فکر می‌کنید برای جهانگرد عربی که هزار و صد و سی و هفت سال پیش به اصفهان سفر کرده، چه چیزی از همه بیشتر قابل توجه بوده است؟ اجازه بدهید بگویم: خاک! ابودلف، یکی از قدیمی‌ترین سفرنامه‌نویسانی است که روایت‌های او از اصفهان را در گنجینه معنوی شهر داریم. از جنوب عربستان راهی جهانگردی شده بود و میراثش هنوز ( پس از گذشت بیش از یک هزاره) در اختیار ماست؛ به‌خصوص آنجا که درباره هوای صاف و سالم اصفهان، خاک ویژه این شهر، چاه‌های آب و گندمزارهای اصفهان نوشته است. در متن پیش رو نگاهی داریم به شخصیت مهمی که سفرهایش را مکتوب کرد تا چراغ راه آیندگان باشد. سفرنامه ابودلف اثری است از جهانگرد سده چهارم هجری قمری. ابودلف در سفرنامه خود به شماری از ویژگی‌های مردم‌شناختی شهرهای ایران توجه داشته است.

کافی است در کوچه پس‌کوچه‌های شهر اصفهان قدم بزنیم تا در هرمحله و کوی و برزن بناهایی را بیابیم که هریک شناسنامه‌ای برای شهر هستند و هویتی را ساخته‌اند که ریشه در تاریخ دارند. بناهایی که در بافت تاریخی شهر اصفهان استوار شده و حضور مردان و زنانی را نشان می‌دهند که پیش از اسلام و پس از آن در سپاهان ساکن شدند و ساختند و پرداختند. در این میان، وجود بی‌شمار خانه‌های تاریخی در اصفهان به عنوان تنها بخشی از داشته‌های فرهنگی اصفهان، گویای آن است که اصفهان می‌تواند شهر موزه‌ها باشد. در این گزارش ضمن اشاره به مفاهیم جهانی که نشان می‌دهد چگونه خانه‌ها به موزه‌ها تبدیل شدند، بر چرایی عدم وجود خانه‌موزه در شهری می‌پردازیم که نصف‌جهانش خوانده‌اند.