برای پایان این روند اصلاحی بارها و بارها پایان‌های متعددی ترسیم شده است، اما هیچ‌کدام تاکنون نتوانسته نقطه‌عـطفی برای سهام‌داران به‌حساب آید؛ چراکه «ارزش روز سبد سهام» مهم‌ترین معیار سهام‌داران برای بازگشت بازار تلقی می‌شود. در شرایطی که هیجان فروش در روزهای گذشته خالی شده، می‌توان عمده دلایلی که بازار را نوسانی کرده است در موارد زیر جست‌وجو کرد:
کنش‌های سیاسی
در یک مفهوم کلی شاید این مؤلفه را در قالب مسائل سیاسی و دیپلماتیک بتوان توصیف کرد، اما اگر بخواهیم با جزئیات بیشتر واکاوی کنیم باید دو عامل درونی و بیرونی را از هم تمیز دهیم. نخست، وجهه داخلی موضوع خودنمایی می‌کند. جایی که اختلاف‌نظرها و گاه لجبازی‌هایی که بین وزارتخانه‌ها و مسئولان دولتی و گاهی بین سه قوه به وجود می‌آید، لطماتی به بازار وارد می‌کند که در کوتاه‌مدت جبران‌پذیر نیست. اختلاف دیدگاهی که بین وزارت اقتصاد و نفت بر سر صندوق «پالایش» به وجود آمد، گشایش اقتصادی که تا این لحظه رنگ واقعیت به خود نگرفته است، وعده‌های مسئولان و وزرا که کمتر به واقعیت نزدیک شد، بالابردن بی‌دلیل سطح انتظارهای مردم و… ازجمله عواملی است که بازار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در ابعاد بین‌المللی، تنش‌های منطقه، رجزخوانی‌های ترامپ و تهدید به تحریم‌های بیشتر، ادعای واهی فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ناآرامی‌های سیاسی در کشورهای همسایه و… هر یک می‌تواند نماد، صنعت خاص یا کل بازار را تحت تأثیر قرار دهد.
اقدامات غیرقابل‌پیش‌بینی در بورس
بازار سرمایه همواره به‌عنوان یکی از قانون‌مدارترین سازمان‌های کشور به‌حساب آمده است: از یک‌سو حساسیت‌های بالایی که این بازار از نظر امکان پول‌شویی و فعالیت‌های انحرافی اقتصادی دارد، نیازمند نظام دقیق و سخت‌گیرانه است؛ از سوی دیگر چون پای سرمایه مردم عادی در میان است و هنوز قشر وسیعی از افراد جامعه با فرصت‌ها و تهدیدهای سرمایه‌گذاری آشنا نیستند، باید همواره در مسیر روشنی در حرکت باشد. اما این روزها خلاف این موارد در حال وقوع است. توقف و بازگشایی نمادها بدون نظم و قاعده خاصی به نظر می‌رسد. بازگشایی چهار نماد پالایشی یکی از مواردی است که تعجب فعالان بازار سرمایه را به دنبال داشت؛ چراکه دوره سفارش‌گیری آن بر خلاف معمول که نیم ساعت طول می‌کشید، در کمتر از 15 دقیقه انجام شد. دوره توقف برخی نمادها به دلایل نامشخص طولانی شده است، برخی نمادها هنوز بازنشده بنا به دلایل دیگری همچون افشای اطلاعات بااهمیت و… دوباره بسته می‌شود؛ همچنین اعمال سلیقه ناظر بازار در بازگشایی نمادهایی که محدودیت نوسان ندارند نیز این روزها بیش‌ازپیش با انتقادهایی همراه شده است.
نوسان سنگین بازارهای موازی
به اعتقاد بسیاری از فعالان بازارها، قیمت‌ها دنباله‌روی نرخ دلار هستند. این روزها که دلار بر مدار صعودی در حال حرکت است، مظنه بازار طلا هم صعودی است. در بازار خودرو، مسکن و… هم قیمت‌ها لحظه‌ای بالا می‌رود و بگیروببندها نیز نتوانسته است بر روند افزایش قیمت‌ها تأثیر چشمگیری داشته باشد. سکه به مرز 13 میلیون تومان رسیده، پراید 111 که دیگر تولید نمی‌شود حداقل به‌اندازه شماره مدلش قیمت دارد! فروشنده‌های مسکن هم هنگام عقد قولنامه پول بیشتری طلب می‌کنند. تا پیش‌ازاین بورس عامل رشد قیمت‌ها در دیگر بازارها معرفی می‌شد و حالا دیگر کسی نه از حباب در بورس و نه در هیچ‌کدام از بازارها حرفی نمی‌زند. عدم کنترل بازار کره آن هم به دلیل حذف ارز 4200 تومانی به روشنی نشان از این دارد که بازارهای مختلف در ایران دنباله‌روی نرخ دلار هستند. در این شرایط برخی سهام‌داران ترجیح می‌دهند برای مصون‌ماندن از نرخ تورم، سری به دیگر بازارها بزنند و به اصطلاح سفته‌بازی را به سهام‌داری ترجیح می‌دهند.
صندوق پالایش
پذیره‌نویسی صندوق پالایش با همه حاشیه‌هایی که داشت، تمام شد. برخی سهام‌دارانی که در سال 99 برای اولین‌بار طعم خرید سهام را چشیده بودند، این روزها در حال نقدکردن بخشی از سبد سهام خود بودند تا بتوانند چند میلیونی هم از این صندوق بخرند. چهار نماد پالایشی هم که پورتفوی این صندوق سهامی را تشکیل می‌دهند، دو روز پیش و آن هم در دقایق پایانی باز شدند و با افتی که داشتند، کار سهام‌داران را سخت‌تر از گذشته کردند. در تاریخ 4 شهریورماه که مبنای محاسبه تخفیف 20 درصدی است، پالایش نفت اصفهان 3504 تومان، پالایش نفت بندرعباس 4028 تومان، پالایش نفت تهران 3475 تومان و پالایش نفت تبریز 4316 تومان بود. در نتیجه تا امروز سه نماد از این چهار نماد به زیر قیمت مبنا رسیده و جذابیت صندوق «پالایش» روز به روز کاهش یافته است. از سوی دیگر، چون این صندوق تا حداقل یک ماه بعد از پایان پذیره‌نویسی قابلیت معامله نخواهد داشت، ریسک سرمایه‌گذاران با توجه به روند سینوسی بازار سرمایه بیشتر شده است. روند روز گذشته بازار نیز بیش از هر چیزی تحت تأثیر ادعای واهی آمریکا مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل بود. درحالی‌که دبیرکل سازمان ملل و اعضای شورای امنیت به صراحت بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را رد کردند، وزیر خارجه آمریکا در بیانیه‌ای منفعلانه مدعی بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران شده است. این خبر از بامداد روز یکشنبه در رسانه‌های مختلف منتشر شده است و انتظار می‌رود واکنش‌ها به تصمیم آمریکا حداقل چند روزی ادامه داشته باشد. با دقت به این موضوع و از سوی دیگر به خاطر بالا رفتن سطح انتظار مردم با توجه به تبریک رئیس‌جمهور مبنی بر پیروزی ملت ایران در روز شنبه و یکشنبه، عرضه‌ها در بازار شدت گرفت و حتی نمادهای پالایشی نیز به صف فروش رسیدند. افت چشمگیر شاخص کل و بازگشت به میانه‌های کانال یک‌میلیون و 600 هزار واحد نشان داد پتانسیل لازم برای صعود شاخص کل مهیا نشده است و باید برای شروع روند صعودی چشم‌انتظار فروکش کردن حاشیه‌ها باشیم.
