به دنبال آن وزیر امور خارجه آمریکا نیز روز پنجشنبه (23 سپتامبر) در نشستی خبری از آمادگی واشنگتن برای آغاز مذاکرت وین گفت و مدعی شد که آمریکا به طور کامل آمادگی ادامه این مذاکرات را دارد و این ایران است که همچنان بر سر این موضوع مردد است. آنتونی بلینکن این سؤال را مطرح کرد که آیا ایران آماده انجام چنین کاری است و اگر هست در چه زمانی؟ ند پرایس، سخن‌گوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز در نشست خبری هفتگی خود و در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل از امیرعبداللهیان خواست که منظور از عبارت «زود» یا «خیلی زود» را در آغاز دور جدید مذاکرات معنی کند.
این سری گفت‌وگوها میان مقامات دیپلماتیک ایران و ایالات متحده در نیویورک همچنان ادامه پیدا کرد تا وزیر خارجه کشورمان پاسخ بلینکن را در مصاحبه با شبکه ان‌بی‌سی داد و گفت: «آمریکا برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام تاکنون هیچ اقدام عملی انجام نداده است. رئیس‌جمهور آمریکا باید اقدامات عملی را پشت حرف‌های دیپلماتیک خود قرار دهد تا نشان دهد که واشنگتن برای احیای برجام جدی است.»
ما اراده بازگشت به برجام را داریم
در عین حال امیر عبداللهیان در گفت‌وگوی دیگری منظور خود را از اینکه می‌گوید به زودی مذاکرات وین را از سر خواهیم گرفت، این چنین عنوان کرد: «به‌زودی از نظر ما یعنی واقعا در اولین فرصتی که بررسی‌هایمان تکمیل شود. مهم این است که ما اراده بازگشت به مذاکره را داریم. برخی در ملاقات‌ها دوست دارند مدام بگویند اینکه شما می‌گویید به‌زودی این به‌زودی یعنی چند روز، چند هفته، چند ماه؟ تفاوت بین به زودی ایرانی و به‌زودی غربی خیلی زیاد است. البته من به طرف‌های اروپایی وعده‌هایشان از جمله اینستکس را یادآوری می‌کنم که مدام می‌گفتند ظرف چند ماه آینده و به زودی انجام می‌شود.» با این حال، تحلیلگران معتقدند که تأخیر در مذاکرات برجامی، فضا را برای ادامه موفقیت‌آمیز روند مذاکرات نامساعد کرده است. به نظر می‌رسد در صورت آغاز مذاکرات نیز، راه طولانی و سختی تا توافق بر سر برجام وجود دارد و این موضوع هرگونه پیش‌بینی برای نتایج مذاکرات وین را مشکل ساخته است.
ایران بارها فرصت خروج از برجام را داشت
مهدی مطهرنیا، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» از چالش جدید ایران و آمریکا در بستر مذاکرات وین می‌گوید و معتقد است در شرایط کنونی ایران در وضعیت جنگ هیبت و حیثیت قرار دارد. مطهرنیا می‌گوید: «در حال حاضر آمریکا شروع به تهدیدها و به عبارتی کری‌خواندن علیه ایران در خصوص پایان‌یافتن زمان مذاکرات وین کرده است. ایران نیز بارها و با وجود شرایط نامناسب نسبت به عدم تعهدات برجامی آمریکا و طرف‌های دیگر این توافقنامه فرصت خروج از برجام را داشته است؛ آنچه که بسیاری موافق آن بودند و حتی مجلس در خصوص آن طرحی را هم به تصویب رساند. اما با همه این‌ها ایران برای چندمین بار است که با وجود اعمال فشار آمریکایی‌ها در برجام باقی می‌ماند و حتی با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای نیز به توافق رسید تا زمینه‌های صدور بیانیه‌ای علیه ایران و بازگشت تحریم‌های بیشتر فراهم نیاید.» او می‌افزاید: «درحال‌حاضر ایران تعریف مشخصی برای برجام دارد و مواضع دولت سیزدهم و تیم حسین امیرعبداللهیان در این باره مشخص است. لذا باید هرچه سریع‌تر تعیین تکلیف در برابر برجام صورت گیرد. در غیر این صورت بر خلاف فرمان مقام معظم رهبری که می گویند مذاکرات نباید فرسایشی شود، عمل خواهد شد. بنابراین امکان توجیه مذاکرات فرسایشی وجود ندارد. به تبع آمریکایی‌ها نیز از این فرصت بهره می‌برند و بیش از گذشته این موضوع را مطرح خواهند کرد که زمان کم است و باید مذاکره کنیم و به یک نتیجه فوری در خصوص برجام دست یابیم. به عبارتی هدف آن‌ها این است که ایران را در یک فضای کیش‌ومات قرار دهند.»
تحریم و تهدید از ابزارهای اعمال فشار است
مطهرنیا در پاسخ به این پرسش که چرا آمریکا از یک سو به دنبال مذاکره با ایران است و بارها این موضوع را مطرح کرده است و از سوی دیگر به اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران دست می‌زند، می‌گوید: «در عالم سیاست مذاکره ابزار تکمیلی برای رسیدن به اهداف اصلی است. اینکه در حین مذاکره؛ تحریم و حتی جنگ می‌تواند ابزاری برای نزدیک‌شدن به اهداف هر دو طرف به شمار آید. به عبارتی در سیاست مجموعه‌ای از ابزارها درکنار هم قرار می‌گیرند تا با ورود به آن مقوله، بتوانند امتیاز کسب کنند. در قالب ادبیات سیاسی، ایران و آمریکا از مذاکره سخن می گویند، اما هر دو در پی تقویت اهرم‌های اعمال فشار با استفاد از ابزارهای متفاوت بر یکدیگر در منطقه و حوزه بین‌الملل نیز هستند.»
عضویت در شانگهای، ابزار ایران برای فشار بر آمریکاست
به گفته این کارشناس بین‌الملل، عضویت ایران در سازمان‌های بین‌المللی همچون شانگهای و گرایش ایران به شرق از جمله ابزارهای کشورمان برای فشار به آمریکاست، اما اینکه این اقدامات تا چه اندازه‌ای می‌توانند از فشار تحریم‌ها علیه ایران بکاهد، مهم است. او خاطرنشان می‌کند: «به نظر شما شرکتی همچون هواوی یا دولت چین حاضر است به واسطه عضویت ایران در شانگهای تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه شرکت‌های چینی را پذیرا و مجازات‌های ناشی از همکاری با تهران را در حوزه پیمان شانگهای قبول کند؟ ایران می‌خواهد با نگاه به شرق، غرب را تحت فشار قرار دهد، اما باید موانع و مشکلات این مسیر را هم مورد توجه قرار دهد.» مطهرنیا ادامه می‌دهد: «حالا این سؤالات مطرح است که آیا این اهرم‌های فشار ایران می‌تواند مقاومت امریکا در برابر ایران را بشکند؟ و اگر مقاومت‌ها بشکند، مقاومت به معنای تسلیم آمریکا خواهد بود؟ یا اینکه موافقت ایران در جهت همکاری بیشتر در نظام بین‌الملل در این قالب تعریف شده است که قدرت در نظام بین‌الملل با قبول شرکایی همچون آمریکا برای چین و مسکو است؟ درواقع قواعد موجود در نظام بین‌الملل محصول شراکت قدرت‌های بزرگ و ابرقدرت جهانی است. آن‌ها شرکت سهامی قدرت دارند که چین و پیمان شانگهای نیز جزئی از این شرکت سهامی قدرت محسوب می‌شوند. لذا عضویت در یک جزء آیا می‌تواند آن جزء یا سیستم را علیه سیستم بالادستی خود بسیج کند؟»
پیمان شانگهای در رقابت با غرب قرار دارد
این استاد دانشگــــاه معتقد اســــت عضویت در سازمان شانگهای حتی اگر به عنوان یک نوع اهرم فشــــار نظام بین‌المللی برای ایران به شمار آید، اما در مقابل ایران را هم در حوزه بازی‌های قدرت قرار می‌دهد.
او اضافه می‌کند: «به هر صورت عضویت ایران در شانگهای می‌تواند دارای دو رویکرد باشد: اولین رویکرد، حمایت قدرت‌های بزرگ شرقی از ایران در برابر آمریکا و البته در جهت منافع پکن و مسکو است. دومین رویکرد هماهنگی شانگهای با نظام بین‌المللی در جهت اعمال فشار بر تهران برای ورود به نظام بین‌المللی خواهد بود. چراکه شانگهای در رقابت با غرب قرار دارد، اما در حوزه روابط بین‌الملل نیز مجبور به پذیرش قواعد بازی اســـت و ایران نیز به عنوان یک عضو ثابت از اعضای شانگهای، اگر می‌خواهد این پیمان را جدی بگیرد، باید برخی قواعد بازی مربوط به آن را هم پذیرا باشد.»
