چراکه پیامدهای اعتماد ایران به کشورهای 1+5 با خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای مفاد آن از سوی دیگر اعضا آن‌چنان برای کشورمان مشکل‌ساز شد که بار دیگر حاضر نخواهد بود طرف‌های این توافق‌نامه را همچون خود متعهد ببیند و این بار حتی با داشتن تمایل جدی به تعامل برای ادامه همکاری با اعضای برجام تضمین می‌خواهد. تضمینی کافی برای عدم خروج اعضا از توافق‌نامه برجام و همچنین اجرای کامل تعهدات از سوی آن‌ها که در رأس آن‌ها لغو کامل تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیز خودنمایی می‌کند و در صورت عدم قبول این شروط، کشورمان حاضر به توافق در وین نخواهد شد. رویکردی که انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در وین نیز به آن اشاره کرد و در گفت‌و‌گویی پس از اولین روز نشست مشترک اعضای برجام اظهار داشت: «مذاکره‌کنندگان ایرانی، تمایل به تعامل جدی از خود نشان داده‌اند؛ اما در جریان مذاکرات خود مبنی بر لغو تمامی تحریم‌ها پافشاری داشتند.»
این مواضع کشورمان آن‌چنان آمریکا را به فکر انداخته است که او و متحدانش پیش از آغاز مذاکرات با اعلام بیانیه‌های مختلف در مطرح‌کردن برنامه‌های آتی خود برای مقابله با ایران و در به‌راه‌انداختن یک جنگ روانی علیه کشورمان پرکار بودند و لفاظی‌های اخیر از سوی رژیم صهیونیستی بلافاصله پس از آغاز مذاکرات روز دوشنبه خبر از ترس و نگرانی آن‌ها از پیروزی ایران در وین را می‌دهد. آن‌چنان که وزرای امور خارجه انگلیس و رژیم صهیونیستی پس از دیدار و رایزنی در لندن در بخشی از یک بیانیه، اظهاراتی را علیه ایران و برنامه هسته‌ای ما مطرح کردند.

ایران در اولین روز نشست کمیسیون مشترک برجام

با این حال اولین روز نشست مشترک اعضای برجام در وین به خوبی پیش رفت و شرکت‌کنندگان به بیان وضعیت اجرای برجام و چشم‌انداز آتی و نگاه خود نسبت به مذاکرات در روند پیش رو پرداختند. از سویی قرار بر این شد که موضوع لغو تحریم‌ها به عنوان دستور کار اولیه کمیسیون مشترک برجام قرار گیرد و بر همین اساس روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفته جاری کارگروه بررسی لغو تحریم‌های غیر قانونی و ظالمانه آمریکا علیه ایران در این کمیسیون آغاز به کار کرده است که به گفته معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان خود یک دستاورد قابل توجه برای گام اول در این دور مذاکرات برای ایران به حساب می‌آید. به گفته محمد باقری کنی همه کشورهای عضو گروه 1+4 به مطالبه بحق جمهوری اسلامی ایران حق دادند و بر آن تأکید کردند که باید تکلیف تحریم‌ها علیه ایران روشن شود و پس از آن نسبت به سایر موارد بحث و تصمیم‌گیری صورت گیرد. او گفت که نسبت به این مذاکرات خوش‌بین است.
از طرفی وزارت امور خارجه چین نیز ضمن استقبال از شروع مجدد مذاکرات وین، تأکید کرد که ایالات متحده باید تمامی تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی علیه ایران را رفع کند. سخن‌گوی این وزارتخانه گفت: «چین قاطعانه به حفظ این توافق جامع درباره موضوع هسته‌ای ایران متعهد است و اهمیت بسیار زیادی برای ازسرگیری مذاکرات درباره اجرای این توافق قائل است. چین برای مدتی از طرق مختلف ارتباطات و هماهنگی‌های فشرده‌ای با طرف‌های اصلی همچون روسیه، ایران، انگلیس، فرانسه، آلمان، ایالات متحده و اتحادیه اروپا در سطوح مختلف انجام داده است و آغاز این مذاکرات نتیجه تلاش‌های مشترک تمامی طرف‌هاست و نشان‌دهنده اراده مشترک تمامی طرف‌ها برای حفظ این توافق جامع است و مطابق با انتظارات عمومی جامعه بین‌المللی است.»
این در حالی است که تا پیش از آغاز دور هفتم مذاکرات هسته‌ای در وین صحبت همیشگی مقامات کشورهای اروپایی عضو برجام به همراه جو بایدن همواره در خصوص احیای این توافق‌نامه بود و حالا با شروع دوباره مذاکرات باید دید که آیا آن‌ها در راستای توافق با ایران تمام تلاششان را خواهند کرد و با دید منطقی به استقبال احیای این توافق‌نامه می‌روند یا با عدم قبول شروط منطقی کشورمان طی روزهای آینده همچنان بر سر مواضع خود ایستادگی می‌کنند. احتمالاتی که سخن‌گوی وزارت امور خارجه کشورمان طی یک نشست خبری و هم‌زمان با آغاز مذاکرات وین درخصوص آن‌ها گفت که ما درباره راهبرد طرف‌های مقابل صحبت نمی‌کنیم؛ بلکه به دنبال راستی‌آزمایی عملی اجرای تعهدات آمریکا ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ هستیم و این یکی از خطوط اصلی ما در ادامه گفت‌وگوها و مذاکرات وین خواهد بود. به گفته سعید خطیب‌زاده هیئت ایران با عزم و اراده جدی برای حصول توافق وارد وین شده و به گفت‌وگــوهای نتیجه‌بخش فکر می‌کند. اراده‌ای که اگر طرف مقابل با همان عزم و اراده بیاید می‌توانیم بگوییم در مسیر درستی در خصوص رفع تحریم‌های آمریکا قرار خواهیم گرفت. موضوعی که دبیرکل سازمان ملل متحد طی گفت‌وگویی تلفنی با وزیر امور خارجه کشورمان نیز به آن اشاره کرد و درخواست ایران درباره راستی‌آزمایی برای رفع تحریم‌ها را معقول دانست. آنتونیو گوترش ضمن استقبال از آغاز مذاکرات و حمایت کامل خود از احیای کامل برجام، به حصول نتیجه مذاکرات ابراز امیدواری کرد و تلاش همه طرف‌ها برای ایجاد اعتماد بین طرفین را ضروری دانست و بر حمایت همه‌جانبه سازمان ملل تأکید کرد. حسین امیرعبداللهیان نیز در این گفت‌وگوی تلفنی خاطرنشان‌کرد: «علی‌رغم بدعهدی و بی‌عملی آمریکا و سه کشور اروپایی، تهران با حسن‌نیت و جدیت وارد مذاکرات هسته‌ای وین شده است و در تلاش بر دستیابی به یک توافق خوب است. طرف‌های مقابل باید به تعهدات کامل خود در برجام برگردند. در این صورت ایران نیز اقدامات جبرانی خود را متوقف خواهد کرد. همچنین این نکته اهمیت دارد که هر نوع توافق حاصله، قابلیت راستی‌آزمایی مؤثر داشته باشد.»

  لغو تحریم‌ها و ادامه غنی سازی اورانیوم، خط قرمز ایران است

«اصفهان‌زیبا» در بررسی شرایط پیش روی مذاکرات دور هفتم وین و پیش‌بینی‌ها در این باره با حسن بهشتی‌پور،‌ کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌و‌گو کرد. بهشتی‌پور در بررسی هفتمین دور مذاکرات وین گفت: «پیش‌بینی این است که ما شاهد مذاکرات سخت و نفس‌گیری در وین خواهیم بود که حداقل چند دوری هم ادامه پیدا می‌کند. به عبارتی طرف‌های مذاکره زمانی به نتیجه می‌رسند که هم‌پای یکدیگر حرکت کنند و به موضع مشترکی دست پیدا کنند؛ اما این به معنای کوتاه‌آمدن از موضع خود و نادیده‌گرفتن خط قرمزها نیست. برای مثال لغو نشدن تحریم‌ها و ادامه غنی‌سازی برای ایران یک خط قرمز است. بنابراین طرف مقابل نمی‌تواند از کشورمان انتظار داشته باشد که ایران غنی‌سازی را متوقف کند یا اینکه در مذاکرات وین به عدم لغو تحریم‌ها قانع شود. بنابراین کشورهای عضو برجام از موضع خود در رابطه با رویکردهای منطقی ایران کوتاه آیند و با ایران به یک نظر مشترک برسد. در غیر این‌صورت قطعا توافقی در وین حاصل نمی‌شود.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: «باید دید دولت بایدن در بطن این مذاکرات تا چه اندازه کوتاه می‌آید و آیا از خواسته‌های خود می‌گذرد؟ چراکه اگر حرکتی صورت ندهد، نمی‌تواند انتظار معجزه و رسیدن به توافق با ایران را داشته باشد. این آمریکا بود که از برجام خارج شد. بنابراین باید به ایران نشان دهد که قصد جبران دارد و صحبت‌های بایدن پیش از شروع مذاکرات و توافق واقعیت داشته است. نه اینکه تنها مذاکره کند برای مذاکره.»
بهشتی‌پور با بیان اینکه ایران نیز تحت فشار اقتصادی فراوانی قرار دارد و به جز خطوط قرمزش می‌تواند بر سر برخی موضوعات دیگر نیز مذاکره کند، ادامه داد: «تیم مذاکره‌کننده باید اولویت خود را مذاکره بر سر لغو تحریم‌های نفت، پتروشیمی و بانک مرکزی بگذارد.»

باید برای عدم اجرای تعهدات برجام پیش‌بینی‌هایی صورت گیرد

او همچنین با اشاره به نقش دیگر کشورها و متحدان آمریکا در مذاکرات وین و توافق با ایران گفت: «اگر آمریکا حاضر به توافق و قبول شروط ایران شود، مخالفت سایر کشورها کاری از پیش نمی‌برد. طرف اصلی درگیری ما آمریکاست. مخالفت‌های رژیم صهیونیستی یا حتی عربستان سعودی در عدم توافق این کشور با ایران تأثیر‌گذار نیست؛ بنابراین سایر کشورهای غیرعضو در برجام نقش تعیین‌کننده‌ای در نتیجه مذاکرات وین نخواهند داشت. اصل بر این است که ما بتوانیم با آمریکا به توافق برسیم و آن را اجرا کنیم.»
بهشتی‌پور در بررسی شرط ایران در گرفتن تضمین از اعضای برجام به همراه آمریکا در عدم خروج آن‌ها ز این توافق‌نامه افزود: «به طور کلی در توافق بین‌المللی تضمینی وجود ندارد. توافق‌ها مربوط به حقوق خصوصی و در رابطه با افراد است. در حقوق بین‌الملل اصولا تضمین خاصی برای اجرای توافق‌نامه‌ها در نظر گرفته نشده است. اما می‌توان شرایطی را برای زمان عدم اجرای تعهدات آن‌ها در توافق‌نامه تعیین کرد که اگر هر یک از طرفین، توافق را به هر دلیلی زیر پا گذاشته و مفاد آن را اجرا نکردند، دیگر اعضا حق این را داشته باشد اقداماتی علیه آن‌ها انجام دهند.»
او ادامه داد: «برخی بر این باورند که اگر توافق‌نامه برجام از سوی کنگره آمریکا به تصویب برسد، دولت آمریکا نمی‌تواند از آن خارج شود و این خود یک تضمین برای ایران است. در حالی که آمریکا از توافقات بین‌المللی بسیاری همچون توافق مودت میان ایران و آمریکا، توافق مربوط به روس‌ها و همچنین توافق موشک‌های میان‌بر با وجود تأیید کنگره خارج شده است. متأسفانه نظام بین الملل، نظام زور، قدرت و تحمیل است.»
بهشتی‌پور همچنین در‌خصوص برنامه آمریکا نسبت به ایران در صورت شکست در مذاکرات و رایزنی‌های این کشور با متحدانش نیز گفت: «احتمال ادامه تحریم‌ها علیه کشورمان در پیش‌بینی این شرایط وجود دارد؛ چراکه این موضوع نوعی اهرم فشار آمریکا نسبت به ایران است. اما موضوع حملات نظامی علیه ایران به طور کامل مردود است و قطعا رخ نخواهد کرد. آمریکا تجربه شکست در افغانستان و عراق را پیش روی دارد و عنوان‌کردن این موضوع از سوی آن تنها سیاست چماق است، نه چیز دیگر.»
به عقیده این کارشناس بین‌الملل آمریکا در صورت به توافق نرسیدن با ایران در وین طرح فروپاشی درونی را دنبال می‌کند و در راستای ایجاد انواع و اقسام مشکلات و نارضایتی‌ها برخواهد آمد. او خاطرنشان کرد: «در این شرایط ایران باید در مسیر کم‌اثر کردن و بی‌اثر کردن تحریم‌ها گام بر دارد تا برای همیشه از شر تحریم‌ها راحت شود و وابسته به سیاست آمریکا نسبت به خود نباشد. ما باید با انجام اصلاحات داخلی در حوزه اقتصاد این آمادگی را در کشورمان داشته باشیم تا آمریکا نیز سرانجام از وارد آوردن فشارها در قالب تحریم‌های بی‌خاصیت دست بردارد. به عبارتی ما باید تلاش کنیم با انجام اصلاحات اقتصادی در نظام بانکداری، نظام مالیات و نظام تولید این اهرم را از دست آمریکا خارج کنیم. آنچه که رئیس جمهور کشورمان نیز بارها بر آن تأکید کرده است که باید در این رابطه جراحی عمیقی انجام دهیم و من آبروی خود را در این راستا می‌گذارم.»
با این حال که هفتمین دور نشست مشترک برجام در وین آغاز به کار کرده است و پیش‌بینی‌های بسیاری در خصوص نتایج آن با محوریت لغو تحریم‌های آمریکا نسبت به ایران وجود دارد، دولت سیزدهم اما جدای از امیدواری در خصوص لغو تحریم‌ها، بیکار ننشسته و فعالیت‌های مستمر و موفقی را پیش از شروع این مذاکرات و با هدف توسعه تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه دیپلماسی اقتصادی کشورمان بدون وابسته‌کردن به مسائل سیاسی و خارجی آغاز کرده است؛ فروش نفت ایران به ونزوئلا، عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای با هدف توسعه روابط منطقه‌ای، شرکت در اجلاس اکو و امضای قرارداد سه‌جانبه انتقال گاز با همسایگان شمالی در حاشیه این نشست با هدف بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه‌ای از آخرین اقداماتی است که نشان می‌دهد ایران توانسته در مقابل تحریم‌های اعمالی از سوی  آمریکا مقاومت کند. به گفته تحلیلگران ایران باید نهایت تلاش خود را در ادامه این مسیر به منظور کم‌اثر‌کردن و بی‌اثر تحریم‌ها از طرف تجارت‌های دو‌جانبه و بین‌المللی به کار بندد، تا در صورت عدم توافق در مذاکرات با کشورهای 1+4 بتواند از پس چالش‌های اقتصادی خود زیر سایه تحریم‌ها بر آید و حتی شاید این شرایط بتواند در کوتاه‌آمدن ایالات متحده از ادامه سیاست اهرم فشار بر ایران نیز مؤثر واقع شود.