سپاهان چگونه قهرمان شد

سپاهان اولین دوره لیگ برتر را هم درخشان شروع کرد و در نیم‌فصل اول، شاگردان استانکو حتی یک بازی را هم نباختند. هرچند در نیم‌فصل دوم، افت تیم شروع شد، همان نیم‌فصل نشان می‌داد که سپاهان قابلیت قرارگرفتن در جمع مدعیان را دارد و نیاز نیست برای فصل بعد، تیم از ریشه دگرگون شود. کلیدی‌ترین تغییر، ورود فرهاد کاظمی به تیم بود؛ مربی سابق تیم‌های بهمن، پاس و ابومسلم که آمده بود از ترکیب جوانان و باتجربه‌های سپاهان، تیمی در حد قهرمانی بسازد.

دومین دوره لیگ برتر فوتبال ایران با حال‌وهوایی کاملا متفاوت از اولین‌دوره بازی‌ها در روز پنجشنبه 25مهرماه1381 آغاز شد. طی چند ماهی که از پایان دوره نخست بازی‌ها گذشته بود، اتفاق‌های مهمی در فوتبال ایران رخ داده بود. «محسن صفایی فراهانی» از ریاست فدراسیون فوتبال استعفا داد و جای خود را به جانشینی داد که رابطه حسنه‌ای با او نداشت: «محمد دادکان». نکته قابل‌توجه تغییر در رأس فدراسیون این بود که برای نخستین‌بار تیشه به ریشه فعالیت‌های رئیس قبلی زده نشد و همین تداوم اولین‌پله از پلکانی بود که فوتبال شکست‌خورده ایران را مجددا به اوج رساند و امیدهای ایران در بوسان کره جنوبی و با پیروزی بر بزرگانی چون کویت، کره‌جنوبی و ژاپن قهرمان آسیا شدند. تب فوتبال دوباره بالا گرفت و 14 تیم شرکت‌کننده آغازگر مسیری طولانی شدند. قرار بود روز جمعه، سپاهان پذیرای صنعت نفت باشد.

برای کسانی که در نخستین‌بازی سپاهان در لیگ، ورزشگاه نقش‌جهان را مملو از تماشاگر می‌دیدند، این امر چندان غریب نمی‌آمد؛ اما غیرعادی‌بودن مسئله وقتی عیان می‌شد که مشخص می‌شد هم در تلویزیون و هم در رسانه‌های نوشتاری، محل بازی سپاهان و صنعت نفت، ورزشگاه فولادشهر اعلام شده است. به این ترتیب در روزهایی که خبری از اطلاع‌رسانی اینترنتی نبود، هواداران از شهرهای مختلف استان، بعد از رسیدن به فولادشهر، ناچار بودند خود را به اصفهان رسانده و از آنجا راهی نقش‌جهان شوند. اگر اطلاع‌رسانی دقیق‌تری صورت می‌گرفت، قطعا تماشاگران حاضر در نقش‌جهان می‌توانستند بیشتر هم باشند. در همین ایام بود که یک آگهی تبلیغاتی روی پیراهن سپاهان دیده شد:

 www.fooladsepahansport.com سپاهان نخستین تیمی بود که به شکلی جدی اقدام به طراحی وب‌سایت برای خود کرد. آن‌هم در دورانی که اینترنت هنوز در ایران همه‌گیر نشده بود.

در هفته اول رقابت‌های لیگ که به یاد دکتر عباس اکرامی، مؤسس باشگاه شاهین، به نام او نام‌گذاری شده بود، مدعیان از همان روز نخست برای دیگران خط‌ونشان کشیدند. رسول خطیبی با زدن اولین گل لیگ، پاس را از استقلال پیش انداخت؛ اما نیکبخت، سامره و فاطمی در بیست دقیقه پایانی نتیجه را دگرگون کردند. در دربی اهواز نیز فولاد (2 بر 1) برنده شد. سپاهان هم با تیمی متفاوت از فصل گذشته شروعی رؤیایی داشت و با هت‌تریک ادموند بزیک، صنعت‌نفت را چهار بر یک شکست داد؛ اما صدر جدول به شیرازی‌ها رسید. فجر با چهار گل سید مهدی حسیــنــی، عــلــی علیــزاده، مهدی رجب‌زاده و کوروش حیدری ملوان را در انزلی در هم کوبید. اما دیگرتیم شیرازی مغلوب «فریدون اصفهانیان»، داور مسابقه برق و پرسپولیس، شد. اصفهانیان دو بار پس از سرنگونی مهدی شیری و علیرضا عباس‌فرد به جای پنالتی، به مهاجمان اخطار داد. او عباس‌فرد را درحالی اخراج کرد که حتی محمد صادقی، ناظر داوری نیز معتقد به پنالتی بود… و سرانجام پرسپولیس در برابر حریف ده‌نفره به گل دوم رسید! و دو بر یک برد. به نظر می‌آمد که جوانان سپاهان و فجرسپاسی در لیگ خواهند درخشید و روزهای سختی در انتظار تفکرات سنتی علی پروین و پرسپولیس خواهد بود.

هفته دوم رقابت‌ها یادبود حسین صدقیانی بود. تساوی (1-1) سپاهان با ابومسلم، این تیم را اندکی از صدر جدول دور کرد؛ اما در هفته سوم لیگ، یک بازی کلیدی در انتظار سپاهان و استقلال بود. استقلالی‌ها در اصفهان دو گل افشین حاجی‌پور را توسط علیرضا نیکبخت‌واحدی و یدالله اکبری جبران کردند؛ اما این پایان کار نبود و پنالتی دقیقه 86 محرم نویدکیا یک‌بار دیگر سپاهان را پیش انداخت: یک برد (3 ـ 2) برای سپاهان و تثبیت جایگاه این تیم در بالای جدول. یک هفته دیگر نیاز بود تا سپاهان، به رتبه نخست جدول صعود کند.

در هفته چهارم، فجر برای چهارمین هفته پیاپی گل نخورد؛ اما تساوی (0 ـ 0) با پیکان و دو گلی که محمود کریمی در بازی سپاهان و ملوان، وارد دروازه ملوان کرد، سبب صدرنشینی ســـپــاهــان شــد. در هــمیـــن هفته پرسپولیسی‌ها برای چهارمین هفته پیاپی از انجام یک فوتبال ساده با چهار پاس سالم و مفید ناتوان بودند و سرانجام در خانه با گل دقیقه 89 «امیر وزیری» مغلوب ذوب‌آهن شدند! استقلال هم به لطف پنالتی اهدایی «خداداد افشاریان» از شکست گریخت و ابومسلم را (2 ـ 2) متوقف کرد. یک بار دیگر بحث بازگشت امیر قلعه‌نوعی به گوش رسید. به نظر می‌رسید که اوضاع سرخابی‌ها همچون چمن ورزشگاه آزادی ناسالم است.

هفته ششم رقابت‌ها به یاد مهراب شاهرخی برگزار شد و تک‌گل ادموند بزیک به برق شیراز و دو گل ذوب به فجرسپاسی، هر دو تیم اصفهانی را در برابر شیرازی‌ها پیروز ساخت. پرسپولیس هم در برابر استقلال اهواز متوقف شد تا فاصله سپاهان 16امتیازی از دو رقیب تهرانی و شیرازی خود پنج امتیاز شود. نتایج بعدی سپاهان، این اختلاف را حفظ کرد. در هفته هفتم (یادبود عزت جانملکی) دو گل نویدکیا در خانه پیکان پیروز شد. روز 29آذر1381 سپاهان با گل‌های اصغر طالب‌نسب، محرم نویدکیا و پنالتی ادموند بزیک، سایپا را درهم کوبید. در هفته نهم (یادبود رسول مددنوعی) گل زودهنگام محمود کریمی برد در دربی اصفهان را برای سپاهان به ارمغان آورد و صدرنشین با پنج امتیاز برتری نسبت به پرسپولیس آماده بازی خود در هفته دهم شد. این حاشیه امنیت در فاصله یک هفته به دیدار کلیدی مقابل پرسپولیس، امیدوارکننده بود.

فرهاد کاظمی در سال‌های انتهایی دهه 70 و سال‌های اوایل دهه 80 نمادی بود از مربیان صبور و بدون حاشیه در فوتبال ایران. آرامش او به تیمش هم رسوخ کرده بود و اوج این آرامش در لحظه خوردن گل از پرسپولیس نمایان شد.  سپاهان در خانه با گل ادموند بزیک از رقیب پیش بود که روی یک ضربه کرنر، ضربه علی انصاریان گل اعلام شد. معلوم نبود این توپ از خط دروازه عبور کرده یا خیر. اما ثانیه‌ای صرف اعتراض به این تصمیم داور نشد؛ نه در میدان و نه روی سکوها. بازی از سر گرفته شد و سرانجام سپاهان با پنالتی نویدکیا بازی شش‌امتیازی فصل را به سود خود خاتمه داد. اختلاف با تیم دوم هشت امتیاز شده بود و حالا سپاهان دست‌نیافتنی به‌نظر می‌آمد. در همین ایام علی پروین، مربی پرسپولیس، تلویحا اعلام کرد که سپاهان می‌تواند قهرمان ایران شود.

یک هفته بعد، سپاهان بالاخره باخت؛ آن‌هم با تک‌گل کاظم محمودی و مقابل استقلال اهواز قعرنشین. سپاهان در هفته دوازدهم در نقش‌جهان هم با دو گل مهرزاد معدنچی و علی علیزاده (1 ـ 2) مغلوب فجر شد. گل محرم نویدکیا تنها این حسن را داشت که او را هفت‌گله کرد و او از ادموند بزیک شش‌گله پیش افتاد. این دو هفته فرصتی مناسب برای سایر رقبا بود که خود را به صدر نزدیک کنند؛ اما این فرصت را از دست دادند؛ به‌طوری‌که وقتی سپاهان با برد (2-1) در خانه پاس، صدرنشین نیم‌فصل شد، اختلافش با تیم دوم هشت امتیاز بود!

نیم‌فصل دوم با تداوم موفقیت‌های ســپــاهــان ادامه یــافــت. در هفته چهاردهم وقتی سپاهان با گل دقیقه 87 ادموند بزیک از صنعت‌نفت پیش افتاد، تماشاگران سر کمک‌داور را با پرتاب چوب شکستند! یک هفته بعد سپاهان در اصفهان با گل رضا عنایتی مقابل ابومسلم (1 ـ 1) متوقف شد و در پایان مسابقه بین فرهاد کاظمی و فراز کمالوند (دستیار فیروز کریمی) درگیری پیش آمد. برد (3 ـ 2) مقابل استقلال به لطف گل دقیقه 88 محمود کریمی حاصل شد؛ اما وقتی طلایی‌پوشان با گل دقیقه 94 عادل زبیداوی

(2 ـ 3) به فولاد باختند، اختلاف سپاهان و پرسپولیس به چهار کاهش پیدا کرد. برد (2-1) در برابر برق و پیروزی (4 ـ 0) در دربی اصفهان، همه چیز را مهیای قهرمانی کرد و سرانجام سپاهان در تهران، پرسپولیس را (1 ـ 1) متوقف کرد و این یعنی قهرمانی در روز چهارشنبه 31اردیبهشت1382 با گل «ناصر فرشباف». گل دقیقه 93 محرم نویدکیا مقابل استقلال اهواز، یک برد دیگر برای قهرمان به ارمغان آورد و سرانجام نوبت به دو باخت مقابل فجرسپاسی و پاس رسید؛ دو باخت برای تیمی بی‌انگیزه که قهرمانی‌اش خیلی زود قطعی شده بود.

مــحـرم نــویــدکیــا در طول فصل، پنالتی‌های فوق‌العاده‌ای زده بود که شاید مهم‌ترین آن‌ها در دقایق پایانی بازی با پرسپولیس در نقش‌جهان زده شد؛ جایی که برد (2-1) سپاهان را قطعی کرد و فرار بزرگ سپاهان به‌سوی قهرمانی آغاز شد؛ اما هیچ‌یک از پنالتی‌های زده‌شده در لیگ، به اندازه پنالتی نویدکیا در هفته آخر، جدول رقابت‌ها را دستخوش تغییر نساخت. در روز پایانی، سپاهان بی‌انگیزه در برابر پاس قرار گرفت. پاسی که در صورت برد مقابل میزبان صاحب 45 امتیاز می‌شد و بالاتر از پرسپولیس قرار می‌گرفت، اما تساوی یا شکست پاس، نایب‌قهرمانی پرسپولیس را قطعی می‌ساخت. از طرف دیگر، ادموند بزیک و محرم نویدکیا پابه‌پای هم در جدول گلزنان پیش می‌رفتند و نبرد روز آخر مقابل پاس، مشخص می‌کرد که بالاخره کدام‌یک آقای گل لیگ خواهند شد.

 در نیمه دوم این دیدار سپاهان صاحب یک ضربه پنالتی شد و نویدکیا پشت توپ ایستاد. به‌نظر نمی‌رسید که توپ راهی به‌جز دروازه داشته باشد؛ اما نویدکیا توپ را به بیرون زد و سرانجام پاس (3-2) به برتری دست یافت. با همین پنالتی ازدست‌رفته، گل‌های نویدکیا روی عدد 12 باقی ماند و بزیک با 13 گل زده، آقای گل لیگ شد. پاس هم بالاخره مقام دومی خود را تثبیت کرد تا برای نخستین‌بار در تاریخ لیگ‌های ایران، سرخابی‌ها در هیچ‌یک از سکوهای اول و دوم جدول، جایی نداشته باشند.

سپاهانی‌ها با 9 بردی که در خانه به‌دست آوردند، بهترین عملکرد را در بین تمامی تیم‌های لیگ برجای گذاشــتنــد. تنــهـا تیــم‌هــایی که از نقش‌جهان با دست پر خارج شدند، ابومسلم، فولاد، پاس و فجر سپاسی بودند که در این بین، ابومسلم در اصفهان به تساوی (1-1) دست یافت و سه تیم دیگر، موفق به شکست سپاهان در اصفهان شدند: فولاد و پاس با نتیجه (3-2) و سپاسی با نتیجه (2-1). اما سایر تیم‌ها همگی در اصفــهــان ناکام شدنــد. پیکان، صنعت نفت و ذوب‌آهن در برابر سپاهان چهار بار دروازه خود را بازشده دیدند: ذوبی‌ها (4-0) شکست خوردند، پیکانی‌ها (4-2) و نفتی‌ها (4-1). برق، استقلال اهواز، استقلال و پرسپولیس با حداقل اختلاف مقابل سپاهان شکست خوردند و ملوان و سایپا هم به ترتیب دو و سه گل از سپاهان خوردند؛ بدون آنکه بتوانند دروازه میزبان خود را باز کنند.

طلایــی‌پــوشان در خارج از خانه صاحب شش برد، سه تساوی و سه شکست شدند؛ ازجمله شکست برابر فجر سپاسی در حافظیه تا شیرازی‌ها مقابل سپاهان دبل کنند. ذوب‌آهن و فجر سپاسی؛ دیگر تیم‌هایی بودند که شش برد خارج از خانه کسب کردند و در کنار سپاهان و پایین‌تر از پاس قرار گرفتند که هفت برد در خارج از خانه به‌دست آورد.

یکی از ملاک‌های کاملا مشخص برای سنجش اقتدار تیم‌ها، چهار مسابقه‌ای است که در برابر دو تیم استقلال و پرسپولیس در خانه و خارج از خانه برگزار می‌کنند. سپاهان در یک فصل قبل نشان داد که حریفی سخت برای این تیم‌ها خواهد بود. این مسئله در مسابقه جام‌ حذفی برابر استقلال بیشتر نمایان شد؛ جایی که طلایی‌پوشان در مقطی از بازی با چهار گل از آبی‌پوشان پیش افتادند و سرانجام هم (4-2) به برتری دست یافتند؛ اما در لیگ 82-81 آن‌ها بهترین عملکرد تاریخی خود را برابر سرخابی‌ها به نمایش گذاشتند و از مجموع 12 امتیاز خود برابر این دو رقیب، صاحب 10 امتیاز شدند. تنها توقف سپاهانی در مسابقه برابر این دو تیم، در بازی برگشت مقابل پرسپولیس بود؛ جایی که آن‌ها با یک تساوی هم قهرمان می‌شدند و به نتیجه موردنظرشان نیز دست پیدا می‌کردند. در همان ایام هم سپاهان در جام حذفی (3-0) استقلال را شکست داد تا رکوردی بی‌نظیر برجای گذارد؛ هم برای گذشتگان و هم برای آیندگان.

رده‌بندی دومین دوره لیگ چنین شد: سپاهان (52 امتیاز)، پاس (45 امتیاز)، پرسپولیس (44)، فجرسپاسی (42)، پیکان (37)، سایپا (35)، فولاد (34)، ذوب‌آهن (34)، استقلال (32)، برق (32)، استقلال اهواز (28)، ابومسلم (26)، ملوان (26) و صنعت‌نفت (26).

اندکی بعد نوبت به قهرمانی ذوب‌آهن در جام‌حذفی رسید و بدین ترتیب اصفهان پایتخت فوتبال ایران شد.