از مهمترین وظایف این حوزه میتوان به تملک، احداث، توسعه و نگهداری پارکها و فضای سبز، احیا و ساماندهی مادیها و انهار، نظارت بر نظافت و جمعآوری پسماندها و تفکیک مواد بازیافتی، حمل و تحویل به سیستم پردازش و کارخانه کود آلی، دفـــن بهداشتی پـــســمـانـــد، فـــعـــالــیــتهــــای زیستمحیطی، مـبــاحـــث جـلــوگــیــــری از ساختوسازهای خلاف، کنترل ساختمان، سدمعبر، جمعآوری متکدیان و کودکان خیابانی و تحویل به محلهای مرتبط، ساماندهی مشاغل مزاحم، ساماندهی بازارها و روز بازارها، بهینهسازی، نگهداری و تعمیرات تأسیسات و تجهیزات فعالیتهایی از قبیل روشنایی پارکها، نورپردازی ابنیه و محیطهای شهری، همکاری در احداث آبنماها، طراحی و نمونهسازی مبلمان شهری، ایمنسازی محوطههای بازی کودکان و ساخت ادوات حرکت درمانی و اسباببازی کودکان، ایمنی و مدیریت بحران، تغسیل، کفن و دفن اموات و نظارت بر آرامستانهای محلی و… اشاره کرد.
اداره کل هماهنگی و نظارت بر خدمات شهری
مدیریت پـــسـمــانــــد و نـظـافــت شهری یکی از مهمترین و اصلیترین وظایف شهرداری اصفهان است که در این راستا شهرداری اصفهان سیاست ارتقای کیفیت خدمترسانی به همراه کاهش هزینهها را دنبال کرده است. کل مساحت معابر نظافتشده در سطح شهر در سال 96،97،98 و 99 به مقدار 45006809 متر مربع بوده است. همچنین سرانه نظافت در سال 96 به مقدار 360558، سال 97 به مقدار 404474، سال 98 به مقدار 476342 و در سال 99 619610 ریال بر نفر و سهم رفتوروب مکانیزه در سالهای 96 تا 99 به مقدار 35درصد بوده است. متوسط روزانه جمعآوری پسماند تر در سال 96 به مقدار 1005900، سال 97 به مقدار 945715، سال 98 به مقدار 931000 و سال 99 به مقدار 895323 کیلوگرم است. سرانه روزانه تولید پسماند تر در سال 96 به مقدار 510، سال 97 به مقدار 477، سال 98 به مقدار 473 و سال 99 به مقدار 445 گرم به ازای هر نفر بوده است. کل پسماند خانگی تولیدشده شهر اصفهان در سال 96 به مقدار 413723335، سال 97 به مقدار 379791671، سال 99 به مقدار 369392432 و سال 99 به مقدار 348739483 پسماند خشک و تر و هزینه سالانه نظافت، جمعآوری و انتقال پسماند شهر اصفهان در سال 96 به مقدار 1130262، سال 97 به مقدار 1283080، سال 98 به مقدار 1808682 و سال 99 به مقدار 1974971 میلیون ریال بوده است.
در سال 99، متوسط روزانه جمعآوری پسماند تر 897775 کیلوگرم بوده است.
کنترل و مبارزه با جانوران موذی
یکی از معضلات و مشکلات کلانشهرهایی مانند اصفهان، وجود سگهای ولگرد و جوندگان موذی (موش) در شهر است. یکی از دغدغههای اصلی اداره خدمات شهری شهرداری اصفهان نیز از بین بردن موش و ساماندهی سگهای ولگرد است. در همین راستا در اداره خدمات شهری دو گروه ساماندهی سگهای ولگرد و مبارزه با موش وجود دارد که بهصورت اختصاصی در این زمینه فعالیت دارند. نتایج این فعالیتها به شرح زیر است. در سال 96 تعداد 75735، سال 97 تعداد 89100، سال 98 تعداد 110000 و سال 99 تعداد 189600 عدد برای سگها طعمهگذاری شده است. در سال 96 تعداد 1239، سال 97 تعداد 1489، سال 98 تعداد 1985 و سال 99 تعداد 2032 قلاده سگ ولگرد جمعآوری شده است. همچنین در سال 96 تعداد 513، سال 97 تعداد 643، سال 98 تعداد 831 و سال 99 تعداد 838 قلاده سگ ولگرد عقیم شده و در سال 96 تعداد 398، سال 97 تعداد 493، سال 98 تعداد 650 و سال 99 تعداد 702 قلاده سگ ولگرد رها شده است.
منابع و مصارف آب فضای سبز
محیطزیست و فضای سبز، بدونشک یکی از فاکتورهای مهم و کلیدی در پایداری حیات طبیعی و انسانی در زندگی شهرنشینی امروزی است؛ عدم پایداری جریان در رودخانه زایندهرود و کاهش سطح آبهای زیرزمینی در محدوده شهر اصفهان، در سالهای اخیر فضای سبز شهر اصفهان را با کمبود شدید منابع آبی مواجه کرده است، به گونهای که در کنار اقداماتی نظیر تغییر الگوی کاشت و مدیریت توزیع و مصرف آب فضای سبز، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلابهای شهری به منظور استفاده در آبیاری فضای سبز از سیاستهای اصلی شهرداری اصفهان در تأمین منابع آبی و توسعه پایدار است. شهرداری اصفهان با در اختیار داشتن بیش از 3900 هکتار فضای سبز از مجموع 5600 هکتار فضای سبز اکولوژیک شهر اصفهان اقدامات گستردهای را به منظور حفظ و گسترش آن انجام داده است. فاضلابهای تصفیهشده یا آبهای بازیافتی عملا منابع آبی هستند که بهعنوان یک منبع آب پایدار حتی در مواقع خشکسالی در دسترس قرار دارند؛ اما مهمترین مسئله در استفاده از پساب فاضلاب در آبیاری فضای سبز، تأمین استانداردهای بهداشتی و زیستمحیطی معتبر و همچنین احداث تأسیسات و زیرساختهای آبرسانی نظیر مخازن، کلکتور و خطوط انتقال است تا این پساب بهصورت مناسب به عرصههای فضای سبز منتقل شود. 1.500.620.000.000 بودجه پروژههای تصفیه تکمیلی پساب و آبرسانی به عرصههای فضای سبز کلانشهر اصفهان ازسال 1397 تا آبان 1399 بوده است. برآورد بودجه مخازن ذخیره آب و پساب 386420000000 موضوعهای در دست طراحی و مناقصه 36درصد، موضوعهای اجرا شده 64درصد و حجم عملیات آن 27400 متر مکعب است. همچنین برآورد بودجه کلکتور و خطوط انتقال آب و پساب 734200000000 ریال است و موضوعهای در دست طراحی و مناقصه 26درصد و اجرا شده 74درصد و حجم عملیات آن 87830 متر است و جمع بودجه آن 1.120.620.000.000 ریال است.
در حال حاضر ظرفیت استفاده از پساب به میزان 15درصد است که با تکمیل تصفیهخانههای ذکرشده میزان پساب قابل استفاده به منظور آبیاری عرصههای فضای سبز شهر اصفهان به میزان 19 میلیون متر مکعب خواهد رسید و بدینترتیب حدود 44درصد از نیاز آبی فضای سبز شهر اصفهان توسط پساب فاضلاب تأمین خواهد شد. همچنین در خصوص مدیریت مصرف آب، استفاده از سیستمهای آبیاری تحت فشار در دستور کار همه مناطق و سازمانهای شهرداری اصفهان قرار گرفته است. در همین راستا تا پایان سال 1398 از 3500 هکتار فضای سبز شهر که امکان تجهیز به تجهیزات آبیاری قطرهای را دارد، در حدود 2100 هکتار (52درصد) آن زیر پوشش آبیاری تحت فشار قرار گرفته است.
مناطق تحت پوشش
حاشیه شمالی مناطق 2 و 12، منطقه 11 و جنوب منطقه 2، سپاهانشهر، جنوب منطقه 5 و پادگان نظامی، پارک صفه، هزار دره، سالن اجلاس، شهرک کشوری و اراضی فضای سبز پارک شرق، روشندشت، باغ رضوان، کارخانه بازیافت، نمایشگاه و مناطق 4 و 6، بازار گل و گیاه ارغوان، میدان میوهوترهبار، کارخانه صفه آسفالت، حاشیه شمالی مناطق 7 و 12 و 14 و حاشیه شرقی مناطق 10.14 و 15 از مناطق تحت پوشش این مجموعه است.
اداره خدمات شهری
سالیانه 16.427.785.285 متر مربع معابر نظافت و 339.815 تن سالیانه پسماند تر و 45.260 تن ضایعات فضای سبز جمعآوری میشود. همچنین 495000 نفر ساعت کارگران، شهروندان، اصناف و مدارس آموزش دیدهاند و 110000 عدد طعمهگذاری برای حیوانات موذی انجام شده است. همچنین 1985 قلاده سگ ولگرد جمعآوری شدهاند؛ سالیانه 20 مرحله چکابهای بهداشتی و برنامههای سلامتی برای تمام کارگران در نظر گرفته شده است. تهیه و تدوین دستورالعمل ساماندهی فعالیت خودروهای عرضه مواد غذایی، رعایت الزامات زیستمحیطی در پروژههای عمرانی، نمایندگی شهرداری در برنامه جامع کنترل کیفی هوای اصفهان، تدوین دستورالعمل اجرایی صدور مجوز بهرهبرداری از فضاهای باز شهری، نمایندگی شهرداری اصفهان در مراجع زیستمحیطی ملی و جهانی مانند ساعت زمین و رهاسازی دورهای آب در سطح همه مادیهای شهر اصفهان از جمله: مادی فرشادی، مادی نیاصرم، هدایت آب به سمت چشمه باقرخان، بازگشایی و لولهگذاری مسیر مادی فدن، مادی صم و کی رهنان نیز از دیگر اقدامات انجامشده در این مجموعه است.
اداره کل پیشگیری و رفع تخلفات شهری
اداره کل پیشگیری و رفع تخلفات شهری با استراتژی سرمایهگذاری زیربنایی با هدف فرهنگسازی و آموزش مستمر برای گروههای مختلف شهروندان و همچنین تداوم آموزشهای تخصصی برای کارکنان و چابکسازی مجموعه در راستای سیاستهای کلان شهرداری اصفهان میکوشد. اهم فعالیتها در سالهای اخیر به شرح زیر است:
اجرای طرح ساماندهی تابلوهای صنفی و تجاری
ساماندهی موتورسیکلتسواران و اقدامات فرهنگی و اجرایی در خصوص جلوگیری از ورود موتورسیکلت به پارکها و اماکن تفریحی
طـــــرح شــــنـــاســــایـــــی و امـــحــــــای دیوارنویسیهای غیر مجاز
ساماندهی وانتبارهای دورهگرد در بازارچههای محلی
ساماندهی وضعیت خودروهای حمل بار درونشهری
ارتباط مستمر با اتحادیهها و مجمع امور صنفی (اتاق اصناف) در جهت ساماندهی و پیشگیری از تخلفات و برنامهریزی و برخورد با متخلفان
اجرای طــرح ســامـــاندهـی سد معبر نمایشگاههای اتومبیل خیــابــــان امام خمینی(ره)
تشویق کسبه صنوف به رعایت قوانین و مقررات شهری و حقوق شهروندی از طریق تقدیر و تشکر از صنوف فاقد تخلفات شهری (سدمعبر و آلودگی محیطزیست)
نتایج عملکرد شهرداری اصفهان در اداره کل پیشگیری و رفع تخلفات شهری به شرح زیر است: در سال 96 تعداد 1123، سال 97 تعداد 680، سال 98 تعداد 481 و در ده ماهه سال 99 تعداد 589 متکدی در شهر جمعآوری و در سال 96 تعداد 5117، سال 97 تعداد 3085، سال 98 تعداد 1792 و سال 99 تعداد 918 دستفروش جمعآوری شده است. در سال 96 تعداد 38861، سال 97 تعداد 49926، سال 98 تعداد 40641 و سال 99 تعداد 31694 مورد تذکر و پیشگیری رفع سد معبر صنوف انجام شده و در سال 96 تعداد 16350، سال 97 تعداد 13893، سال 98 تعداد 11827 و سال 99 تعداد 11496 مورد سد معبر شناسایی شده است؛ همچنین در سال 96 تعداد 45996، سال 97 تعداد 50190، سال 98 تعداد 38487 و سال 99 تعداد 29103 مورد رفع تخلفات سد معبر انجام شده است. در سال 96 تعداد 458، در سال 97 تعداد 335، سال 98 تعداد 701 و سال 99 765 مورد مشاغل مزاحم شناسایی شده است.
مدیریت بهینهسازی، نگهداری و تعمیرات تأسیسات شهری
اهمیت توسعه شهر اصفهان در ابعاد گوناگون باعث شده تا حجم انبوهی از تأسیسات و تجهیزات با شرایط و مشخصات گوناگون در لایههای مختلف شهری نصب و راه اندازی شود. از آبنماها گرفته تا مبلمان شهری، محوطههای بازی کودکان، سایتهای ورزشی پارکی (حرکت درمانیها)، روشنایی پارکها و فضای سبز، تأسیسات آبیاری، نورپردازی اماکن تاریخی و پلهای سطح شهر، همه و همه باعث شده تا سیمای شهری مطلوب و مناسبی برای کلان شهر اصفهان ایجاد شود. یقینا حفظ، نگهداری و بهروز رسانی این سرمایه عظیم که حاصل هزینههای سنگین از محل درآمدهای عمومی شهر است، امری مهم و با جایگاهی ویژه است که نظارت مرتبط و برنامهریزی شدهای را میطلبد. مدیریت بهینهسازی، نگهداری و تعمیرات معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان، به عنوان مرجع این امر، متولی پاسخگویی به این نیاز آشکار و پنهان شهر است و در هفت حوزه عملکردی وظیفه نظارت عالی و مستقیم بر تجهیزات و تأسیسات الکتریکی و مکانیکی شهر را بر عهده دارد. سهم انرژی تجدید پذیر در سال 96 (1.28درصد)، سال 97 (2.26درصد)، سال 98 (1.26درصد) و سال 99 (1.3درصد) بوده است. همچنین در سال 96 تعداد 292، سال 97 تعداد 305، سال 98 تعداد 357 و سال 99 تعداد 394 سرویس بهداشتی احداث شد و در کنار آن سال 96 تعداد 2664، سال 97 تعداد 2748، سال 98 تعداد 3328 و سال 99 تعداد 3503 چشمه سرویس بهداشتی احداث شده است.
مدیریت بحران و پدافند غیر عامل
مدیریت بحرانهای ایجادشده در شهر و همچنین پیشگیری از وقوع بحران و ارتقای ایمنی شهر، یکی از وظایف شهرداری است که در این راستا اقدامات مدیریت بحران و پدافند غیرعامل با تشکیل یک شورا با هفت کمیته، بازدید دورهای از ساختمانهای بلندمرتبه و آسیبپذیر، رزمایش سنجش آمادگی مقابله با حوادث غیرمترقبه، رزمایش مشترک با فرماندهی انتظامی شهرستان اصفهان و منطقه هستهای و اداره کل فرودگاههای استان اصفهان، رزمایش تخلیه اضطراری در مجموعه اداری امیر کبیر، رزمایش تئوریک مقابله با تهدیدهای دشمن پایه در ناوگان حملونقل اتوبوسرانی و مترو، رزمایش تئوریک پدافند سایبری و رزمایش کاربردی کار با تجهیزات پایگاههای پشتیبانی، بازدید دورهای سطح آمادگی به کارگیری تجهیزات و استخراج لیست کسری تجهیزات فنی و تخصصی، مطالعات سیاهه انتشار آلایندهها در شهر اصفهان، طرح جامع مطالعات پدافند غیر عامل و مطالعات اطفای حریق در بافت تاریخی و ایمنی بازار، مطالعات اطفای حریق در بافت تاریخی و ایمنی بازار، طرح مطالعاتی فرونشست زمین و طرح مطالعاتی ریز پهنهبندی و ریسک لرزهای و طرح جامع جمعآوری و استحصال روانابهای کلانشهر اصفهان توانسته است کارهای مؤثری است انجام دهد.
اقدامات انجامشده توسط مدیریت بهینهسازی در سال1399
اجرای 79 عدد پروژه اصلاح و احداث شبکه روشنایی در پارکهای مناطق 15گانه و ناژوان و اجرای 12 عدد پروژه بهینهسازی مصرف انرژی.
اجرای 40 عدد پروژه بهینهسازی آبنما در پارکها و بوستانهای شهر اصفهان
افزایش سطح ایمنی تجهیزات موجود در سطح فضای سبز پارکها.
نگهداری تعداد 130 عدد ساختمانهای شهرداری در سطح شهر و تعداد 301 عدد سرویس بهداشتی در سطح شهر.
اخذ اســـتــــانــــدارد مــعـایـــنـــه فــنــی موتورخانههای حرارتی ساختمانهای شهرداری – ISO16000.
برنامه راهبردی اصفهان 1405
سبد پروژههای حوزه خدمات شهری مربوط به حفظ سرانه فضای سبز اکولوژیک با تأکید بر عدم فشار به منابع آب زیرزمینی، ارتقای کمی و کیفی جاذبهها و رویدادهای متنوع، کاهش آلایندههای ناشی از فرایند مدیریت پسماند، ارتقای فرهنگ شهروندی در راستای کاهش تولید آلایندههای محیطی است.
برنامه راهبردی 1405 با کاهش آلودگیهای محیطی با تمرکز بر کاهش تولیدآلاینده های هوا، حفظ سرانه فضای سبز اکولوژیک با تأکید بر عدم فشار به منابع آب زیرزمینی، طرح حفظ، احیا و توسعه فضای سبز غیر در اختیار، احداث فضای سبز 53 هکتاری اراضی بختیاردشت، استفاده از ظرفیتهای قانونی جهت واگذاری اراضی به شهرداری برای احداث فضای سبز، ارائه خدمات در راستای حفظ و نگهداری عرصههای غیر در اختیار انجام میشود.
تدوین سیاستهای حفظ کاربریهای کشاورزی حومه شهر و عدم تغییر کاربری آنها، حفظ و احیای باغات خارج از محدوده خدماتی و داخل حریم شهر، حفظ 20درصد فضای سبز خانگی و تدوین و تصویب سیاستهای تشویقی احداث بام سبز از دیگر اقداماتی بود که در این حوزه انجام شد. همچنین در بخش طرح حفظ، احیا و توسعه فضای سبز در اختیار، اقداماتی از جمله تهیه و تصویب طرح کمربند فضای سبز، تدوین و تصویب طرح تقویت کریدورهای سبز، اجرای کریدور سبز ناژوان به میزان 14 کیلومتر، طرح توسعه فضای سبز مناطق 15گانه و احداث باغ گیاهشناسی انجام شد. در بخش طرح جامع آب فضای سبز شهری نیز مانند طرح تأمین پساب جهت آبیاری فضای سبز با پساب، تصفیه پساب و استفاده در آبیاری فضای سبز شهری، سیستم پایش مانیتورینگ آب فضای سبز شهری (دیسپاچینگ)، استفاده از تکنولوژی نوین آبیاری (بارانی، قطرهای، تحت فشار، بابلر و سایر سیستمهای هوشمند)، ساماندهی چاههای آب و تأمین منابع جدید، احداث مخازن آب، احداث و بهسازی چاهها، بهسازی کنتور چاهها، فیلتراسیون و طرح استحصال آبهای سطحی و زیرسطحی انجام شد.
همچنین طرح استفاده از گونههای مقاوم به کمآبی با کاشت و باز کاشت گونههای گیاهی مقاوم و متناسب با اقلیم انجام شد و طرح کاشت دیمکاری در عرصههای موجود دارای پتانسیل و توسعه فضای سبز پایدار و سازگار با کمآبی از طریق دیمکاری در مناطق 2،13،4،5 و 6 انجام شد. ارتقای جایگاه شهر اصفهان با تمرکز بر توسعه گردشگری، ارتقای کمی و کیفی جاذبهها و رویدادهای متنوع، طرح حفظ، احیا و توسعه فضای سبز تفرجگاهی و توسعه فضای سبز تفرجگاهی محلههای کمبرخوردار مناطق 15گانه از اهداف دگر بوده است. طرح توسعه خطوط پردازش، طرح تولید انرژی از پسماند شهری، طرح کنترل و هدایت شیرابه، طرح ساماندهی و مدیریت پسماندهای ساختمانی، طرح ساماندهی و مدیریت پسماندهای خانگی، ساماندهی و مکانیزهکردن سکوهای انتقال پسماند جهت پسماند روز از دیگر اقدامات انجامشده در این مجموعه است.
استقرار سامانه هوشمند (اپلیکیشن) جمعآوری پسماند خشک
مطالعه و امکانسنجی روش بهینه جمعآوری پسماند خشک با استفاده از اپلیکیشنهای هوشمند، توسعه مخازن زیرزمینی هوشمند، در مکانهای غیرمسکونی و تفرجگاهی، طراحی، احداث و راهاندازی ایستگاه هوشمند بازیافت، بازنگری قوانین، ضوابط، روشها و فرایندهای نگهداری موقت پسماند تر و خشک در ساختمانهای بلندمرتبه، بازنگری در میزان و شیوه اخذ عوارض مدیریت پسماند و شیوه توزیع آن در جهت هزینههای مدیریت پسماند، خرید و نصب ایستگاههای سیار و ثابت نیز اهدافی است که کاهش آلودگیهای محیطی با تمرکز بر کاهش تولیدآلاینده های هوا را در پی دارد. طراحی پارک بازیافت، نمایشگاهها و فرهنگسراهای دائمی بازیافت جهت آموزش و فرهنگسازی دانشآموزان، رایزنی در زمینه اضافهشدن مباحث مرتبط با موضوع پسماند در کتب درسی دانشآموزان، در نظر گرفتن و توزیع باکسهای بازیافت در تمام ادارهها و سازمانهای بزرگ، مراکز درمانی، آموزشی، استفاده از ظرفیت سمنها و فرهنگسراها در زمینه آموزش و اطلاعرسانی به شهروندان در خصوص هزینههای تحمیلشده به شهر در اثر آلودگیهای زیستمحیطی، همکاری با صداوسیما در زمینه تهیه و نمایش تبلیغات با موضوع محیطزیست و پسماند با توجه به وظایف قانونی سازمان صداوسیما در قانون مدیریت پسماند و توجه به گروه مخاطب خردسال با تمرکز بر کودکستانها در زمینه آموزش و فرهنگسازی در زمینه محیطزیست و پسماند با استفاده از روشهای نوین دیگر اقداماتی بود که در رابطه با ارتقای فرهنگ شهروندی در راستای کاهش تولید آلایندههای محیطی انجام شد.
چالشهای این مجموعه
بدون شک یکی از فاکتورهای مهم و کلیدی در پایداری حیات طبیعی و انسانی در زندگی شهر نشینی امروزی محیطزیست و فضای سبز است؛ عدم پایداری جریان در رودخانه زاینده رود و کاهش سطح آبهای زیرزمینی در محدوده شهر اصفهان، در سالهای اخیر فضای سبز شهر اصفهان را با کمبود شدید منابع آبی مواجه کرده است.
راهکار
در کنار اقداماتی نظیر تغییر الگوی کاشت و مدیریت توزیع و مصرف آب فضای سبز، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلابهای شهری به منظور استفاده در آبیاری فضای سبز از سیاستهای اصلی شهرداری اصفهان در تأمین منابع آبی و توسعه پایدار است. شهرداری اصفهان با در اختیار داشتن بیش از ۴ هزار هکتار فضای سبز از مجموع 5600 هکتار فضای سبز اکولوژیک شهر اصفهان اقدامات گستردهای را به منظور حفظ و گسترش آن انجام داده است. فاضلابهای تصفیهشده یا آبهای بازیافتی عملا منابع آبی هستند که بهعنوان یک منبع آب پایدار حتی در مواقع خشکسالی در دسترس قرار دارد. اما مهمترین مسئله در استفاده از پساب فاضلاب در آبیاری فضای سبز، تأمین استانداردهای بهداشتی و زیستمحیطی معتبر و همچنین احداث تأسیسات و زیر ساختهای آبرسانی نظیر مخازن، کلکتور و خطوط انتقال است تا پساب به عرصههای فضای سبز منتقل شود.