در دوران معاصر، ارزش درمانی آب را وینسنت پریسنیتز، پدر سباستین نیپ، لوییز کوهنه و سایر پیشگامان آب‌درمانی در اروپا به همگان شناساندند. آن‌ها از آب‌درمانی با موفقیت برای درمان تقریباً هر بیماری شناخته شده‌ای استفاده کردند. چشمه‌های آب معدنی گوناگونی در بیشتر کشورهای اروپایی وجود دارد که در آن‌ها حمام‌های درمانی به عنوان یک عامل شفابخش مهم استفاده می‌شود.
آب دارای اثرات مفیدی بر بدن انسان است. آب چرخش خون را یکنواخت کرده، کشش ماهیچه‌ای را افزایش داده و به سیستم گوارش و تغذیه نیز کمک می‌کند. آب همچنین فعالیت غده عرق ریز را تقویت کرده و در این فرایند سلول‌های آسیب‌دیده و مواد سمی را از بدن دفع می‌کند.
نمودار متداول برای دمای آب بدین قرار است: آب سرد ١٠ تا ١٨ درجه سانتی‌گراد، آب خنثی ٣٢ تا ٣٦ درجه سانتی‌گراد و آب گرم ٤٠ تا ٤۵ درجه سانتی‌گراد. بالای دمای ٤۵ درجه سانتی‌گراد، آب ارزش درمانی خود را از دست می‌دهد و مضر می‌شود.
مهم‌ترین شیوه‌های آب درمانی که می‌توان در درمان بیماری‌های گوناگون از آن‌ها استفاده کرد بدین قرار است:
کمپرس سرد
کمپرس سرد درمان موضعی با استفاده از پارچه‌ای است که در آب سرد قرار داده شده است. این پارچه را باید به تکه‌های کوچک‌تری خم کرد و آن را در آب سرد یا آب یخ فرو برد. این کمپرس اغلب بر روی سر، گردن، سینه، شکم و پشت قرار داده می‌شود. کمپرس سرد ابزار مفیدی در درمان بیماری‌های التهابی کبد، طحال، معده، کلیه‌ها، روده‌ها، شش‌ها، مغز، اندام‌های مربوط به لگن و غیره است. این کمپرس همچنین برای درمان تب و بیماری‌های قلبی نیز سودمند است. کمپرس سرد التهاب پوست و التهاب‌های بخش‌های بیرونی چشم را رفع می‌کند. هنگامی که کره چشم آسیب می‌بیند، کمپرس سرد را باید برای مدت کوتاهی با کمپرس آب گرم استفاده کرد.
کمپرس گرم
کمپرس گرم، در واقع کمپرس سردی است که به شیوه‌ای پوشانده شده تا گرما را منتقل کند. کمپرس گرم شامل سه یا چهار تکه پارچه کتانی است که در آب سرد گذاشته شده است و سپس کاملاً با پارچه فلانل خشک یا پتو پوشانده می‌شود تا از جریان هوا در آن جلوگیری شده و به جمع شدن گرمای بدن کمک کند. این کمپرس، بعضی وقت‌ها، برای چندین ساعت به‌کار می‌رود. طول مدت استفاده از این کمپرس را شدت و مکان سطح درگیر، نوع و ضخامت پوشش‌ها و دمای آب مشخص می‌کند. بعد از برداشتن کمپرس، ناحیه درگیر را باید با یک پارچه خیس مالش داد و سپس با حوله‌ای خشک کرد. کمپرس گرم را می‌توان بر روی گلو، سینه، شکم و مفاصل قرار داد. قرار دادن کمپرس گرم بر روی گلو، گرفتگی صدا، گلو‌درد، التهاب لوزه‌ها، التهاب حلق و التهاب حنجره را درمان می‌کند. قرار دادن کمپرس گرم بر روی شکم به افرادی که از التهاب معده، ترشح بیش از حد اسید، سوء‌هاضمه، یرقان، یبوست، اسهال، اسهال خونی و سایر بیماری‌های مرتبط با اندام‌های شکمی رنج می‌برند، کمک می‌کند. قرار دادن کمپرس گرم بر روی سینه سرماخوردگی، برونشیت، ذات‌الجنب، ذات‌الریه، تب، سرفه و غیره را درمان می‌کند، در حالی‌که قرار دادن این کمپرس بر روی مفاصل برای درمان مفاصل ملتهب، روماتیسم، تب روماتیسمی و رگ به رگ شدگی مؤثر است.
حمام لگن
حمام لگن یکی از مفیدترین شکل‌های آب‌درمانی است. همانطور که از عنوان این شیوه مشخص است، این شیوه درمانی فقط شامل لگن و ناحیه شکمی زیر ناف است. نوع خاصی از وان به این منظور استفاده می‌شود. این وان به گونه‌ای از آب پر می‌شود که لگن را می‌پوشاند و هنگامی که بیمار در آن می‌نشیند، آب به سطح ناف او می‌رسد. غالباً چهار تا شش گالن آب مورد نیاز است. اگر آن وان خاص موجود نبود، از وانی که در تمامی حمام‌ها وجود دارد، می‌توان استفاده کرد. یک تکیه‌گاه را می‌توان زیر یکی از لبه‌های وان قرار داد تا آن را حدوداً دو یا سه اینچ بالا ببرد. در حمام لگن دماهای سرد، گرم، خنثی و متناوب وجود دارد.
حمام لگن با آب سرد
دمای آب باید بین ١٠ تا ١٨ درجه سانتی‌گراد باشد. طول مدت حمام معمولاً ١٠ دقیقه است اما در شرایط خاص، می‌تواند از 1 تا 30 دقیقه نیز طول بکشد. اگر بیمار احساس سرما کند یا خیلی ضعیف شود، باید به همراه این نوع حمام پاهای خود را در آب گرم فرو کند. بیمار باید به سرعت شکم خود را از ناف به پایین و در سرتاسر بدن با یک پارچه خیس و کمی زبر بمالد. در طول حمام و بعد از آن، پاها و بخش فوقانی بدن باید کاملاً خشک باقی بمانند. بیمار باید برای گرم کردن بدن خود ورزش‌های آرامی همچون آسانا‌های یوگایی را بعد از این حمام انجام دهد.
حمام لگن با آب سرد در درمان بیشتر بیماری‌ها مفید است. این حمام یبوست، سوء‌هاضمه و چاقی را رفع می‌کند و به اندام‌های دفعی بدن در عملکرد صحیح‌شان کمک می‌کند. این حمام همچنین در درمان مشکلات مربوط به رحم همچون قاعدگی‌های نامنظم، عفونت‌های مزمن رحم، التهاب لگن، بواسیر، احتقان کبدی، احتقان مزمن غده پروستات، نازایی، جابجایی رحم و تخمدان، انبساط معده و روده بزرگ، اسهال، اسهال خونی، بواسیر مثانه و غیره مفید است. البته حمام لگن با آب سرد را نباید در التهاب‌های مزمن اندام‌های شکمی و لگن، تخمدان و در انقباض‌های دردناک مثانه، مقعد یا مهبل استفاده کرد.
حمام لگن با آب گرم
این حمام معمولاً برای 8 تا ١٠ دقیقه در دمای آب بین ٤٠ تا ٤۵ درجه سانتی‌گراد استفاده می‌شود. این حمام باید در دمای ٤٠ درجه سانتی‌گراد شروع شود. دما باید به تدریج تا ٤۵ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا کند. از هیچ مالشی نباید بر روی شکم استفاده کرد.
قبل از وارد شدن به وان، بیمار باید یک لیوان آب سرد بنوشد. یک کمپرس سرد را نیز باید بر روی سر قرار داد. حمام لگن با آب گرم به درمان قاعدگی‌های دردناک، دردهای اندام‌های لگن، خروج ادرار به همراه درد، مقعد یا مثانۀ ملتهب و بواسیر همراه با درد کمک می‌کند. این حمام همچنین به رفع بزرگ شدن غدۀ پروستات، انقباض دردناک یا اسپاسم مثانه، سیاتیک، درد اعصاب تخمدان و مثانه نیز کمک می‌کند. حمام با دوش آب سرد را باید بلافاصله بعد از این حمام گرفت.
برای جلوگیری از سرماخوردگی بعد از حمام باید توجه لازم را داشت. اگر بیمار احساس سرگیجه داشته یا از درد شدید شکایت دارد، این حمام را باید پایان داد.
حمام لگن با آب خنثی
دمای آب باید بین ٣٢ تا ٣٦ درجه سانتی‌گراد باشد. در این شیوه نیز از مالش بر روی شکم باید خودداری کرد. طول مدت این حمام اغلب بین ٢٠ دقیقه تا یک ساعت است. حمام لگن با آب خنثی به درمان تمامی بیماری‌های التهابی حادی همچون نزله حاد مثانه و میزراه و التهاب‌های تحت حادی در رحم و تخمدان کمک می‌کند.
حمام لگن با آب متناوب
این حمام همچنین به حمام لگن جابجا شونده نیز معروف است. دما در وان آب گرم باید بین ٤٠ تا ٤۵ درجه سانتی‌گراد و در وان آب سرد باید بین ١٠ تا ١٨ درجه سانتی‌گراد باشد. بیمار باید به طور متناوب برای 5 دقیقه در وان آب گرم و سپس برای 3 دقیقه در وان آب سرد بشیند. طول مدت حمام اغلب١٠ تا ٢٠ دقیقه است. سر و گردن باید با یک کمپرس سرد، خنک نگه داشته شوند. این درمان باید با پاشیدن آب سرد به لگن انتها یابد.
این حمام بیماری‌های التهابی مزمن احشاء مربوط به لگن را همچون سالپنژیت(التهاب لوله رحمی)، التهاب تخمدان و سلولیت(التهاب بافت نرم) و دردهای گوناگون اعصاب اندام‌های تناسلی- ادراری، سیاتیک و کمردرد را درمان می‌کند.
حمام ستون فقرات
حمام ستون فقرات شکل مهم دیگری از آب‌درمانی است. این حمام تأثیر آرامش‌بخشی بر روی ستون فقرات و در نتیجه بر روی سیستم عصبی مرکزی بدن می‌گذارد. از این حمام می‌توان در دماهای سرد، خنثی و گرم استفاده کرد. سطح آب در وان باید یک و نیم تا دو اینچ باشد و بیمار باید برای 3 تا 10 دقیقه در آن قرار بگیرد.
حمام ستون فقرات با آب سرد عصبانیت، خستگی، فشار بیش از حد و هیجان‌زدگی را رفع می‌کند. این حمام در درمان تقریباً تمامی اختلالات عصبی همچون هیستری، تشنج، اختلالات ذهنی، فقدان حافظه و تنش مفید است. حمام ستون فقرات با آب خنثی درمان آرامش‌بخشی به‌ویژه برای بیماران کاملاً زودرنج و تندخو است. این حمام درمان ایده‌آلی برای بی‌خوابی است و همچنین کشیدگی ستون مهره‌ها را درمان می‌کند. طول مدت قرار گرفتن در این حمام ٢٠ تا ٣٠ دقیقه است. حمام ستون فقرات با آب گرم، از طرف دیگر، به تحریک بیماران عصبی به‌ویژه هنگامی که در وضعیت افسردگی قرار دارند، کمک می‌کند. این حمام همچنین درد مهره‌ها در بیماری اسپاندیلوسیس و درد در ماهیچه‌های پشت را درمان می‌کند و به رفع درد سیاتیک و ناراحتی‌های روده‌ای و معدوی نیز کمک می‌کند.
حمام پا با آب گرم
در این شیوه درمانی، بیمار باید پاهایش را در وان یا تشتی که با آب گرم در دمای ٤٠ تا ٤۵ درجه سانتی‌گراد پر شده است، قرار دهد. قبل از استفاده از این حمام، بیمار باید یک لیوان آب بنوشد و بدن باید با پتویی پوشانده شود تا هیچ گرما یا بخاری از آن خارج نشود. سر را باید با یک کمپرس سرد محافظت کرد. طول مدت گرفتن این حمام اغلب از ۵ تا ٢٠ دقیقه است. بیمار باید بلافاصله بعد از حمام یک دوش آب سرد بگیرد. حمام پا با آب گرم ماهیچه‌های غیرارادی رحم، روده‌ها، مثانه و سایر اندام‌های شکمی و لگنی را تحریک می‌کند. این حمام همچنین رگ به رگ شدگی‌ها و دردهای مفاصل قوزک پا، سردردهای ناشی از احتقان مغزی و سرماخوردگی را درمان می‌کند. در زن‌ها، این حمام از طریق افزایش مقدار خون به‌ویژه در رحم و تخمدان به احیای عادت‌های ماهانه کمک می‌کند.
حمام پا با آب سرد
3 تا 4 اینچ آب سرد در دمای 2/7 تا 7/12 درجه سانتی‌گراد باید در یک وان کوچک یا تشت ریخته شود. پاها باید برای 1 تا 5 دقیقه کاملاً در آب فرو روند. در طول حمام پاها را باید دائماً مالش داد و این کار می‌تواند یا توسط یک همراه یا توسط خود بیمار با قرار دادن یک پا در مقابل پای دیگر انجام شود.
گرفتن حمام پا با آب سرد برای یک یا دو دقیقه می‌تواند در درمان احتقان مغزی و خونریزی رحم مفید باشد. این حمام هنگامی که برای مدت زمان طولانی استفاده شود همچنین به درمان رگ به رگ شدگی‌ها، کشیدگی‌ها و التهاب قوز شست پا کمک می‌کند. این حمام را نباید در موارد بیماری‌های التهابی اندام‌های تناسلی، کبد و کلیه‌ها استفاده کرد.
حمام بخار
حمام بخار یکی از مهم‌ترین درمان‌های آبی است که موجب بوجود آمدن عرق به شیوه‌ای کاملاً طبیعی می‌شود. بیمار که حداقل یک لباس زیر را بر تن دارد، باید بر روی چهارپایه‌ای که در داخل محفظه‌ای به این منظور طراحی شده است بنشیند. قبل از وارد شدن به این محفظه، بیمار باید یک یا دو لیوان آب سرد بنوشد و با حوله سردی سر خود را بپوشاند. طول مدت حمام بخار اغلب ١٠ تا ٢٠ دقیقه یا تا زمانی است که تعریق در بدن شکل گیرد. ضمناً دوش آب سرد بلافاصله بعد از حمام باید گرفته شود.
بیماران بسیار ضعیف، زنان حامله، بیماران قلبی و افرادی که از بیماری‌های ناشی از فشارخون بالا رنج می‌برند، باید از گرفتن این حمام خودداری کنند. اگر بیمار در طول حمام بخار احساس سرگیجه یا ناراحتی کند، او را باید بلافاصله به بیرون برد و یک لیوان آب سرد به او داد یا صورتش را با آب سرد شست.
حمام بخار به از بین رفتن مواد سمی از سطح پوست کمک می‌کند. این حمام همچنین چرخش خون و فعالیت بافت‌ها را بهبود می‌بخشد. این حمام به درمان روماتیسم، نقرس، مشکلات اسید‌اوریک و چاقی کمک می‌کند. حمام بخار در تمامی اشکال مسمومیت‌های خونی مزمن مؤثر و مفید است. همچنین به درمان دردهای عصبی، عفونت مزمن کلیه‌ها، انواع عفونت‌ها، کزاز و میگرن کمک می‌کند.
