شهرداری اصفهان ازجمله نهادهایی است که طی یک سال گذشته و با حداقل امکانات در خصوص تحریم‌های اقتصادی و البته وجود کرونا تلاش خود را در گسترش روابط دیپلماتیک از طریق دیپلماسی شهری به انجام رساند و این‌بار نیز با ارائه طرح «شهروند دیپلمات» گامی نوین در راستای بهبود ارتباطات دیپلماتیک و احیای روابط خواهرخواندگی برداشته است. با ایمان حجتی، مدیرکل اداره ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان، در همین زمینه گفت‌وگو کردیم. مشروح مصاحبه را در «اصفهان زیبا» می‌خوانید.
طرح پروژه «شهروند دیپلمات» از کجا آغاز شد و در راستای چه اهدافی به اجرا درآمد؟
با نگاه کلی به این موضوع می‌توان گفت که همواره مطالباتی از شهرداری اصفهان وجود داشته است که برمبنای آن شهرداری زمینه تحقق اهدافی در خصوص روابط خواهرخواندگی را ایجاد کند و به ارزش‌هایی در چهارچوب این روابط تحقق بخشد و درنهایت نیز به نمودهای عینی برسد.
به اعتقاد بنده ارتباطات اصل مهم در این موضوع به‌حساب می‌آید؛ چراکه خواهرخواندگی‌ها بر اساس موضوع‌هایی همچون دوستی میان مردم دو شهر چیده شده که اصل اول و مهم آن‌ها ارتباطات و حفظ آن است. ما برای احترام به این تفکر و بهره‌مندی شهر از این روابط خواهرخواندگی در قالب پروژه شهروند دیپلمات وارد عمل شدیم. سال گذشته بود که برنامه عملیاتی خود را در خصوص این پروژه آغاز کردیم.اولین چیزی که در بحث خواهرخواندگی‌ها به ذهن ما خطور کرد، کم‌سوبودن روابط با برخی خواهرخوانده‌های اصفهان بود. خوشبختانه از مهر 1398 تا مهر 1399 با سیاست‌های درستی که در قبال خواهرخوانده‌های اصفهان به اجرا درآوردیم، روابط کم‌سو تقویت و با تداوم این رویکرد در تابستان 1399 این مشکل رفع شد؛ همچنین روابط با خواهرخوانده‌های اصفهان در سطحی از ارتباطات و تعاملات خوب و مناسب قرار گرفت. در همان برهه ما به‌دنبال مطالباتی که مطرح بود، رفتیم. شهرداری اصفهان در راستای وظایف و البته نیازمندی‌های خود به‌سمت ترمیم روابط خواهرخواندگی رفت. البته این موضوع را نباید فراموش کرد که شهرداری نیز به نمایندگی از یک شهر به‌دنبال امضای پیمان خواهرخواندگی می‌رود. از طرفی سطح اختیارات شهرداری‌ها در ساختارهایی که حکومت‌های شهری در کشورهای مختلف دارند، متفاوت است. در حال حاضر برخی خواهرخوانده‌های اصفهان کلیه اختیارات و امور اجرایی یک شهر را صددرصد در دست دارند که با ساختار شهرهای ایران متفاوت است. با در نظرگرفتن این موارد شهرداری اصفهان به این نتیجه رسید که برای بهره‌برداری از شرایط موجود وارد عمل شود و عرصه را برای دیگر کنشگران باز کند تا آن‌ها نیز بتوانند وارد این فضا شوند؛ به‌خصوص تجار، فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران که می‌توانند از این فضا استفاده بیشتری ببرند. نخبگان و دانشجویان نیز می‌توانند با ارائه طرح‌ها و ایده‌های متفاوت نقش مؤثری را در این راستا ایفا کنند. درمجموع ما در اداره ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان به این نتیجه رسیدیم که هرچقدر نقش مردم را در تعاملات بین‌المللی پررنگ‌تر کنیم، موفق‌تر خواهیم بود، تا اینکه تنها در شهرداری بنشینیم و با نگاه خود به این موضوع طراحی و برنامه‌ریزی کنیم. درواقع اصل و اساس شهروند دیپلمات، دیپلماسی غیررسمی میان شهروندان و نخبگان بین دو شهر فعال است که می‌توانند باعث اتفاق‌های خوب شوند.
شرکای شهرداری اصفهان در اجرای طرح «شهروند دیپلمات» چه نهادهایی هستند؟
بــرای اجــرایــی‌شـــدن ایــن پـــروژه بــــه همراه‌سازی ویژه‌ای نیاز بود. در جمهوری اسلامی ایران، وزارت امور خارجه تنها نهادی است که مجوز کلیه ارتباطات خارجی را می‌دهد و برای آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کند. ما نیز در اجرای این پروژه به همراهی وزارت خارجه نیاز داشتیم. همراه‌سازی نهادهای مرتبط با این پروژه در اصفهان شش ماه زمان برد که وزارت خارجه از مهم‌ترین آن‌ها بود. ما همچنین به‌منظور اتصال به شبکه دانشگاهی نیازمند همکاری با سایر نهادها همچون دانشگاه‌ها بودیم. اتاق بازرگانی نیز از دیگر شرکای مهم پروژه «شهروند دیپلمات» است که برای اجرای این طرح به همکاری گسترده با این نهاد نیاز داشتیم.
الزام‌ها و سازوکارهای این طرح چیست؟ آیا اصفهان زیرساخت‌های لازم را برای بهره‌برداری از این پروژه دارد؟
بر اساس شرایط موجود، تصمیم بر این شد که بر مبنای فراخوان عمل کنیم و نهایتا در نشست‌هایی با شهرهای خواهرخوانده اصفهان طرح‌های ارسالی از سوی شهروندان را بررسی کردیم. در این نشست‌ها از مسئولان و همتایان خود در شهرداری‌های شهرهای خواهرخوانده نیز دعوت به عمل می‌آوریم که به‌صورت ویدئوکنفرانس در این جلسات حاضر باشند. از سوی دیگر، از وزارت امور خارجه خواستیم که رایزنان مربوط نیز به‌صورت آنلاین در جلسات ما شرکت کنند. مطمئنا در خروجی این پروژه طرح‌های مناسبی ارائه خواهد شد که می‌تواند به بهبود روابط بین‌المللی کمک کند و بهره علمی و اقتصادی بسیاری را نصیب شهرها کند. برگزاری این جلسات می‌تواند یک اکشن پلن درزمینه برنامه‌ریزی برای خواهرخوانده‌ها ایجاد کند که موضوع بسیار مهمی است، اکشن پلنی که به‌صورت انفرادی در شهرداری نوشته‌نشده، بلکه در بستر همکاری مجموعه‌سازمانی و بر اساس ایده و نظرات شهروندان به‌وجود آمده است.
آیا شهرداری اصفهان مبتکر پروژه «شهروند دیپلمات» است و پیش از آن هیچ‌یک از شهرداری‌های سراسر کشور آن را مطرح نکرده‌اند؟
شهرداری‌ها درزمینه خواهرخواندگی برنامه‌ریزی‌هایی را در بسترهای فرهنگی و اقتصادی، که بیشتر آن‌ها نیز حول محور فرهنگی می‌چرخد، انجام داده و می‌دهند. اما اینکه یک شهرداری به این سمت از ارتباطات و در قالب شهروند دیپلمات حرکت کرده باشد، تابه‌حال وجود نداشته است. به عبارتی، این طرح برای اولین‌بار و به ابتکار اداره کل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان مطرح و در حال انجام است. طبق نامه‌ای که وزارت امور خارجه به ما ابلاغ کرد، اصفهان می‌تواند پایلوت اجرایی این ابتکار باشد که در صورت موفقیت و رسیدن به نتایج دلخواه، این طرح در شهرهای دیگر نیز اجرا خواهد شد.
استقبال مردم از این فراخوان چگونه بوده است؟ آیا به نظر شما این فراخوان می‌تواند تنها مسیر برای دعوت از شهروندان در تبدیل‌شدن به یک دیپلمات باشد؟
بله. استقبال بیش از انتظار بنده بود. در روزهای آغازین این فراخوان پرسش‌های بسیاری از سوی شهروندان مطرح شد و مخاطبان به این طرح واکنش بسیار خوبی نشان دادند. در حال حاضر طرح‌های بسیاری به دست ما رسیده است که در اولین هفته پس از اعلام این فراخوان آمار آن‌ها اعلام خواهد شد.
آیا سرمایه‌گذاران بین‌المللی، داوطلب شرکت در این طرح هستند یا دانشجویان و پژوهشگران استقبال خوبی از این فراخوان داشته‌اند؟
ما در این پروژه از تنوع مخاطبان خوبی برخورداریم. در بین کسانی که تابه‌حال ثبت‌نام کرده‌اند، تجار، دانشجویان و افرادی که صاحب ایده و دغدغه‌هایی بوده‌اند، طرح‌های خود را ارائه کرده‌اند. همان‌طور که اشاره کردم زمانی که این پروژه تکمیل شود، آمار کاملی از شرکت‌کنندگان با تفکیک موضوع‌ها اعلام خواهد شد.
از کمبودهای شهرداری اصفهان در شرایط و فضای تحریم‌ها علیه ایران و البته کرونا بگویید. آیا این فضا مانع اجرای کامل این طرح نخواهد شد یا اینکه فرصتی برای شهروندان در ارتباط با دیگر شهروندان خارجی به حساب می‌آید؟
باید در مسیر پیش رفت تا ببینیم بر اساس طرح‌هایی که مطرح‌شده است به چه نکاتی خواهیم رسید. قطعا بسیاری از موضوع‌ها در فضای برآمده از کرونا با چالش‌هایی مواجه خواهند شد. از طرفی، در حال حاضر ما با توجه به ذهنیت خودمان صحبت می‌کنیم و از ذهنیت مخاطبان به دلیل بررسی‌نشدن طرح‌ها بی‌خبریم؛ بنابراین صحبت از این موضوع بی‌فایده است. امیدواریم مخاطبان نیز با درنظرگرفتن این محدودیت‌ها به موضوع نگاه کرده باشند و این فراخوان را برای خود و شهر اصفهان یک فرصت ببینند و از آن بهترین استفاده را ببرند.
آیــا شــهــرهــای خــواهــرخــوانده اصفهان به عنوان شرکای اصلی این طرح اقداماتی در این زمینه به‌منظور معرفی پروژه در شهرهای خود انجام داده‌اند یا اینکه تنها شهرداری اصفهان به این موضوع پرداخته است؟
ما برای پیشبرد این پروژه از همکاری وزارت امور خارجه و سازمان همکاری‌های بین‌المللی بسیار استفاده کرده‌ایم. خوشبختانه تا به امروز نیز از سمت آن‌ها کمک‌های فراوانی شده است. طرح‌های ارسالی هم با کمک خواهرخوانده‌های اصفهان و طی نشست‌های آنلاین بررسی خواهد شد. بیشتر شهرهای خواهرخوانده غیر از آن‌ها که همیشه علاقه‌مند به توسعه مناسبات بوده‌اند، مابقی حضور فعالی در مراودات با اصفهان دارند و بارها در نامه‌هایی به شهردار اصفهان این موضوع را اعلام کرده‌اند. در پروژه شهروند دیپلمات برای رسیدن به نقاط مشترک با شهرهای خواهرخوانده اصفهان نیاز به تلاش و خلاقیت است که امیدواریم این موارد را در دل این طرح‌های ارسالی به‌دست آوریم.
