نگاهی به انتخابات؛ از مشروطه تا امروز

 به این سبب نمایندگان احزاب امیدوار بودند سهم بیشتری از کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص دهند.دوره بیست‌وچهارم مجلس شورای ملی که آخرین دوره این مجلس در تاریخ ایران بود، در ۱۷ شهریور ۱۳۵۴ خورشیدی مطابق با چهارم ذی‌الحجه ۱۳۹۵ هجری قمری و هشتم دسامبر ۱۹۷۵ میلادی بازگشایی شد. این مجلس هم‌زمان با پیروزی انقلاب 57 به کار خود پایان داد. ریاست این مجلس با  جواد سعید بود. این دوره نیز متشکل از ۲۶۸ نماینده بوده است. در این دوره نیز شاه طی سخنان خود در 20 مهر 1353 اعلام کرد که انتخابات این دوره از آزادی کامل برخوردار است. با صدور فرمان شاه مبنی بر تأسیس حزب رستاخیز، دو حزب ایران نوین و مردم منحل شدند و داستان فعالیت این دو حزب نیز خاتمه یافت. شاه بر این باور بود که تمامی واجدان شرایط چنانچه به وطن خود وفادار باشند، باید در این حزب عضو شوند. پس از انحلال، احزاب نمایندگان مجلس نیز برای حفظ منافع خود،عضویت در این حزب را پذیرفتند. برخلاف این افراد، بسیاری از مخالفان حکومت ایجاد این حزب را مظهر بارزی از دیکتاتوری می‌دانستند.
به‌منظور برپایی انتخابات و بازگشایی مجلس دولت زمینه‌های لازم را فراهم کرد؛ به این منظور نظارت بر اجرای انتخابات و گزینش نمایندگان به کمیسیون‌هایی از حزب رستاخیز واگذار شد. به‌رغم تبلیغات گسترده‌ای که از سوی هیئت حاکمه مبنی بر آزادی انتخابات در این دوره صورت می‌گرفت، در عمل این انتخابات فرق چندانی با انتخابات دوره قبل نداشت و بازهم اعضای مؤثر دربار در چگونگی انجام انتخابات و برگزیدن نمایندگان دخالت می‌کردند.به‌رغم تلاش‌های گسترده برای شرکت بیشتر مردم در انتخابات،جمعیت چندانی در آن حضور نیافت.طبیعتابا شدت‌گیری انقلاب این مجلس نیز قدرت و کارایی خود را به‌کل از دست داد و نقشی در اداره کشور نداشت؛ درحالی‌که مجلس بیست‌وچهارم در سال‌های 54 و 55 که کشور در اوج رشد اقتصادی بود نیز نقش زیادی در تحولات داخلی به علت انحصارطلبی‌های شاه نداشت.
اما مجلس بیست‌وچهارم در روزهای آخر عمر رژیم شاهد جنب‌وجوشی تازه شد: برخی نمایندگان این مجلس حرف‌هایی می‌زدند که بعضی از آن‌ها سخن قشرهای ناراضی جامعه بود.این مخالفت‌ها از اواسط نخست‌وزیری آموزگار آغاز شد و هنگام روی کار آمدن دولت شریف امامی نمود بیشتری یافت. انتصاب شریف امامی که از یک‌سو با اعطای آزادی‌های سیاسی بیشتر و شکست اقتدار حزب رستاخیز و از سوی دیگر با گسترش دامنه انقلاب همراه بود، باعث شد نمایندگان نیز از موضع انفعالی دست کشیده و به انتقادهای پرسروصدا از روش دولت‌های گذشته پرداخته تا خود را با حرکت‌های انقلابی همراه کنندو مجلس و خصوصا شخص شاه را از امواج انقلاب مصون نگاه‌دارند. اما درنهایت به نظر می‌رسد که مجلس 24 باوجود برخی صداهای مخالف در برابر حوادث انقلاب نتوانست موضع مستقلی از دولت و شاه اتخاذ کند تا مجلس را از کوران حوادث انقلاب به‌سلامت عبور دهد.گروگان‌گیری وزیران نفت اوپک، ازجمله جمشید آموزگار، آغاز دولت جمشید آموزگار، انتشار مقاله توهین‌آمیز علیه امام‌خمینی در روزنامه اطلاعات و شکل‌گیری انقلاب اسلامی، ربوده‌شدن امام موسی صدر، آغاز دولت شریف امامی، وقوع کشتار 17 شهریور تهران، هجرت امام خمینی از عراق به پاریس و آغاز دولت ژنرال ازهاری ازجمله رویدادهای مجلس بیست‌وچهارم بود. رأی اعتماد به کابینه بختیار و انحلال ساواک نیز از آخرین مصوبات این دوره مجلس به شمار می‌آید.شهر اصفهان در این دوره از مجلس دارای شش نماینده بود: آقایان عبدالحسین مانی، سید اسماعیل نواب صفا، مصطفی طغیانی دولت‌آبادی، سید علی صائب، سواک ساگینیان (ارامنه جنوب) و خانم ملک تاج برومند. رئیس این دوره از مجلس دکتر جواد سعید، آخرین دبیرکل حزب رستاخیز و نماینده رشت، بود که از دوره 21 تا 24 در مجلس شورای ملی حضور  داشت. او در دولت بختیار وارد مذاکراتی با نخست‌وزیر درباره بازگشت امام به ایران شد. جواد سعید در تاریخ 17 اردیبهشت 1358 اعدام شد.
منبع:
مرکز اسناد انقلاب اسلامی