجم آذر 55 برگزار شد و بازهم نتیجه صفر بر صفر در انتظار دو تیم بود. در روز 18 فروردین 56 سپاهان با دو گل مهدی ویسی همشهری خود را شکست داد تا ویسی اولین بازیکنی باشد که در دربی، دو گل می‌زند. بازی برگشت در هشتم مهرماه برگزار شد و محمود یزدخواستی در آخرین ثانیه‌های نیمه اول ذوب‌آهن را پیش انداخت؛ اما گل علیرضا رحیمی (82) امتیازها را تقسیم کرد. این آخرین نبرد دو تیم در جام تخت‌جمشید بود و پس‌ازآن سپاهان به دسته دوم سقوط کرد. در تمامی این هشت مسابقه یاوری و لیادین هدایت دو تیم را عهده‌دار بودند.
20 سال شکست‌ناپذیری ذوب‌آهن
با تعطیلی جام تخت‌جمشید در برگزاری دربی اصفهان وقفه ایجاد شد و تنها نبرد دو تیم در دهه 60 به مسابقه 16 اسفند 64 بازمی‌گردد. در رقابت‌های جام حذفی اصفهان این ذوب‌آهن بود که دو بر یک برابر سپاهان پیروز شد. پس‌ازآن، دو تیم دوبار در جام آزادگان سال 72 به مصاف هم رفتند که در هر دو مسابقه فیروز کریمی، مربی سپاهان بود و بهرام عاطف، سرمربی ذوب‌آهن. در هر دو مسابقه ذوب‌آهن برنده شد که اولی با نتیجه دو بر صفر بود و دومی با حساب سه بر صفر. در این رقابت‌ها عباس سیمکانی سه گل وارد دروازه سپاهان کرد. نبرد بعدی دو تیم در 1374 و در جام نقش‌جهان برگزار شد و یک‌بریک خاتمه یافت. وقتی مسابقه سال 75 سپاهان (با مربیگری رسول کربکندی) و ذوب‌آهن (با هدایت یاوری) بدون گل خاتمه یافت، سپاهان در حسرتی 20 ساله برای بردن همشهری خود باقی ماند. 20 سال بدون برد و البته تنها شش مسابقه!
هشت دیدار بدون شکست برای سپاهان
سپاهان سرانجام در روز اول اردیبهشت 76 با نتیجه دو بر یک ذوب‌آهن را شکست داد و پس‌ازآن روزهای تفوق سپاهان آغاز شد. زردپوشان حتی در سال 76 که ذوب‌آهن در لیگ سوم شد، مقابل این تیم تسلیم نشدند و ابتدا با گل‌های لئون استپانیان و رضا عقابی دو گل حسین خطیبی و رضا صاحبی را پاسخ دادند و در بازی برگشت این تیم را صفر بر صفر متوقف کردند. در لیگ 78 ـ 77 مهدی مناجاتی جایگزین کربکندی در سپاهان شده بود و تک‌گل سید امین موسوی در دربی 27 شهریور 77 زمینه برد سپاهان و برکناری محمود یاوری را فراهم کرد. در بازی برگشت رضا وطن‌خواه مربی ذوب‌آهن بود؛ اما او هم از پس سپاهان برنیامد و بازی سه به صفر شد. این بار نوبت سپاهان بود که در لیگ سوم شود. یک سال بعد، ناصر حجازی مربی ذوب‌آهن شد و بیشتر از آن‌که عمل کند، «وعده» داد! در روزگاری که یک تیم لیگ آزادگان مبلغی حدود 80میلیون تومان داشت، حجازی قراردادی 50 میلیون تومانی با ذوب‌آهن بست که 10 میلیون آن برای پسرش آتیلا بود. او به مسئولان ذوب‌آهن قول داد در جدول لیگ بالاتر از لیگ سابقش (استقلال) بایستد؛ ولی در عمل مخارج ذوب‌آهن بر باد رفت و این تیم در دربی اصفهان هم یک بار سه بر صفر باخت و بار دوم صفر صفر کرد. سرانجام ذوبی‌ها در آخرین دوره لیگ آزادگان موفق شدند با بهرام عاطف، شاگردان حمید ندیمیان را شکست دهند. ذوبی‌ها در بازی رفت دو بر یک باختند؛ اما در بازی برگشت در روز دوم بهمن 79 توسط سامسون پطروسیان، رضا صاحبی (2 گل) و رضا استواری به گل دست یافتند و رقیب را چهار برصفر در هم کوبیدند. پس از آن نبردهای دو تیم در لیگ برتر آغاز شد.
سپاهان: چهار برد پیاپی در لیگ برتر
لیگ حرفه‌ای ایران با برتری سپاهان بر ذوب‌آهن آغاز شد. در 12 بهمن 80 دو گل ادموند بزیک و لئون استپانیان در ده دقیقه پایانی نیمه اول، برتری دو بر صفر زردپوشان را تثبیت کرد. دیدار برگشت دو ماه بعد در استادیوم نقش‌جهان برگزار شد و بازهم سپاهان دو بر صفر پیروز شد. ستاره آن روزهای سپاهان در دربی «محمود کریمی سیبکی» بود. کریمی در برد دو بر صفر سپاهان در دقیقه 90 گل زد. در ششم دی‌ماه 81 سریع‌ترین گل تاریخ دربی را در دقیقه 2 به ثمر رساند و برتری یک بر صفر تیمش را رقم زد. بازی برگشت در 21 اردیبهشت 82 برگزار شد که دومین دیدار دو تیم در نقش‌جهان بود و این بار هم سپاهان با گل‌های ادموند بزیک (2 گل)، محمود کریمی و محرم نویدکیا پیروز شهرآورد اصفهان شد.
تعادل قوا در اصفهان
پس از قهرمانی مقتدرانه سپاهان در دومین دوره لیگ برتر، شاگردان فرهاد کاظمی و رسول کربکندی در نیمه‌نهایی جام حذفی در برابر هم قرار گرفتند. حمید شفیعی اولین سبزپوشی بود که در نقش‌جهان گلزنی می‌کرد؛ اما سید مهدی سیدصالحی در دقیقه 90 بازی را به تساوی کشاند. کار به ضربات پنالتی کشید و ذوب‌آهن با برتری (4 ـ 3) راهی فینال شد. این مقدمه‌ای بود بر توازن قوا. ذوب‌آهن دیدار رفت لیگ سوم را با سه گل جلال امیدیان، مهدی رجب‌زاده و علی وزیری سه بر یک به سود خود خاتمه داد و سپاهان در بازی برگشت با گل‌های نویدکیا و بزیک (2 ـ 1) برنده شد. 363 روز پس از ضربات پنالتی جام حذفی، دو تیم این بار در 7 تیر 83 مقابل هم قرار گرفتند و در این دیدار امانوئل ایزوکام اولین خارجی لقب گرفت که در این دربی گل زده است؛ اما رسول خطیبی برای سپاهان گلزنی کرد و این بار نوبت سپاهان بود که پنج بر سه پیروز شده و راهی فینال شود. آخرین نبرد فرهاد کاظمی و رسول کربکندی با گل به خودی هادی عقیلی همراه شد و ذوب‌آهن یک بر صفر به پیروزی رسید. پس‌ازآن، استانکو و ادسون تاوارز روی نیمکت سپاهان نشستند و آنگاه لوکابوناچیچ به نیمکت زردپوشان رسید.
سپاهان هم دربی‌های 35 و 36 را با دو گل به سود خود خاتمه داد و از 29 دی‌ماه 84 به مدت 12 سال، هیچ دیداری در نقش‌جهان برگزار نشد؛ تا آن‌که سرانجام بعد از یک دهه انتظار، در 15 اردیبهشت 1396، دو تیم مجددا در نقش‌جهان به مصاف هم رفتند و سپاهان در نخستین دیدار در نقش‌جهان جدید، دو بر یک پیروز شد. سرور جپاروف، اولین گلزن دربی در نقش‌جهان بعد از بازگشایی مجدد بود و برای ذوبی‌ها هم جری بنگستون موفق به گلزنی شد؛ هرچند گل او مانع شکست ذوب‌آهن نشد.
هشت نبرد بدون شکست برای سبزها
کربکندی در آخرین حضور خود در دربی، دو بر یک شاگردان لوکابوناچیچ را شکست داد. در آن سال‌ها سپاهان در لیگ شرایط بهتری نسبت به ذوب داشت؛ اما در دربی‌ها شرایط متفاوت بود. در تقابل بیژن ذوالفقارنسب (ذوب‌آهن) و لوکابوناچیچ، گل به خودی محسن بنگر برتری ذوب‌آهن را رقم زد و در بازی برگشت هرچند عماد رضا و احسان حاج‌صفی در ربع پایانی مسابقه از شکست تساوی ساختند، اما سپاهان بازهم پیروز شد. پس‌ازآن منصور ابراهیم‌زاده روی نیمکت ذوب‌آهن نشست و در پنج دربی مقابل انگین فیرات، فرهاد کاظمی و امیر قلعه‌نویی صاحب چهار برد و یک تساوی شد. برد ذوب‌آهن در 27 مرداد 89 که با تک‌گل محمدرضا خلعتبری به دست آمد، آغازگر یک طلسم برای ذوبی‌ها بود و این تیم بعدازآن مسابقه در 12 دیدار مقابل سپاهان ناکام شد تا این‌که در 24 مهر 95 موفق شد در دربی به برتری دو بر صفر دست یابد.
هشت بازی بدون شکست برای زردها
امیر قلعه‌نویی در پنج دربی اصفهان تنها یک‌بار برنده شد که این برد با گل‌های هادی عقیلی و میلوراد یانوش در 1389 رقم خورد. آخرین دربی قلعه‌نویی مقابل ابراهیم‌زاده یک‌بریک به پایان رسید و در سال 91 زلاتکو کرانچار جایگزین قلعه‌نویی شد.
کرانچار: مرد دربی‌ها
آمار زلاتکو کرانچار در دربی‌ها کم‌نظیر بود: شش بازی، چهار برد و بدون شکست. با هدایت او بود که سپاهان در 16 مرداد 91 موفق شد چهار گل به ذوب‌آهن زده و چهار بر صفر پیروز شود. پنج ماه بعد، بازی پرگل دو تیم بدل به جذاب‌ترین نبرد اصفهان شد. در بازی 24 دی‌ماه 91 جواهیر سوکای در ربع اول بازی دو گل زد و آنگاه امید ابراهیمی در دقیقه 22 نتیجه را سه بر صفر به سود سپاهان کرد؛ اما مهدی رجب‌زاده دوبار برای ذوب‌آهن گلزنی کرد و احسان پهلوان (77) همه‌چیز را به تساوی کشاند؛ بااین‌حال، این پایان کار نبود و محرم نویدکیا در دقیقه 90 برد چهار بر سه سپاهان را رقم زد. از عجایب این‌که کرانچار در شش دربی مقابل شش مربی ایستاد که عبارت بودند از: ابراهیم‌زاده، فرهاد کاظمی، رسول کربکندی، لوکا بوناچیچ، مجتبی تقوی و یحیی گل‌محمدی.
بهترین گلزنان
محرم نویدکیا و مهدی رجب‌زاده تاکنون پنج بار در دربی اصفهان گلزنی کرده‌اند. ادموند بزیک هم چهار بار دروازه ذوب‌آهن را بازکرده است. تاکنون هشت بازیکن هم موفق شده‌اند در یک بازی دو گل به ثمر برسانند؛ اما هیچ بازیکنی موفق نشده است در دربی هت‌تریک کند.
آمار گل‌های دو تیم
در بازی‌های دو تیم 141 گل به ثمر رسیده که 79 گل از آن سپاهان و 62 گل از آن ذوب‌آهن بوده است. گل احسان پهلوان در دقیقه 77 بازی 24 دی‌ماه 91 صدمین گل دربی اصفهان بوده است.
سپاهان ـ ذوب‌آهن کدام برتر بوده‌اند؟
در 67 مسابقه دو تیم، سپاهان 25 بار و ذوب‌آهن 18 بار به برتری دست‌یافته‌اند و 24 مسابقه نیز به تساوی کشیده شده است. در لیگ برتر دو تیم 39 بازی کرده‌اند که 18 برد از آن سپاهان و 11 برد از آن ذوب‌آهن شده و 54 گل وارد دروازه ذوب‌آهن و 35 گل وارد دروازه سپاهان شده است. تکراری‌ترین نتیجه در بازی دوم هم تساوی صفر بر صفر بوده است؛ نتیجه‌ای که ده بار به‌دست‌آمده است. اما خوشبختانه بعد از مسابقه دو تیم در 17 اردیبهشت 91 دیگر اتفاق نیفتاده است.
استادیوم‌ها
تا امروز ورزشگاه فولادشهر 31 بار پذیرای دربی بوده است. استادیوم تختی (باغ همایون) با 13 میزبانی، 22 بهمن (12 میزبانی) و نقش‌جهان (یازده میزبانی) دیگر استادیوم‌هایی بوده‌اند که دربی اصفهان در آن برگزار شده است.
