دریافت مالیات از خانه‌های لوکس و خانه‌های خالی در قانون بودجه سال۹۹ آمده بود؛ اما دولت دوازدهم ضوابط اجرایی آن را ابلاغ نکرد. در بودجه ۱۴۰۰ هم مجددا درآمدزایی از طریق مالیات بر خانه‌های خالی پیش‌بینی شده بود. امسال نیز رئیس سازمان مالیاتی به طور رسمی اعلام کرده بود که دریافت مالیات از مسکن‌های لوکس و خالی از مرداد اجرا می‌شود؛ اما طبق آمارهای رسمی سازمان امور مالیاتی، درآمد ناشی از محل مالیات بر خانه‌های خالی تاکنون صفر و از خانه‌های لوکس هم حدود ۸۰۰ هزار تومان بوده است. نبود بانک اطلاعاتی جامع از مسکن، اصلی‌ترین دلیل کاهش درآمدهای مالیاتی از محل خانه‌های خالی عنوان می‌شود.
محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی چندی پیش اعلام کرد که «سرمایه‌های هنگفتی از کشور در ۲,۵ میلیون واحد خالی از سکنه حبس شده است و ایران ۱۰ برابر کشور انگلیس خانه خالی دارد.»
خانه‌های خالی بانک‌ها و دستگاه‌های دولتی
گزارش نفوس و مسکن سال ۹۵ مرکز آمار نیز از وجود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی حکایــت داشت. بااین‌حال به نظر می‌رسـد دستگــاه‌هــای مـتـولــی شـنـاسـایی خــانـه‌هـای خـالــی مـوفـق عـمـل نکرده‌اند، به‌طوری‌که به گفته مدیرکل تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی، در نهایت فقط ۲ هزارو ۴۵۰ واحد مسکونی به‌عنوان «خانه خالی» شناسایی شده است. پیش‌تر زمزمه‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه حجم زیادی از خانه‌های خالی در اختیار بانک‌ها یا برخی نهادهای دولتی است. محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی، اعلام کرده است که «تعداد ۲۰۰ هزار خانه خالی متعلق به افراد حقیقی است و یکی از بانک‌های کشور به‌تنهایی ۱۰۰۰ واحد مسکونی خالی دارد.»
از سوی دیگر، آمار ارائه‌شده از سوی محمدرضا جمشیدی، دبیر کانون بانک‌های خصوصی، نیز قابل‌تأمل است. جمشیدی پیش‌تر در گفت‌وگو با فارس اعلام کرده بود که «به تعداد شعب بانک‌ها خانه خالی وجود دارد. حدود ۲۲ هزار شعبه بانکی در کشور فعال هستند و به همین تعداد و نهایتا دوبرابر آن واحد مسکونی وجود دارد: یکی متعلق به رئیس شعبه و دیگری در قالب مهمان‌سرا به کارمندان عرضه می‌شود.»
برای شـنـاسـایـی خانه‌های خالی باید تمام دستگاه‌ها و نهادها آمار املاکی را که در اختیار دارند، به طور شفاف اعلام کنند. احسان خاندوزی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره نحوه مالیات‌ستانی از خانه‌های خالی تحت تملک دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و عمومی گفته است «دریافت مالیات بر خانه‌های خالی شامل تمام خانه‌های خالی شده و فرقی ندارد که مالک این خانه‌ها چه نهاد و دستگاهی است، هر که مالک این خانه‌ها باشد، باید مالیات‌های مربوط را بپردازد.»
درآمدهای مالیاتی در بازار مسکن سرمایه‌گذاری شود
حالا در لایحه بودجه سال آینده نیز مالیات بر خانه‌های خالی دو هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. درآمدی که به‌زعم برخی کارشناسان باید در گام نخست از طریق سامانه منسجم و کامل اطلاعات خانه‌های خالی جمع‌آوری و حاصل شود و در گام بعدی این درآمدها صرف بازار مسکن شود.
میثم مـهـرپــور، کـارشــنـاس اقـتصـاد مسکن، به اصفهان‌زیبا می‌گوید: مالیات بر خانه‌های خالی به افزایش عرضه مسکن منجر می‌شود و در نهایت باعث کاهش قیمت اجاره خواهد شد، از سوی دیگر، این طرح باعث افزایش درآمدهای مالیاتی دولت می‌شود. حال نکته مهم این است که دولت درآمدهای حاصل از مالیات بر خانه‌های خالی را در حوزه مسکن سرمایه‌گذاری کند.
مهرپور عنوان می‌کند: مالیات بر خانه‌های خالی از اوایل 1400 اجرا شده ولی با توجه به گزارشی که سازمان مالیاتی ارائه کرده است میزان درآمـدهــای حـاصــل از این طرح ناچیز بوده و تأثیری روی بازار اجاره‌ها نداشته است، علت هم به طرح‌های شناسایی خانه‌های خالی ارتباط پیدا می‌کند. در واقع باید برای مالیات‌ستانی از خـانـه‌هــای خـالــی پایگاه اطلاعاتی مسکن راه‌اندازی شود.
این کارشناس اقتصاد مسکن ادامه می‌دهد: قرار است در سال آینده حدود دو هزار میلیارد تومان از محل اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی درآمد کسب شود و اولین گام برای اجرای طرح این است که خانه‌های خالی مشمول طرح با روش‌های مناسب شناسایی شوند.
نیازمند سیستم منسجم و کامل اطلاعاتی هستیم
مهرپور می‌افزاید: روش سوت‌زنی و دریافت اطلاعات از طریق قبوض آب و برق و گاز روش مناسبی برای شناسایی خانه‌های خالی نبوده است. دریافت اطلاعات از طریق این روش‌ها باعث به‌وجود آمدن خطا می‌شود و نتیجه مناسب نخواهد بود.
این کارشناس اقتصاد مسکن بـیـان مـی‌کـنـد: برای جـمـع‌آوری آمــار و اطلاعات خانه‌های خالی نیازمند سیستمی منسجم هستیم که باید تفکر درستی پشت آن باشد، در این صورت شناسایی و معـرفـی خانه‌های خالی قابل‌اثبات می‌شود.
مهرپور تـأکـیـد می‌کـنـد: اگر طرح مالیات بر خانه‌های خالی به‌درستی اجرا شود باعث عرضه مسکن در بازار می‌شود و قیمت‌ها در بازار اجاره‌بها تعدیل خواهد شد.
بیشترین تعداد خانه‌های خالی در کدام استان‌هاست؟
بر اساس بررسی سرشماری نفوس و مسکن در سال۱۳۹۵، بیشترین تعداد واحدهای مسکونی خالی در استان‌های تهران، اصفهان و خراسان رضوی به ترتیب حدود ۴۹۰، ۲۴۲ و ۱۹۵ هزار واحد قرار داشت.
حالا طبق آخرین آمار، هرمزگان (17/2درصد) بیشترین خانه خالی را در کشور دارد و در مقابل لرستان کمترین آمار را به خود اختصاص داده است. بعد از هرمزگان، البرز با 2/16درصد بیشترین تعداد خانه‌های خالی را به خود اختصاص داده و اصفهان با 2/14درصد در جایگاه بعدی قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در تهران نیز مناطق ۵ و ۲۲ بیشترین خانه خالی را دارند. طرح مالیات بر مسکن خالی اگرچه به‌تازگی در کشور ما مطرح شده؛ اما در بسیاری از کشورها این طرح به شکل قانونی و مشخص سال‌هاست که اجرا می‌شود و بخشی از منبع درآمد دولت‌ها نیز به شمار می‌رود. موافقان طرح مالیات بر خانه‌های خالی حرفشان این است که عدم شفافیت اطلاعات سکونت مردم، عامل فساد اقتصادی است و مالیات بر خانه‌های خالی راه‌حلی برای خروج از این فساد است تا با افزایش عرضه مسکن و جلوگیری از احتکار مسکن، از التهاب‌های بازار کاسته شود.
