شاید اگر طلایی پوشان در این سال‌ها به مربیان خود فرصت بیشتری می‌دادند، لازم نبود پنج سال در حسرت جام باقی بمانند؛ آماری که از زمان شروع لیگ برتر تا امروز بی‌سابقه بوده است.
زلاتکو کرانچار در سال 1393: مردی که حق مربیگری در ایران را نداشت!
در اواسط آذرماه 1393 خبری در تمامی خبرگزاری‌های کشورمان منتشر شد. این خبر مربوط به زمانی بود که نام زلاتکو کرانچار به عنوان کاندیدای مربیگری تیم ملی امید و همچنین جانشینی حمید درخشان در پرسپولیس مطرح شده بود. در این خبر آمده بود: با اینکه زلاتکو کرانچار چندین سال به عنوان سرمربی تیم سپاهان فعالیت کرده بود، پس از آنکه نامش به عنوان گزینه اصلی هدایت تیم امید مطرح شد، با مخالفت‌هایی از سوی وزارت ورزش و جوانان مواجه شد و در نهایت، کمیته ازریابی مربیان خارجی به حضور وی در تیم امید رأی نداد.این اتفاق در شرایطی افتاد که گفته می‌شد مسئولان باشگاه پرسپولیس به حمید درخشان اولتیماتوم دادند که در صورت شکست برابر فولاد از سرمربیگری این تیم کنار گذاشته خواهد شد. یکی از گزینه‌های مد نظر مسئولان باشگاه پرسپولیس برای جانشینی درخشان زلاتکو کرانچار بود.یک مقام مسئول در جواب به این پرسش که آیا با ردشدن کرانچار برای تیم امید، وی می‌تواند در تیم‌های باشگاهی فوتبال ایران مربیگری کند تأکید کرد کرانچار دیگر نمی‌تواند در تیم‌های ملی و باشگاهی فوتبال ایران فعالیتی داشته باشد.
ویسی؛ مردی که دودهه زود مربی سپاهان شد
اما اسفندماه 95 بود که زلاتکو کرانچار راهی ایران و جایگزین عبدالله ویسی شد و سپاهان همیشه‌مدعی را به یک تیم درجه 2 و حتی نزدیک به منطقه خطر بدل کرده بود. به هر شکل خودکرده را تدبیر نیست. برای باشگاهی که دیگر خبری از ثبات یک دهه قبل در آن نبود و بهترین راه فرار از بحران را تغییر مربی می‌دید، گزینه عبدالله ویسی نمی‌توانست گزینه عجیبی باشد. در حالی که پیشاپیش مشخص بود حضور در پرافتخارترین تیم لیگ برتر برای مردی چون ویسی خیلی زود است؛ شاید یکی دو دهه!
داستانی که با حریری آغاز شد
اما همیشه نیمکت سپاهان نیمکتی پرتزلزل و همچون محله بروبیا نبود. داستان مربیان سپاهان با محمود حریری آغاز شد. از سال 1332 به مدت 7 سال مربیگری باشگاه شاهین اصفهان به عهده مؤسس آن، محمود حریری بود. پس از آن طی سال‌های 39 تا 49 همچون بسیاری از تیم‌های آن زمان، یک کمیته فنی کار هدایت تیم را به عهده گرفت. طی این سال‌ها 33 مربی روی نیمکت سپاهان نشسته‌اند که محمود یاوری با هدایت این تیم در 3 تیم مقطع رکورد داراست. لوکا بوناچیچ، فرهاد کاظمی، استانکو و کریم قنبری نیز در دو مقطع مربی تیم بوده‌اند تا در مجموع 27 نفر روی نیمکت سپاهان بنشینند. مروری داریم به مربیان سپاهان طی این دوران.
یاوری مربی همیشگی سپاهان در جام تخت جمشید
اولین مربی تیم در جام تخت جمشید محمود یاوری بود. یاوری طی سال‌های 49 تا 56 سرمربی تیمی بود که حالا نام سپاهان را به خود می‌دید. سپاهانی‌ها مدتی کوتاه در سال 56 از رایکوف مربی مشهور یوگسلاو استفاده کردند، اما یک بار دیگر در همان سال هدایت تیم خود را به یاوری سپردند و یاوری تا سال 59 مربی سفیدپوشان سپاهان بود.
تابش رکورددار مربیگری پیاپی در جمع زردپوشان
از سال 59 به مدت 11 سال مسعود تابش، بازیکن سابق سپاهان، هدایت این تیم را بر عهده گرفت که حالا زردپوش شده بود. دوران مربیگری تابش در بین مربیان سپاهان یک رکورد محسوب می‌شود. اما از آن فصل بود که دوران بی‌ثباتی روی نیمکت سپاهان آغاز شد. علی رزمینه از سال 71 تا 72، فیروز کریمی در فصل بعد و آنگاه ناصر حجازی در فصل 73-74 مربی سپاهان بودند. مربیانی که هیچ یک توفیقی برای سپاهان کسب نکردند.
مناجاتی و کسب اولین افتخار تاریخ سپاهان
یاوری در فصل 74-75 بار دیگر مربی سپاهان شد و در طی دو فصل بعد نوبت به رسول کربکندی رسید که عهده دار هدایت زردها باشد. اما بزرگ‌ترین افتخار باشگاه در آن زمان در سال 77-78 نصیب تیم شد که سپاهان با هدایت مهدی مناجاتی در بین مدعیان قرار گرفت. در این فصل هرچند که پرسپولیس را در اصفهان شکست دادند و استقلال را هم متوقف ساختند اما سرانجام تنها به دلیل تفاضل گل کمتر نسبت به استقلال نایب قهرمانی لیگ برتر را از دست دادند و سپاهان پس از دو قدرت پایتخت، سوم شد.
کاظمی و تابویی که در لیگ برتر شکست
پس از آنکه مناجاتی سپاهان را به مقصد تیم ملی جوانان ترک گفت، دو فصل نوبت به حمید ندیمیان، بازیکن دهه 50 سپاهان رسید و پس از وی، استانکو پوکله پوویچ سرمربی پرسپولیس، هدایت زردپوشان را در اولین فصل لیگ برتر عهده دار شد. سپاهان یک نیم‌فصل را بدون باخت در لیگ برتر سپری کرد، اما با افتی عجیب در نیم فصل دوم مواجه شد. تیمی که استانکو ساخت، یک فصل بعد به اوج رسید و در دومین دوره لیگ حرفه‌ای با مربیگری فرهاد کاظمی مقتدرانه قهرمان لیگ شد. سپاهان کاظمی اولین تیم شهرستانی تاریخ بود که در بین دوتیم برتر لیگ قرار می‌گرفت. آن هم در شرایطی که این تیم در فاصله 4 هفته مانده به پایان بازی‌ها با تساوی در خانه پرسپولیس قهرمانی خود را حتمی کرد. کاظمی یک فصل بعد و به دنبال حذف سپاهان از مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا تا آستانه استعفا از این تیم پیش رفت، اما محمدرضا ساکت، مدیرعامل وقت سپاهان درخواست او را نپذیرفت و کاظمی با دو برد مقابل استقلال امیر قلعه نویی موفق شد جام حذفی را با سپاهان به دست آورد.
لوکا و نایب قهرمانی آسیا
سرانجام کاظمی در سال 83 ازسمت خود استعفا داد و ناصر پورمهدی مربی موقت سپاهان شد. مربیان بعدی تیم عبارت‌اند بود از استانکو پوکله پوویچ کروات، ادسون تاوارس برزیلی و لوکا بوناچیچ کروات. بوناچیچ در سال‌های 85 و 86 سپاهان را قهرمان جام حذفی کرد. به این ترتیب، سپاهان دو بار پیاپی فرصت یافت که در لیگ قهرمانان آسیا حضور پیدا کند. در سال 86 سپاهان لوکا با برتری مقابل رقبای عربستانی، ژاپنی و اماراتی این تیم را به نایب قهرمانی آسیا رساند و سپاهان اولین تیم ایرانی شد که در جام جهانی باشگاه‌ها شرکت کرد.
استخدام مردی که عراق را قهرمان آسیا کرد
در شرایطی که سپاهان و بوناچیچ در اوج بودند و یکی از شانس های اصلی قهرمانی در لیگ 87-86، لوکا ناگهان سپاهان را ترک کرد که این مسئله نه به سود سپاهان شد و نه به سود لوکا. با رفتن بوناچیچ به امارات، کریم قنبری مدتی کوتاه مربی سپاهان بود و پس از وی نوبت به ژوروان ویرای برزیلی رسید که از اواسط فصل هدایت سپاهان را به عهده گرفت. ویرا مردی بود که در اوج گمنامی تیم ملی عراق را هدایت کرد. عراق تحت هدایت ویرا با کمترین بودجه ممکن راهی جام ملت‌های آسیا شد و این امر برای کشور جنگ زده‌ای چون عراق، کاملا طبیعی می‌نمود. تیم ملی عراق حتی در فینال مسابقات غرب آسیا از تیم ب ایران هم شکست خورد. با این حال در جام ملت‌های 2007 آسیا، شرایط دگرگون شد و در حالی که تیم پرمهره و پرامکانات ایران، اسیر ضعف مربی شد و به جمع چهار تیم برتر آسیا هم صعود نکرد، عراق با برتری مقابل تیم‌هایی چون استرالیا، ژاپن و عربستان قهرمانی آسیا را جشن گرفت.
تغییرات پیاپی مربی در سپاهان
برخلاف آنچه انتظار می‌رفت، ویرا عملکرد مناسبی در سپاهان نداشت. تیم او در شرایطی که مقتدرانه در صدرجدول لیگ قرار داشت، به مرور این برتری را از دست داد. برد خارج از خانه در هفته ماقبل آخر لیگ می‌توانست سپاهان را قهرمان کشور سازد. اما به دنبال یک تساوی، کار به هفته پایانی کشیده شد و دیداری که در استادیوم آزادی مقابل پرسپولیس برگزار می‌شد. اینجا هم یک تساوی به معنای قهرمانی سپاهان بود. مسابقه حتی تا بعد از دقیقه 90 هم مساوی ادامه یافت. ولی سرانجام بعد از 7 دقیقه از وقت‌های تلف شده، پرسپولیس گل قهرمانی را به ثمر رساند تا سپاهان به نایب قهرمانی بسنده کند. این شکست در حالی مقابل پرسپولیس رقم خورد که یک سال پیش از آن، سپاهان همین تیم را در همین ورزشگاه با 9 بازیکن (4-1) شکست داده بود. به هر شکل بعد از آنکه ویرا این تیم را نایب قهرمان لیگ 86-87 کرد، سپاهان ویرا جام حذفی را هم با شکست مقابل پگاه گیلان از دست داد و در لیگ قهرمانان نیز حذف شد تا دوران این مربی برزیلی نیز به سرآید. طی فصل بعد این تیم سه مربی را کادر فنی خود دید. انگین فیرات، حسین چرخابی و فرهاد کاظمی که هیچ یک توفیقی کسب نکردند. در این شرایط، آنچه مشخص بود، عدم ثبات در نحوه انتخاب مربیان بود. فیرات مشخص نبود از کجا توسط علی دایی کشف! شد و بدون داشتن سابقه‌ای درخشان، وارد فوتبال ایران و تیم سپاهان شد. آینده چنین مربیانی کاملا مشخص است.
قلعه نویی و کهکشانی‌های سپاهان
پس از آن نوبت به دو فصل حضور امیر قلعه‌نویی در سپاهان رسید که با دو قهرمانی در لیگ برتر همراه شد. در سال 90 قلعه نویی در حالی سپاهان را ترک کرد که تیم در آسیا به جمع هشت تیم برتر صعود کرده بود و ستارگان آماده این تیم شانس فراوانی برای تداوم درخشش در آسیا داشتند. اما وقتی باشگاه اعلام کرد که می‌خواهد سقف قراردادهای سازمان لیگ را رعایت کند همه چیز به هم ریخت و علاوه بر قلعه نویی چند بازیکن تیم هم راهی استقلال شدند.
دو قهرمانی کرانچار برای سپاهان
بعد از قلعه نویی، لوکا بوناچیچ برای مدت کوتاه هدایت تیم را در دست گرفت اما دوران کوتاه حضور او با فاجعه استفاده از رحمان احمدی دوکارته در لیگ قهرمانان آسیا همراه شد و تیم به سادگی از مسابقات کنار رفت. با رفتن لوکا باز هم کریم قنبری مربی موقت باشگاه شد تا اینکه در سال 90 زلاتکو کرانچار سرمربی زردپوشان شد. او طی سه سال حضور در این تیم یک قهرمانی لیگ و یک قهرمانی جام حذفی کسب کرد. اما فصل دوم حضور خود را با تزلزل آغاز کرد و علاوه بر آن، تیم از لیگ قهرمانان آسیا نیز حذف شد.
فرکی و آخرین قهرمانی در لیگ
ضعف تیم زلاتکو در هفته‌های نخستین لیگ 94-93 باعث شد که سکان تیم به حسین فرکی سپرده شود. فرکی موفق شد در فصل 93-94 تیم سپاهان را به شکلی دراماتیک برای پنجمین بار قهرمان لیگ برتر سازد اما نتایج ضعیف وی در آغاز لیگ جاری موجب شد تا محرم نویدکیا به عنوان مربی-بازیکن مربی سپاهان شود؛ البته تنها برای چند روز. پس از بصیرت، نوبت به دوران اسفناک مربیگری ایگور استیماچ بود، تا جایی که سپاهان ناچار به استفاده از قاسم زاغی نژاد شد. در فصل 96-95 هم عبدالله ویسی روند ناکامی‌های استیماچ را ادامه داد و سپاهان را وارد دورانی کرد که در تاریخ لیگ برتر، هرگز با آن مواجه نشده بود: دو فصل متوالی در نیمه دوم جدول و بدون کسب حتی یک افتخار!
سلام به جنجال
پس از آن، یک بار دیگر سپاهان، کار را به امیر قلعه نویی سپرد. مردی که سپاهان را به اولین تیم تاریخ لیگ برتر بدل ساخت که دوبار پیاپی قهرمان لیگ شده است. اما دومین دوره مربیگری قلعه‌نویی کاملا متفاوت از دوره نخست مربیگری او بود. نزدیک به 4 سال از آخرین قهرمانی سپاهان در لیگ می‌گذشت، اما در این مدت مردانی چون زلاتکو کرانچار، عبدالله ویسی، ایگور استیماچ، منصور ابراهیم‌زاده و… آمدند و سپاهان رنگ موفقیت را ندید. بدتر از آن، عملکرد قلعه نویی پس از آخرین قهرمانی‌اش در لیگ بود که هرگز طعم موفقیت را نچشید و در تهران، تبریز و اصفهان، دیگر هیچ گاه دستش به جام قهرمانی لیگ و حذفی نرسید. به نظر می‌رسید سپاهان با مردی قرارداد بسته که دوران قهرمانی‌هایش تمام شده و فقط می‌تواند سپاهان را به جمع مدعیان نزدیک کند. اما هرگز نمی‌تواند قهرمانی‌های خود و سپاهان را در لیگ به عدد 6 برساند. درپایان دو فصل مشخص شد که قلعه نویی تغییر نکرده. باز هم تیم را در نیم فصل اول به عنوان مدعی قهرمانی نشان می‌دهد و در نیم فصل دوم، ناگهان تمام برنامه‌های تاکتیکی‌اش ته می‌کشد و حرف جدیدی برای گفتن ندارد. بدتر از همه «جنجال» بود که با قلعه نویی وارد نبردهای سپاهان شد که نمونه بارز آن مسابقات سپاهان و پرسپولیس بود. دیدارهایی که خونین‌تر از هر زمان دیگری برگزار شد.باید منتظر ماند و دید که آرامشی که امروز بر سپاهان محرم حاکم شده است، همچنان پابرجا می‌ماند یا اینکه باز هم عجله بیش از حد تماشاگران و مدیران برای رسیدن به موفقیت، سپاهان را چندین گام دیگر از قله فوتبال ایران دور می‌سازد؟
