hwtihk سرمایه‌گذاری سبز
فضاهای سبز و باز شهری، بازماندگان طبیعت در شهر محسوب می‌شوند که در نتیجه توسعه بی‌رویه شهری، دچار تغییرات کمی و کیفی شده‌اند و این تحولات، اثرات اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی زیادی را به همراه داشته است. وجود کـاربـری‌هــای فـضـــای ســبــز (پارک‌های شهری) در شهرها برای گذران اوقات فراغت و تماس مستقیم شهروندان با محیط طبیعی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. چنانچه فضای سبز شهری بر اساس کارکردهای متنوع اقتصادی و اجتماعی خود، نقش برجسته‌ای را در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ایفا می‌کند و به همین دلیل عامل کلیدی در شکل‌گیری شهر پایدار محسوب می‌شود.
بنابراین اقتصاد و برنامه‌ریزی شهری با تأکید بر کاربری زمین و نقش آن در توسعه شهری، در تعیین سرانه‌ها و استانداردها برای دسترسی عموم و بالابردن کیفیت زندگی مردم اهمیت بسزایی دارد و توجه به اقتصاد فضای سبز نیز به همین علت مهم و حیاتی است.
کلان‌شهرها در برابر نیازهای روزافزون سکونتگاهی و همچنین شبکه معابر و فضاهای تجاری و خدماتی در حال از دست دادن باقی‌مانده فضای سبز خود هستند و به همین جهت تقاضا برای تغییر کاربری فضای سبز شهری روزبه‌روز در حال افزایش است. این در حالی است که عرضه کالا و محصولات فضای سبز شهری همچنان محدود و وضعیت بازار در شرایط عدم تعادل قرار دارد که این موضوع برای شهرداری‌ها که بزرگ‌ترین متقاضی و عرضه‌کننده فضای سبز شهری محسوب می‌شوند، یک ظرفیت اقتصادی پربازده را ایجاد می‌کند. اقتصاد در این مفهوم یعنی استفاده از تئوری‌های اقتصاد خرد در عرضه و تقاضای فضای سبز که توسعه کمی و کیفی فضای سبز را باعث شده و کارکردهای آشکار و پنهان شهرداری‌ها را در توسعه و عمران شهری بهبود می‌بخشد. به‌عبارت‌دیگر، فضای سبز شهری می‌تواند بستری مناسب برای ایجاد درآمدهای پایدار برای شهرداری‌ها باشد. فضاهای سبز در شهرها با هدف زیباسازی، اکسیژن‌دهی، جلوگیری از ذرات معلق، کاهش آلودگی هوا، تلطیف و خنکی هوا، آرامش‌بخشی و رفع استرس، ایجاد فرصت برای تقویت تعاملات اجتماعی، کنترل سیلاب، حفاظت از زیستگاه‌های حیات‌وحش، انتشار رایحه خوش، پوشش مناظر نامطلوب و…ایجاد می‌شوند.
در شرایط فعلی هزینه‌هایی که برای کاشت، مدیریت و نگهداری فضای سبز شهری صرف می‌شود، کلان بوده و بنابراین به تدریج مدیریت شهری توان نگهداری یا توسعه فضاهای سبز را از دست می‌دهد. شهرداری‌ها با اختصاص بخشی از درآمد خود به سرمایه‌گذاری در فضای سبز و کاشت درختان و گیاهان مثمر و اقتصادی می‌توانند از حوزه فضای سبز شهر درآمد کسب کنند. تیم مدیریت شهری اصفهان با ایجاد صندوق توسعه فضای سبز توانست بخشی از مشکل کمبود بودجه برای توسعه و نگهداری فضای سبز شهر را برطرف کند.
افزایش فضای سبز شهر
بررسی لایحه آیین‌نامه مدیریت صندوق توسعه فضای سبز را کمیسیون بهداشت، سلامت و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان برعهده داشت و کمیسیون تلفیق بررسی و چکش‌کاری نهایی را انجام داد. به گفته عباسعلی جوادی، رئیس این کمیسیون، جریمه‌های قطع درختان و تغییر کاربری‌های زمین‌های فضای سبز در صندوق توسعه فضای سبز ذخیره‌شده و برای افزایش زیرساخت‌ها مثل آبیاری قطره‌ای و توسعه سرانه فضای سبز شهر از آن استفاده می‌شود. او توضیح می‌دهد که در ساخت‌وسازهای بخش خصوصی یا پروژه‌های عمرانی شهر، تعدادی از درختان شهر قطع یا جابه‌جا شده و بسته به سن، نوع و فراوانی درخت در شهر برای آن عوارض وضع می‌شود. درگذشته مصوبه‌ای برای وضع عوارض قطع یا جابه‌جایی درختان توسط شورای شهر وجود داشت؛ اما برای آنکه این مصوبه الزام‌آور شود سال گذشته با تصویب شورای شهر جریمه‌ها پنج برابر شد. او می‌گوید: «در سال‌های قبل، عوارض پرداختی به‌حساب شهرداری واریز می‌شد و محل هزینه‌کرد آن مشخص نبود؛ اما با پیشنهاد کمیسیون بهداشت، سلامت و خدمات شهری، صندوق درآمدی برای توسعه فضای سبز در شهرداری اصفهان تشکیل و عوارض قطع درختان در آن ذخیره شد.»
با ایجاد این صندوق و تصویب آیین‌نامه اجرایی آن، شهرداری مجاز نیست اعتبارات ذخیره‌شده در این صندوق را به‌جز محل تعیین‌شده توسط شورای شهر که توسعه فضای سبز شهری است، هزینه کند. به گفته جوادی، در نگهداری فضای سبز برای شهرداری الزام وجود دارد و این الزام در مناطقی که سرانه فضای سبز آن‌ها از حد میانگین کمتر است با دقت نظر بیشتری دنبال می‌شود؛ بنابراین ایجاد صندوق برای توسعه فضای سبز می‌تواند سرانه فضای سبز مناطق را افزایش دهد. فتح‌اله معین، رئیس کمیسیون پایش و نظارت شورای اسلامی شهر اصفهان درباره آیین‌نامه اجرایی این صندوق می‌گوید: «بر اساس قانون شهرداری‌ها و سایر قوانین کشوری، مبلغی به‌عنوان جریمه قطع درختان و آسیب فضای سبز و مبالغی به‌حساب شهرداری‌ها واریز می‌شود. شهرداری‌ها مبالغ دیگری را هم در ازای تغییر کاربری فضای سبز دریافت می‌کنند. این درآمدها که به دلیل تغییر کاربری اراضی فضای سبز با اجازه کمیسیون ماده 5 و آسیب فضای سبز بوده باید در همین زمینه هزینه شود. به همین دلیل عوارض دریافت‌شده به‌حسابی جداگانه در خزانه شهرداری اصفهان واریز شده و زیرنظر یک هیئت نظارتی که اعضای شورای شهر و معاون خدمات شهری هستند، برای توسعه کمی و کیفی فضای سبز شهر هزینه می‌شود.» به گفته او، در گذشته به دلیل خلأ قانونی، این مبالغ برای سایر امور شهر هزینه می‌شد.
عدالت فضای سبز شهر
سال گذشته برای نگهداری فضای سبز کلان‌شهر اصفهان ۱۴۵ میلیارد تومان اعتبار هزینه شد. به گفته فروغ مرتضایی‌نژاد، مدیرعامل پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان، ایجاد صندوق توسعه فضای سبز، عدالت فضایی را در همه مناطق شهر تأمین می‌کند؛ چرا که در حال حاضر بعضی از مناطق شهر سرانه فضای سبز کمی دارند و با منابع این صندوق می‌توان سرانه این مناطق را افزایش داد. در حال حاضر سرانه تفرجگاهی در شهر 3.4 است که باید به 8 مترمربع برسد. او می‌گـویـد: «اگــر انـتظـار داریم کــــه اصفهان یک شهر زیسـت‌پذیر باشــد، باید برای عدالت فضـایی در حوزه فضای سبز به منابع مـالـی دســتـرســـی داشته باشیم. در سال‌های گذشته زمین‌های با کاربری فضای سبز در شهر تفکیک شده و تغییر کاربری داده و در آینده هم مشخص نیست که برای این زمین‌ها چه اتفاقی بیفتد. اما ایجاد این صندوق و واریز عوارض تفکیک به آن، حکم بازدارندگی دارد و به نگهداری زمین‌های با کاربری فضای سبز کمک می‌کند.»
