او از سال 94 تا امروز مشاور برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادوار دهم و یازدهم را برعهده داشته و از سال 96 تاکنون استاد مدعو دانشگاه‌های استان و عضو پیوسته کمیته مهندسی فرهنگی و شورایاری‌های شورای اسلامی شهر در دوره چهارم هم بوده است.
آقای دکتر، اصفهان 1400 در کدام نقطه ایستاده است؟
شهر اصفهان به‌عنوان مرکز استان اصفهان، شهری تاریخی در قلب ایران با مساحتی بالغ بر 550 کیلومتر مربع است که جمعیتی حدود 2 میلیون نفر را در قالب 625 هزار خانوار، 15 منطقه شهری و 193 محله در خود جای داده است. 38درصد جمعیت استان در شهر اصفهان و 67درصد از جمعیت استان در شعاع 30 کیلومتری آن زندگی می‌کنند. این شهر که به علت وجود ظرفیت‌های کم‌نظیر فرهنگی، هنری وگردشگری لقب نصف جهان، مروارید خاورمیانه و … را نیز به خود گرفته است، در طول دهه‌های اخیر و علی‌رغم تلاش‌هایی که شده، با چالش‌های زیادی مواجه بوده است.
از نظر شما این شهـر دوست‌داشتنی با چه چالش‌هایی دست به گریبان است که القابش را هم می‌تواند تهدید کند؟
از عمده‌ترین مسائلی که اصفهان امروز همچون سایر کلان‌شهرهای ایران با آن مواجه است، پیرشدن جمعیت آن است؛ به گونه‌ای که در سه دهه اخیر سهم گروه‌های سنی کمتر از 15 سال نصف و گروه‌های سنی بیش از 65سال آن دو برابر شده است. مهاجرت افرادی با پایگاه‌های اقتصادی، اجتماعی پایین به شهر اصفهان و در مقابل مهاجرت نیروی کار و سرمایه با پایگاه اقتصادی، اجتماعی بالا، از اصفهان به سمت پایتخت، خارج از کشور و یا دیگر شهرهای جذاب ایران نیز از دیگر چالش‌های فرهنگی و اقتصادی این سال‌هاست. گفته می‌شود که از علت‌های مهاجرفرست بودن اصفهان در طی سال‌های گذشته تغییرات اقلیمی و خشکی زاینده‌رود، افزایش روزافزون آلودگی‌های محیطی و شرایط اشتغال نامطلوب برای فارغ‌التحصیلان بوده است.
گسست اجتماعی، نامطلوب‌بودن میزان همدلی و کاهش اعتماد روزافزون در بین اقشار، اقوام، نسل‌ها و طبقات مختلف مردمی از دیگر چالش‌هایی است که بروز آن در یافته‌های پژوهشی مربوط به حوزه سرمایه اجتماعی، نارضایتی‌های مردمی و افزایش پرونده‌های قضایی مشاهده می‌شود.
علت ایجاد این چالش‌ها را چگونه تحلیل می‌کنید؟
شاید بتوان ده‌ها مسئله و چالش دیگر را نیز برای تعیین مختصات دقیق اصفهان امروز به موارد گفته‌شده افزود. البته در کشف علت‌های ریشه‌ای ممکن است اولویت‌ها با یکدیگر متفاوت بوده و یا هر کس بر اساس پارادایم خود، ریشه و راهکاری را ارائه کند. در اینجا به چند علت ساختاری و فرهنگی که باعث شده به چالش‌های اصلی کم توجهی شود، اشاره می‌کنم. نبود نگاه مدیریت یکپارچه وهماهنگ شهری و پایین‌بودن سطح فرهنگ همدلی و هم‌افزایی در بین ارکان مختلف مسئولان باعث شده که نزاع‌های بیهوده، رنج‌آور و وقت‌گیر در بین متولیان و حتی مردم رایج شود. رواج نداشتن فرهنگ تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد و اطلاعات در بین سیاست‌گذاران و مسئولان باعث شده که اولویت‌ها و راهکارها مبتنی بر اجماع کارشناسی نبوده و میزان شدت و عمق مسائل شهری نیز در هاله‌ای از ابهام باشد.
نبود فرهنگ مطلوب مدیریت جهادی در سطوح مختلف قانون‌گذاری، اجرا و نظارت نیز از دیگر علت‌هایی است که بهره وری اقدامات و نیز رضایت ذی‌نفعان را با کاهش روبه‌رو کرده است.
شورای شهر برای مقابله با این چالش‌ها چه می‌کند؟
یکی از نهادهای مهم در حل مسائل اشاره شده، شورای اسلامی شهر است که بر اساس ظرفیت‌های قانونی خود می‌تواند به حل این مسائل بپردازد. ازجمله ظرفیت‌هایی که می‌توان به‌عنوان ابزارهای در اختیار شورا از آن‌ها نام برد، انتخاب مستقیم شهردار و انتخاب غیر مستقیم مسئولان شهرداری و شوراهای شهرستان، استان و شورای عالی است. ساختارسازی و باز مهندسی ساختار موجود شورا و شهرداری، تخصیص اعتبار و جهت‌دهی به مصارف مالی و غیرمالی، تأمین و خلق اعتبار و منابع جدید مالی و غیر مالی، رایزنی و مطالبه‌گری نهادی در سطوح شهری، استانی، ملی و بین‌المللی، تسهیلگری بین نهادی برای حل مشکلات مردم و نظارت میدانی و هوشمند بر عملکردها هم می‌تواند این مشکلات را حل کند.
نقش شما به عنوان رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر در حل این مشکلات چیست؟
دعوت و توصیه تعداد قابل توجهی از نخبگان و اقشار مختلف از من برای حضور در انتخابات، تجربه حدود 10سال فعالیت در حوزه مدیریت‌شهری و آگاهی نسبی مأموریت‌های آن نهاد، تجربه دو دهه فعالیت فرهنگی، سیاسی و تقویت نسبی حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی به‌واسطه این فعالیت‌ها، تعامل با بدنه جوان و نخبه و درک نیازهای واقعی آن‌ها به‌واسطه فعالیت‌های چندین‌ساله علمی و دانشگاهی و حضور در مسئولیت رصدخانه فرهنگی و رصدخانه شهری وکسب نگاه نسبی کلان و فرابخشی در این مسئولیت‌ها باعث شد تا در آستانه ورود به 35سالگی در کنار سایر فعالیت‌های اجرایی، علمی پژوهشی و اجتماعی و نیز داشتن دغدغه‌های مختلف شخصی و خانوادگی وارد عرصه مدیریت‌شهری شوم.
من با توجه به مأموریت‌های شورای اسلامی شهر، شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی حاکم بر شهر و کشور، اولویت‌های احصاشده از سوی شهروندان و نخبگان و نیز آسیب‌شناسی تجارب قبلی، اولویت‌های ترجیحی متناظر به شورا و شهرداری با سه رویکرد احیا، ابداع و یا ارتقا برای بهبود وضعیت فعلی شهر برنامه ریزی کرده‌ام. تقویت، همدلی و همراهی وتوسعه فعالیت‌های گروهی اعضای شورا، تلاش برای تدوین پیوست های فنی و اجرایی اقدامات و حذف اقدامات نمایشی و تقویت بدنه کارشناسی کمیسیون‌ها با سامان‌دهی گروه‌های نخبگانی، توسعه مطالعات کاربردی و نوآوری در فعالیت‌ها و فرایندهای اجرایی شورا و چابک‌سازی و تقلیل کمیسیون‌های شورا و درعین‌حال تشکیل کمیته‌های ذیل کمیسیون و فراکسیون‌های تخصصی از جمله مواردی است که می‌تواند شورای شهر را برای بهبود وضعیت شهر آماده کند.
طراحی سازوکار نظارت هوشمند و میدانی با تعامل مؤثر با شهروندان و تأسیس اتاق تعامل منتخبان شهر با ترکیب 13 نماینده شورا و 5 نماینده مجلس و تهیه شناسنامه جامع ذی‌نفعان شورا در راستای نقشه راهبردی این نهاد به منظور اولویت‌بندی و تعیین استراتژی تعامل نیز با هدف افزایش مشارکت سطوح مختلف شهروندی در اداره شهر برنامه‌ریزی شده است. تلاش برای تقویت برند شهری اصفهان در سطوح ملی و بین‌المللی و تقویت ساختار رصد مستمر ظرفیت‌ها و وضعیت شاخص‌های زیست‌بوم شهری و تحلیل آن‌ها نیز از دیگر مواردی است که برای بهبود وضعیت شهر و برنامه‌ریزی برای آینده اصفهان ضروری است.
با توجه به اولویت‌های اصفهان چه پیشنهادی برای اداره بهتر دارید؟
شاید بتوان در اولویت‌های موضوعی شهر اصفهان، به مواردی همچون ابعاد زیست‌محیطی، حمل‌ونقل عمومی و ترافیک شهری، محرومیت‌زدایی، توسعه گردشگری وغیره اشاره کرد، اما آنچه مهم است تدوین ساختار راهبردی برای تدوین عالمانه اولویت‌های شهری و تعیین استراتژی مواجهه با هر یک است.
تقویت ساختار تعاملی معاونت‌ها و سازمان‌ها با مناطق و مقابله با پدیده پر چالش منطقه‌سالاری در تعاملات سازمانی، تعیین نظام مفهومی شهری متناسب با موقعیت و جایگاه شهر اصفهان وبازخوانی وتطبیق برنامه راهبردی بر مبنای آن، از جمله مواردی است که برای اداره بهتر شهر توصیه می‌کنم. بازنگری راهبردها و نقشه استراتژیک مبتنی بر اهداف، توجه به نقطه نظرات ذی‌نفعان و الگوبرداری از مجموعه‌های مشابه، همسویی استراتژیک فعالیت‌ها در تمامی ارکان در راستای سند چشم‌انداز و اهداف کلان و تسری آن‌ها به تمامی سطوح عملیاتی، توسعه نظام جامع مدیریت عملکرد در سطوح سازمانی بر مبنای رصد شهری و ارزیابی اثربخشی فعالیت‌ها از منظر الگوهای توسعه پایدار و مدل‌های متوازن توسعه شهری از دیگر مواردی است که در اداره بهتر شهر تأثیرگذار است.
تأکید بر برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی مؤثــــــــر با رصـــــــد و پایش مستمـــــــر شاخص‌های شهـــــــری بر مبنـــــای داده‌های به روز و دقیق به برنامه ریزی مؤثر برای شهر کمک می‌کند. تلاش در راستای استقرار ساختار سازمانی مصوب در زیرمجموعه‌های شهرداری، بهینه‌سازی نظام جبران خدمت، آموزش و ارزشیابی مبتنی بر برنامه راهبردی و شرح وظایف کارکنان، حوزه نیروی انسانی شهرداری را بهبود می‌بخشد.
تأکید بر اتخاذ رویکرد جامع و نظام‌مند برای طبقه‌بندی و تعریف ذی‌نفعان و شناسایی و اولویت‌بندی نیازها و انتظارات آن‌ها و تدوین استراتژی‌های مواجهه با گروه‌های ذی‌نفع، تقویت ساختار مدیریت دانش با ایجاد شبکه تعاملی مؤثر با ذی‌نفعان سازمانی و همچنین نظام پیشنهادها در شهرداری، برای افزایش اعتماد شهروندان و رشد سرمایه اجتماعی تأثیرگذار است. شناسایی و بهره‌مندی از فرصت‌های منابع مالی پایدار، بهینه‌سازی فرایندهای مالی و تقلیل هزینه‌های جاری هم به اداره شهر کمک می‌کند.
تقویت هم راستایی فناوری سازمانی با چشم‌انداز و اهداف سازمانی، مدیریت چرخه فناوری (شناسایی، ارزیابی، انتخاب، انتقال و بهره‌برداری) و ایجاد زیرساخت یکپارچه‌سازی سبد فناوری و سیستم‌های اطلاعاتی هم برای ایجاد یک شهر هوشمند کارایی دارد.
نیاز به هدفمندی وگروه‌بندی خدمات شهرداری، شناسایی خدمات کلیدی، توسعه خدمات جذاب و پایدار با نوآوری در کسب‌وکارهای موجود، تعریف شناسنامه خدمات و استانداردهای هر یک از آن‌ها و ارزیابی اثر بخشی عملکرد خدمات برمبنای اهداف و نیازها و انتظارات طبقه بندی شده ذی‌نفعان، شهرداری را در ارائه خدمات بهتر یاری می‌دهد.
تقویــــــــت ســـــازوکارهــــــای توسعـــــــه مشارکت‌های اقتصادی و اجتماعی، توسعه فعالیت‌ها و خدمات شهری با لحاظ‌کردن مطالعـــــات فنــــــی و پیوست‌های فرهنگی اجتمـــــاعی و زیست‌محیطی و تلاش برای رفع چالش‌هایی مثل توسعه نامتوازن شهری، منابع درآمدی ناپایدار، طرح‌های نیمه‌تمـــــــام عمـــــــرانی، بافت‌های فرسوده، خشکسالی و محدودیت منابع و انرژی هم باید در دستورکار قرار گیرد.
برای حوزه فرهنگی شهر چه پیشنهادی دارید؟
توجه به اقتصاد فرهنگی برای تقلیل هزینه‌ها به واسطه واسپاری و… را توصیه می‌کنم. توجه به همسویی خدمات حوزه فرهنگی متناسب با رسالت شهرداری در عرصه خدمات شهری (حمل ونقل، خدمات شهری و…) در قالب ارتقای فرهنگ شهروندی و تقویت نقش شهرداری در مدیریت جامع فرهنگی شهر ضروری است. حمایت راهبردی از فعالان خودجوش مردمی در حوزه‌های مختلف فرهنگی، توجه ویژه به حوزه رصد فرهنگی و اجتماعی، حوزه کارآفرینی و آسیب‌های اجتماعی به بهبود چالش‌های این حوزه کمک می‌کند. توجه به انجام مطالعات پیوست فرهنگی درخصوص فعالیت‌ها و طرح‌های شهرداری، برای بهبود عملکرد این پروژه‌ها ضروری است. تقویت ساختار تعاملی سازمان فرهنگی با شهرداری مناطق در عرصه فعالیت‌های فرهنگی و توجه به قانونی‌سازی ساختار سازمانی حوزه فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری را برای بهبود عملکرد این سازمان ضروری می دانم.
برای اداره شهر حضور نخبگان را ضروری دانستید. برای تسهیل دسترسی شورای شهر به نخبگان حوزه‌های مختلف چه پیشنهادی دارید؟
برای تسهیل دسترسی شورای اسلامی شهر به خبرگان حوزه‌های مختلف، ایده تأسیس باشگاه شهراندیشان در مرکز پژوهش‌های شورا مطرح شد و در حال پیگیری است. از آنجا که مدیریت شهری به طور اعم، و شورا و شهرداری به طور اخص، عملا محدودیت موضوعی نداشته و اداره شهر دربرگیرنده موضوعات مختلف و متنوع است، باشگاه شهراندیشان پلتفرمی خواهد بود که دسترسی تمام تصمیم‌گیران مدیریت‌شهری را به بهترین و خبره‌ترین متخصصان در حوزه‌های مختلف تسهیل می‌کند. در گام اول شناسایی خبرگان برجسته حوزه‌های موضوعی مختلف پیگیری می‌شود؛ در این گام تأکید بر این است که به ظرفیت اصفهان محدود نشویم. اگرچه این ظرفیت به واسطه وجود دانشگاه‌های طرازاول و صاحبان برجسته کسب‌وکار در شهر و استان بسیار بالاست، اما تلاش می‌کنیم که نخبگان خارج از اصفهان و حتی کشور را نیز در فهرست باشگاه شهراندیشان قرار دهیم. گام دوم این فرایند اعلام فراخوان معرفی خبرگان است، چون فهرست تهیه شده در مرکز ممکن است کاستی‌هایی داشته باشد و افرادی از قلم افتاده باشند. به همین دلیل فرمی تهیه می‌شود تا افرادی که فکر می‌کنند می‌توانند در حوزه‌های موضوعی مشخص به شهر اصفهان خدمت کنند نیز از این طریق به باشگاه شهراندیشان افزوده شوند. نکته مهم در پیوست طرح این است که ما فقط به دنبال ارائه راهکار برای مسائل و معضلات شناسایی‌شده نیستیم، پس نیاز داریم افراد آشنا در حوزه‌های موضوعی مختلف، برای ما مسئله‌یابی نیز انجام دهند.
بنابراین، فرم همکاری در باشگاه شهراندیشان به شکلی تنظیم خواهد شد که افراد بتوانند مسائل کل شهر یا ناحیه‌ای خاص از آن را نیز بیان کنند. اگر بیان مسئله با راه حل باشد که بسیار عالی است، اما اگر هم نباشد، دیگر خبرگان باشگاه می‌توانند برای مسئله ذکرشده راهکار ارائه کنند. در گام سوم نیز پلتفرمی برای تسهیل دسترسی حقیقی و مجازی به اعضای باشگاه ایجاد خواهد شد.
