امیدوارکننده یا ناامیدکننده؟! پاسخ به این پرسش به زاویه نگاه شما و نسبت‌ها بستگی دارد! تعداد مهمانان نوروزی اصفهان در ۱۴۰۰ ما را امیدوار می‌کند یا ناامید؟ اگر از زاویه نگاه گردشگری به موضوع توجه کنیم و مقیاسمان نوروز ۹۹ باشد، ماجرا امیدوارکننده است. اگر مقیاس را نوروز ۹۸ بدانیم، ناامیدی مطلق حساب می‌شود! اگر هم زاویه نگاهمان را به بهداشتی و پزشکی تغییر دهیم ماجرا بدتر و ناامیدکننده‌تر است؛ چون تجمع‌ها و ماسک‌نزدن‌ها اوضاع کرونایی را خطرناک‌تر می‌کند. ما دو گزینه دوم را فعلا کنار می‌گذاریم و در این متن به سراغ زاویه دید گردشگرانه می‌رویم و ماجرا را هم با نوروز سال گذشته مقایسه می‌کنیم.
یک استادیوم آزادی گردشگر نوروزی مقیم اصفهان
اولین آمار را به روایت مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان بررسی می‌کنیم. فریدون اله‌یاری از اقامت 94 هزار نفر گردشگر در واحدهای اقامتی اصفهان از ظهر روز 28 اسفند 1389 تا صبح روز دهم فروردین خبر داده است. او دراین‌باره گفته است: «با توجه به لزوم فراهم آوردن شرایط به‌منظور انجام سفر ایمن ویژه گردشگران نوروزی واحدهای اقامتی استان اصفهان شامل: هتل، اقامتگاه سنتی، مهمان‌پذیر، اقامتگاه بوم‌گردی و خانه‌های مسافر استان با ظرفیت 50 درصد، یعنی 18هزار تخت در شبانه‌روز آماده پذیرایی از گردشگران در قالب سفر سلامت بوده‌اند. طبق آمار بهره‌برداری‌شده از دبیرخانه ستاد اجرایی خدمات سفر استان اصفهان از ظهر روز 28 اسفندماه، لغایت صبح روز 10 فروردین تعداد 94569 نفر گردشگر حداقل به‌مدت 24 ساعت در اماکن اقامتی تحت نظارت این اداره کل اقامت داشته‌اند.»
آمار مسافران نوروزی اما تا ششم فروردین ۶۷ هزار نفر بوده است. آن‌طور که معاون سرمایه‌گذاری و گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان اعلام کرده است، ۴۲ واحد اقامتی متخلف نیز پلمب شده‌اند.
حیدر صادقی در گفت‌وگو با ایسنا این‌طور گفته که از ۲۸ اسفند۱۳۹۹ تا ششم فروردین‌ماه، ۶۷ هزار و ۳۹۱ گردشگر نوروزی حداقل به مدت یک شب در واحدهای اقامتی تحت نظارت این اداره کل در سطح استان اقامت داشته‌اند. از این تعداد، ۳۲۴۸۸ نفر در هتل‌ها، ۷۶۳۸ نفر در اقامتگاه‌های سنتی، ۱۵۳۴۹ نفر در اقامتگاه‌های بوم‌گردی، ۳۷۳۳ نفر در هتل‌آپارتمان، ۷۲۲۷ نفر در مهمان‌پذیر، ۸۵۲ نفر در مجتمع‌های گردشگری و ۱۱۴ نفر نیز در خانه‌های مسافر خدمات دریافت کرده‌اند.
معاون سرمایه‌گذاری و گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان درباره رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در واحدهای اقامتی تحت‌نظر این اداره‌کل هم توضیح داده است: «از زمانی که دستورالعمل سفر ایمن و هوشمند اعلام شد، زمینه‌سازی برای اجرای این طرح در مراکز اقامتی گردشگری صورت گرفت، دوره‌های آموزشی نیز برگزار شد و خوشبختانه بیشتر واحدها سیستم ایمنی و بهداشتی خود را مطابق با شیوه‌نامه‌های مورد تأیید ارتقا دادند. ناظران این اداره ماه‌ها پیش از فرارسیدن نوروز از این واحدها بازدید مستمر داشتند و اکنون می‌توان گفت که در تأسیسات زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی، رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در حد خوب و قابل قبولی انجام می‌شود.»
به روایت این مقام مسئول، حدود ۴۲ واحد متخلف که بدون مجوز و پروانه بهره‌برداری خدمات پذیرایی و اقامتی ارائه می‌کردند، با هماهنگی اداره نظارت بر اماکن عمومی نیروی انتظامی پلمب شدند و برای ۲۰ تأسیسات دیگر هم تذکر صادرشده که این تذکرها عمدتا مربوط به موارد نرخ و… است، نه موارد ایمنی و بهداشتی. در ۱۳۹۹ میزان پذیرش مسافر در اصفهان صفر بود و در حال حاضر نسبت به مدت مشابه در ۱۳۹۷ و ۹۸ (پیش از شیوع ویروس کرونا) اصفهان با کاهش ۹۳ درصدی مسافران نوروزی مواجه شد.
خاموشی زودهنگام گردشگری نوروزی
طبق برنامه می‌بایست در روزهای سی اسفند و سیزدهم فروردین‌ماه موزه‌ها و بناهای تاریخی تعطیل می‌شدند؛ اما بر اساس تصمیم ستاد کرونا، روزهای دوازدهم و سیزدهم فروردین‌ماه، همه مراکز تفریحی، گردشگری، پارک‌ها و بوستان‌های شهر اصفهان تعطیل شدند. پارک خودرو در حاشیه رودخانه و پارک‌ها در این دو روز ممنوع شد و پارک‌ها، فضاهای سبز، سی‌وسه‌پل، پل خواجو و میدان نقش‌جهان در خاموشی کامل به سر بردند که این اتفاق از عصر روز یازدهم کلید خورد و در روز سیزدهم هم ورودی‌های میدان نقش‌جهان مسدود شد تا گردشگران نتوانند در میدان پیک‌نیک کنند.
جدیدترین موزه اصفهان در ۱۴۰۰
اما یکی از خبرهای خوب نوروز امسال، آغازبه‌کار موزه‌ای تازه در اصفهان بود. همه متخصصان بر این امر واقفند که تعداد و کیفیت موزه‌ها در اصفهان اصلا و ابدا در شأن این شهر نیست؛ بنابراین گشایش هر موزه‌ای که بتواند حرف نویی بزند، خبر خوبی است؛ مخصوصا که تعاملی و شکیل باشد. «گنجینه موسیقی ارمنیان جلفای نو» عنوانی است که برای این موزه انتخاب کرده‌اند و گردشگران با دیدنش یک تیر و چهار نشان می‌زنند؛ هم می‌توانند خانه‌ای تاریخی را با معماری متفاوت و جذاب در قلب کوچه سنگتراش‌های غربی ببینند، هم خودشان اگر اهل هنر هستند با استفاده از سازهای گنجینه، موسیقی بنوازند و هم در کافه‌اش قهوه‌ای سفارش بدهند و دقایقی استراحت کنند و البته مهم‌تر اینکه می‌توانند بخشی از تاریخ موسیقایی ایران را درک کنند. درباره این موزه گزارش مفصلی در همین صفحه خواهید خواند.
بازهم نتوانستیم توازن گردشگری را حفظ کنیم
مــشــهــور اســت که مــی‌گــویـــنــد گردشگران اصفهان فقط نقش‌جهان را می‌شناسند. امسال هم این حکم اثبات شد. در هر ساعتی از شبانه‌روز نوروز که به میدان سر می‌زدید، این میراث جهانی را مملو از گردشگر می‌دیدید (البته بخش چشمگیری هم خود شهروندان یا هم‌استانی‌هایی بودند که از سفرهای خارج از شهر و خارج استانی منع شده و به اصفهان‌گردی پرداختند). این در حالی است که مثلا چند قدم آن‌طرف‌تر در مسجد جامع عتیق تعداد گردشگران در شأن این میراث جهانی بشر نبود و به‌طورکلی هر چه از دولتخانه صفوی دور می‌شدیم، جاذبه‌های گردشگری از گردشگران نوروزی کم‌نصیب‌تر می‌شدند. شاید هوشمندانه این بود که برخی از بناهای تاریخی همیشه‌بسته را ارگان‌های مختلف در نوروز به روی گردشگران می‌گشودند تا هم بار گردشگری از روی دوش دولتخانه برداشته شود، هم برای شهروندانی که سفر نرفتند موقعیت‌های جذاب گردشگری در اصفهان به وجود بیاید.
نوروز بازی‌های گردشگری در اصفهان
امسال بازار بازی‌های گردشگری بسیار داغ بود. مجموعه تخت‌فولاد با تعریف مسابقه‌های مجازی و تلویزیونی سعی کرد شناخت بیشتری در خصوص این میراث مهم ملی ایجاد و جوایز مختلفی هم به گردشگران اهدا کند. این مجموعه با تعریف مسابقه تلویزیونی «نام و نشان» سعی کرد ۱۳ شخصیت مهم از مشاهیر این سرزمین را به گردشگران معرفی کند. این مسابقه تلویزیونی هرروز ساعت 45: 11 از شبکه استانی اصفهان پخش می‌شد و علاقه‌مندان تا ساعت ۲۰ همان شب فرصت داشتند پاسخ صحیح را به سامانه پیامکی ارسال کنند. ساعت
21:45 هم برای بار دوم پخش می‌شد که پس از ارائه اطلاعاتی درباره شخصیت مورد سؤال مسابقه، به‌صورت زنده و مستقیم بین افرادی که جواب صحیح را ارسال کرده‌بودند، قرعه‌کشی شده و به سه برنده مبلغ ۳۱۳هزار تومان اهدا می‌شد.
به روایت معرک‌نژاد، مدیر مجموعه تخت‌فولاد، مسابقه «سرزمین مشاهیر» در تاریخ‌های سوم، پنجم، هفتم، نهم، یازدهم و سیزدهم در صفحه اینستاگرامی تخت‌فولاد برگزار شد که سؤالات، پیرامون شخصیت‌های مدفون یا ظرفیت‌های این مجموعه فرهنگی بود. مسابقه «نگارخانه» هم از صفحه اینستاگرامی سرزمین شگفت‌انگیز درباره ظرفیت‌های هنری، معماری و گردشگری مجموعه برای گردشگران برگزار شد. مسابقه سوم هم «حدیث خوبان» بود که در سطح ملی اجرا و به افزایش آگاهی عمومی درباره عرفا و فقهای مدفون در تخت‌فولاد منجر شد.«سین‌جیم» عنوان بازی دیگری بود که جوایز ارزنده‌ای هم داشت. ماجرا این بود که اداره‌کل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان برای نوروز کرونایی امسال، اولین لیگ آنلاین اسم‌فامیل با عنوان «سین‌جیم» را برای سرگرم کردن شهروندان در اوقات فراغت ایام نوروز و ترغیب آن‌ها برای در خانه ماندن تدارک دید. به روایت ایمان حجتی، مدیر این اداره کل، اسم‌فامیل، بازی نوستالژیک ایرانی‌ها به‌خصوص برای دهه شصتی‌ها این‌بار در قالب یک لیگ آنلاین قرار است همراه با جوایز ویژه شهروندان را به «در خانه ماندن» ترغیب کند. استفاده از لغات و اصطلاحات اصفهانی از ویژگی‌های این بازی است که افراد می‌توانند در این قالب هم مسابقه بدهند. جالب اینکه در این لیگ اینترنتی، افراد بر اساس فرصت‌ها رقابت‌هایی انجام می‌دهند، امتیازهایی کسب می‌کنند و درنهایت بر اساس یک جدول، برگزیدگان مشخص و انتخاب می‌شوند. این لیگ آنلاین در سه بازه زمانی 5 تا 15 فروردین در بازه‌های سه‌روزه برگزار می‌شود. این بازی با همکاری مرکز نوآوری صنایع سرگرمی دانشگاه اصفهان و مجموعه اسنوا (تولیدکننده لوازم‌خانگی ایرانی) به‌عنوان یکی از حامیان این محصول سرگرمی که جوایز را تأمین خواهد کرد، عرضه شد.
مسابقه سوم هم از سوی اتاق بازرگانی اصفهان و با عنوان برند گردشگری اصفهان برگزار شد؛ مسابقه اصفهان آنتولد که از شرکت‌کنندگان می‌خواست به‌طور مجازی یا حقیقی به مجموعه دولتخانه صفوی مراجعه کنند و طی دو تا سه ساعت به ۲۶ پرسش گردشگری پاسخ بدهند. پرسش‌ها گاهی چهارگزینه‌ای بود و گاهی باید عکس گرفته یا جواب تشریحی داده می‌شد. شرکت در مسابقه به دو صورت فردی یا گروهی تعریف شد و جوایز هم نقدی و غیرنقدی بود؛ البته این مسابقه هنوز ادامه دارد.
کرونا بساط میزبانی‌های رایگان مختل‌کننده را برچید!
اما هرچه از زخم‌زدن کرونا بر پیکر گردشگری گفتیم یک‌طرف و اینکه طی دو سال اخیر از برخی خدمات‌رسانی‌های غیرضروری و نامناسب در اصفهان جلوگیری شد، یک‌طرف! ماجرا این است که طی سال‌های گذشته رسم بود بودجه فراوانی برای میزبانی از گردشگران نوروزی اختصاص داده می‌شد؛ آن‌هم گردشگرانی که با اتومبیل شخصی می‌آمدند و در باغ فدک و باغ غدیر و برخی محل‌ها بدون پرداخت هزینه با دریافت امکانات اقامت می‌کردند و نه‌تنها هیچ منفعتی برای صنعت گردشگری نداشتند که با رقم‌زدن گردشگری انبوه جان منابع مقصد را هم به خطر می‌انداختند. مرحوم محمدعلی اینانلو اسم این مدل را «سفرهای باجناغی» گذاشته بود! نقل است که در سال‌های دور، صبحانه رایگان، هدایایی مثل پتو و برخی اقلام موردنیاز اقامت هم به این مدل گردشگران داده می‌شده که خدا را شکر بساط همه این موارد فعلا برچیده شده است. لغو چنین میزبانی‌های کمرشکنی در راستای افزایش سلامت صنعت گردشگری اصفهان شمرده می‌شود. در پایان باید بگویم که نوروز ۱۴۰۰ امیدوارکننده بود. بیایید امیدوار باشیم که کم‌کم سایه سنگین ویروس و موارد دیگر در سال‌ها و قرن پیش رو از سر صنعت گردشگری اصفهان برداشته شود تا با تصمیم‌های هوشمندانه و مدیریت منابع و افزایش کیفیت خدمات بتوانیم گلی به جمال گردشگری نصف‌جهان بزنیم!
