نزدیک به یک سال از شروع طرح تردد شبانه بهمنظور پیشگیری از تجمعات و دورهمیها و کاهش آمار مبتلایان به ویروس کرونا میگذرد. پاییز سال گذشته بود که با اوجگرفتن ویروس در کشور ستاد ملی کرونا محدودیتهای کرونایی جدیدی را اعمال کرد و از اجرای طرح ممنوعیت تردد شبانه سخن به میان آورد؛ طرحی که در آن زمان گفته شد تا فروکش کردن موجهای چهارم و پنجم کرونا اجرای آن در شهرهای مختلف ادامه خواهد داشت. براساس این طرح، تردد خودروها از ساعت 22 تا 3 نیمهشب ممنوع است و متخلفان، یعنی خودروهایی که در ساعات پایانی شب در سطح شهر تردد داشته باشند، ۲۰۰ هزار تومان جریمه میشوند.
همچنین ورود و خروج از شهرهای نارنجی و قرمز به ترتیب ۵۰۰ هزار تومان و یکمیلیون تومان جریمه دارد. شهریورماه گذشته، زمانی که هنوز کرونا در اصفهان فروکش نکرده بود و روزانه بهطور میانگین 30 تا 40 نفر به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست میدادند و آمار مبتلایان به کرونا نیز بیش از یک هزار نفر بود، بر اساس تصمیم ستاد کرونا طرح ممنوعیت تردد شبانه در اصفهان و 10 شهرستان دیگر این استان تا 15 مهر لغو شد؛ درحالیکه اجرای این طرح در سایر شهرهای دیگر از سال گذشته تاکنون به طور مستمر ادامه داشته است. حالا و در شرایطی که نزدیک به دو ماه از لغو ممنوعیت تردد شبانه در این استان میگذرد، سرهنگ محمدرضا محمدی، رئیس پلیس راهور استان از آغاز مجدد طرح ممنوعیت تردد شبانه در اصفهان از امشب خبر میدهد؛ آنجا که به «اصفهانزیبا» میگوید: «لغو طرح ممنوعیت تردد شبانه تا 15 مهر ادامه داشت. بنا به مصوبه جدید ستاد ملی کرونا این طرح، دوباره از ساعت 22 تا 3 نیمهشب در اصفهان اجرا میشود و خودروهای متخلف (به غیر از آنهایی که متعلق به کادر درمان و نیروهای امنیتی و... است)، باقی 200 هزارتومان جریمه میشوند. همچنین با توجه به تزریق واکسن در برخی از مراکز تجمیعی تا ساعت 12 شب، دانشگاه علوم پزشکی موظف است که روزانه لیست پلاک خودروهایی که به منظور تزریق واکسن در سطح شهر تردد داشتهاند به پلیس راهور اعلام کند تا جریمه این خودروها لغو شود. قرار بود که طرح زوج و فرد نیز همزمان با لغو ممنوعیت تردد شبانه اجرا شود که به دلیل اختلال در پمپ بنزینها و کارت سوخت هوشمند، فعلا اجرای این طرح به تعویق افتاد.»
یک طرح و چندین انتقاد
اجرای مجدد طرح ممنوعیت تردد شبانه در اصفهان از امشب، درحالی است که گفته میشود این استان از قله پیک پنجم کرونا عبور کرده است و مرگ و میر ناشی از کرونا در آن کاهش یافته و تعداد مبتلایان به بیماری کووید 19 نیز از بیش از سه هزار نفر به یک هزار و 200 نفر رسیده است. همچنین در ماههای اخیر واکسیناسیون عمومی نیز در استان اصفهان شتاب گرفته و تاکنون حدود 69 درصد از اصفهانیها حداقل دز اول واکسن خود را دریافت کردهاند؛ همین موضوع هم باعث شده تا بسیاری منتقد اجرای طرح ممنوعیت تردد شبانه اعتراض شوند و اجرای این طرح را صرفا منبع درآمدی برای دولت بدانند. موج این انتقادها و اعتراضها به فضای مجازی نیز کشیده شده و کاربران این فضا انگشت انتقاد خود را مدتهاست که به سمت این طرح نشانه گرفتهاند.
کاربری در صفحه خود در توئیتر نوشت: «کرونا عجب ویروس هوشمندی است. ظاهرا تا قبل از ساعت 22 کسی را مبتلا نمیکند!» کاربر دیگری هم نوشت: «با لغو ممنوعیت دورکاری کارمندان، چرا اجرای طرح ممنوعیت تردد شبانه همچنان باید ادامه داشته باشد و مردم جریمه شوند؟» مخالفان اجرای طرح تردد شبانه، اما فقط شهروندان نیستند؛ بلکه دامنه این اعتراضها به بهارستان نیز کشیده شده و برخی از بهارستاننشینها نیز به تداوم این طرح، انتقاد کردهاند؛ طرحی که هنوز نتایج دقیق و معتبری در رابطه با اثربخشی آن منتشر نشده است. مجید خضریان، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی مجلس شورای اسلامی یکی از این افراد است. آنطور که او به پایگاه خبری و تحلیلی «اندیشه معاصر» گفته: «منع تردد شبانه درحالی هنوز در کشور در حال اجراست که اعمال این محدودیت از سه منظر قابل بررسی است. با اعمال محدودیت تردد شبانه، تهران و دیگر شهرهای بزرگ برای طبقه مرفه و بالانشین قرق میشود و عملا اعلام شده است که شبگردی در شبها برای طبقه مرفه است؛ زیرا مانعی برای تردد افراد جز پرداخت هزینه وجود ندارد. با این طرح افراد با دادن پول مجوز گشتوگذار در شب را پیدا میکنند. موضوع دوم در رابطه با محدودیت تردد شبانه این است که ستاد ملی کرونا هیچگونه آمار و ارقامی درباره فواید حاصل از اجرای محدودیت تردد شبانه ارائه نداده و نگفته که با اجرای این طرح چقدر از شیوع بیشتر کرونا جلوگیری شده است. از نظر علمی هنوز کسی نتوانسته اثربخشی محدودیت تردد شبانه را ثابت کند. نمیتوانیم مردم را مجبور به کارهای غیر علمی و بدون استدلال کنیم و برایشان محدودیتی وضع کنیم که با گذشت چندین ماه هیچ استناد علمی مبنی بر فوایدش ارائه نشده است. همچنین، در حالی که اعلام میکنیم مدارس حضوری شوند و دورکاری کارمندان را برداشتهایم، همچنان نشستن یک خانواده در یک خودرو را منع میکنیم! از یک سو مترو باز است، هواپیماها با تمام ظرفیت در حال کار هستند و در این شرایط محدودیتهای تردد شبانه همچنان ادامه دارد. این موضوع از سوی افکار عمومی قابل هضم نیست.»
علیرضا زالی، فرمانده عملیات ستاد مقابله با کرونای استان تهران نیز از دیگر کارشناسانی است که اجرای طرح تردد شبانه را بیتأثیر میداند. او با تأکید بر اینکه محدودیت منع تردد شبانه در کاهش تجمعات خانوادگی تأثیر نداشته است، به ایسنا گفته: «این محدودیت کاربردی ندارد و اثربخشی در کنترل بیماری ندارد؛ لذا پیشنهاد ما حذف آن است. شکل تردد شبانه تغییر کرده است و ساعتهای انتهایی شب خلوتتر است و ساعات ابتدایی شلوغتر شده است و از سوی دیگر محدودیت منع تردد شبانه در کاهش تجمعات خانوادگی تأثیر نداشته است. این موضوع حجم کار زیادی به ناجا تحمیل کرده و زمانی تصویب شد که واکسیناسیون نبود؛ در حالی که امروز طرح واکسیناسیون در حال اجراست. اگر در مقطعی مثلا آمار بستری افزایش یافت میتوان به عنوان یک بسته و مقطعی آن را اعمال کرد؛ اما اجرای مداوم آن را اثربخش نمیدانیم؛ البته حذف این طرح باید به دلیل عدم اثربخشی باشد و نباید موجب عادیانگاری شود.»
در یک پاشنه دارد!
اعتراضها و انتقادها و حتی اظهارنظرهای کارشناسی به طرح ممنوعیت تردد شبانه و لغو بسیاری از محدودیتها اما نه تنها راه به جایی نبرد و باعث لغو اجرای این طرح نشد؛ بلکه ستاد ملی کرونا پای خود را در یک کفش کرده است و همچنان مُصر به ادامه اجرای این طرح در سراسر کشور است؛ حتی در استانهایی مثل استان اصفهان که اجرای این طرح، برای مدتی در آن لغو شده و پیک پنجم نیز تا حدودی فروکش کرده است.
سرهنگ محمدی نیز در گفتوگو با «اصفهان زیبا» از کاهش میزان ترددهای شبانه در خلال اجرای این طرح میگوید؛ او معتقد است که تجربه پلیس نشان داده، اجرای طرح زوج و فرد برای رعایت فاصلهگذاری اجتماعی مؤثرتر است: «منع تردد شبانه باعث کاهش چشمگیر تردد خودروها در شب شده، اما به نظر میرسد اجرای طرح زوج و فرد در رفع مشکلات ترافیکی و ازدحام جمعیت و کاهش آمار مبتلایان به کرونا نقش بهسزایی دارد و بسیار مؤثرتر است.»
محمدی، از گفتن میزان مبالغ جریمه شده در طول اجرای طرح تردد شبانه در اصفهان خودداری میکند و میگوید: «معمولا این آمار اطلاعرسانی نمیشود؛ چون تبعات خاص خود را دارد. اما در مدت اجرای طرح منع تردد شبانه، خودروهای مختلفی جریمه شدهاند و اینگونه نبوده که بیتوجهی به این قانون صرفا متعلق به خودروهای لاکچری باشد.» با این حال، استمرار و اصرار ستاد ملی کرونا و انکار اعتراضها و اظهارنظرهای کارشناسی در رابطه با مؤثر نبودن این طرح در کاهش آمار مبتلایان به کرونا باعث شده تا برخی اجرای این طرح را راه جدیدی برای کسب درآمد دولت بدانند؛ درآمد انبوهی که با یک حساب سرانگشتی تا حدود بسیاری این شائبه را تأیید میکند؛ برای مثال، «تسنیم» در آذرماه گذشته، گزارش داده که تنها در یک روز تعداد 37 هزار و 530 دستگاه خودرو 200 هزار تومان، هشت هزار و 967 دستگاه خودرو 500 هزار تومان و 405 خودرو نیز یک میلیون تومان جریمه شدند؛ یعنی دولت فقط از یک شب توانسته 12 میلیارد و 400 میلیون تومان درآمد کسب کند؛ موضوعی که شاید دلیل اصلی اصرار بر اجرای این طرح در شرایط کنونی که کرونا در بسیاری از شهرها تا حدودی فروکش کرده و همچنین بیش از 31 میلیون نفر دو دز واکسن دریافت کردهاند، این موضوع باشد.
هادی یزدانی، پزشکی که در دو سال گذشته با بیماران کرونایی زیادی سر و کار داشته، در این باره معتقد است که اجرای طرح تردد شبانه باید متناسب با وضعیت کرونایی لغو یا تداوم داشته باشد: «در زمستان گذشته، یعنی پیک سوم ممنوعیت طرح تردد شبانه توانست به کاهش آمار مبتلایان کمک کند و اثرات آن دو سه هفته بعد از آغاز طرح مشهود شد؛ چرا که فصل سرما معمولا فصل شبنشینی است و ممنوعیت تردد شبانه باعث جلوگیری از تجمع میشود.»
او ادامه میدهد: «مسئله این است که قانون یا باید اجرا شود، یا کلا کنار گذاشته شود. نباید مردم آن را به شوخی بگیرند یا آن را عوارض خروج از منزل بدانند. تدوین این قانون در زمان اوج کرونا اتفاق افتاده؛ زمانی که واکسن هم موجود نبود. اکنون، اما شرایط تا حدودی با قبل متفاوت است و واکسیناسیون عمومی انجام شده و پیک نیز فروکش کرده است.» لغو دورکاریها از 27 مهرماه و همچنین برداشتن محدودیتهای دیگر و از سرگیری برخی از فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی در شرایط کنونی و اظهارنظرهایی مبنی بر اینکه پیک ششم کرونا همانند پیک پنجم طولانی و وخیم نخواهد بود، اجرای طرح منع تردد شبانه را با اما و اگرها و سوالهای زیادی همراه کرده است؛ طرحی که برخی اجرای آن را باعث دامنزدن به شکاف طبقاتی میدانند؛ به این معنا که داراها با پرداخت جریمه امکان حضور در ساعات ممنوعه را پیدا میکنند و ندارها از این امکان بیبهره هستند. مرتضی پدریان، جامعهشناس، اما در گفتوگو با «اصفهانزیبا» این موضوع را تأیید نمیکند؛ چرا که از نظر او «ساختار سیستم جریمه و کنترل در طرح شبانه، چندان قوی نیست. از سوی دیگر شکاف طبقانی در ساختارهای مختلف جامعه دیده میشود. بنابراین، طرح تردد شبانه یک مزیت اجتماعی برای ثروتمندان نیست.»
افزودن دیدگاه جدید