اصفهان‌زیبا در گزارش پیشین خود با تیتر «یخبندان صادرات دانش‌بنیان‌ها» موانع صادراتی این شرکت‌ها را بررسی کرد. در این گزارش توصیه کارشناسان این بود که توسعه کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان ا‌زلحاظ بهره‌گیری از نیروی انسانی متخصص و تقویت بازاریابی در گام اول بــرای رونــق صــادرات ایــن شـــرکت‌ها ضروری است؛ موضوعی که در شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان مغفول واقع شده است. این مـــوضوع بهانه‌ای شد تا با جعفر قیصری، رئیس شهرک علمی و تحقیقاتی استان اصفهان گفت‌وگو کنیم. از چرایی ضعف این شرکت‌ها در حوزه بازاریابی بپرسیم و از اقدامات شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان در راستای رونق صادرات دانش‌بنیان‌های استان در سالی که با عنوان «تولید، دانش بنیان‌ها، اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شده مطلع شویم.
از نظر شما مانع اصلی در مسیر صادرات دانش‌بنیان‌های اصفهان نبود تیم متخصص در حوزه بازاریابی است یا پای عوامل دیگری درمیان است که مانع از رونق صادرات می‌شود؟
قبول دارم که این چالش مانع از افت صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان شده است. شرکت‌های بزرگیمانند فولاد و ذوب‌آهن برای تجارت و صادرات تیم‌های بزرگ و متخصصی در حوزه فروش و صادرات دارند، ولی واقعیــت این اســت کــه بــرای یک شرکت دانش‌بنیان که نوپا و در مقیاسمتوسط هستند و حتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگ ایجاد چنین ساختاری، اقتصادی نیست و برایشان هزینه‌بر است.
بنده از زمان شروع فعالیتم با اولین سازمانی که مذاکره کردم اتاق بازرگانی ایران بود؛ سپس برای ارتقای همکاری‌هایمان با تجار و صادرکنندگان، با اتاق بازرگانی اصفهان نیز شروع به همکاری و درخواست کردیم که یک نماینده از اتاق بازرگانی اصفهان در هیئت‌امنای شهرک علمی و تحقیقاتی عضو شود.
اشـاره کــردید به‌کارگیــری تیــم متخصص برای دانش‌بنیان‌های اصفهان اقتصادی نیست. شما در جایگاه خودتان چه حمایتی از آن‌ها می‌کنید تا بتوانند در این زمینه موفق عمل کنند؟
دانش‌بنیان‌های اصفهان باید ازتجربه بازرگانان استفاده کنند. ما با تعدادی از دفاتر بازرگانی خارج از کشور توافق کردیم. یکی از مشکلات این شرکت‌ها این است که محصولات غیرفناورانه صادرمی‌کنند؛ به عنوان مثال، محصــولاتکشاورزی و دامی یـــا لازم خانگیصــادر می‌کنند؛ ایــندر حالی است که هر صادراتی متخصص خودش را می‌خواهد. این شرکت‌ها حرفشان این است که محصول کشاورزی و دامی را می‌توانند صادر کنند، ولی برای صادرات محصولات فناورانه اطلاعی ندارند که چطور صادرات داشته باشند و به کدام کشورها صادر کنند. متأسفانه ما افراد بی‌تجربه‌ای برایصادرات محصولات فناورانه داریم. برخی شرکت‌ها به‌صورت تخصصی روی حــوزه‌هایی مـانند تجهیـزات پزشکی کار می‌کنند که معاونت علمی و تحقیقاتی نیز تسهیلاتی برایآن‌ها در نظر گرفته است. چندین کارگزار که تأییدشده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هستند در جنوب شرق آسیا و مالزی، کنیا، کشورهای شمال ایران، اوراسیا و مجموعه‌ای هم در عمان و جنوب خلیج‌فارس فعال‌اند. این پایگاه‌ها محصولات چندشرکت دانش‌بنیان را در مقــــاصد صــــادراتی عــــرضــه می‌کنند.این مدل خوبی است که با به‌کارگیری آن، صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان طی چند سال اخیر افزایش یافته است. با به‌کارگیری این مدل در سال 99 و 1400 افزایش 10 برابری صادرات دانش‌بنیان‌های اصفهان را در مقایسه با سال 98 داشتیم و این نقطه قوت است.
ارتباط دانش بنیان‌های اصفهان با دانشگاه‌ها چطور است تا بتوانند متخصصان حوزه بازاریابی را جذب کنند؟
در سال 99 حدود هفت‌هزار و 500 نفراز فـــارغ‌التحصیـلان دانشگاهـی در شرکت‌های دانش‌بنیان کار می‌کردند که این عدد در سال گذشته به هشت‌هزار و 300 نفر رسیده است. دانش‌بنیان‌های اصفهان عمدتا نیروهای فارغ‌التحصیل دانشگاهی را جذب می‌کنند. شهرک علمی وتحقیقاتی اصفهان چندین برنامهبرای جذب متخصصان در شرکت‌های دانش‌بنیان دارد. برنامه دستیار فناوری را در دستور کار قراردادیم که دانشجوهای ارشدو دکتــری را هــدایت می‌کنیــم تـــا دوره‌هـای فناور را در شرکت‌های دانش‌بنیان بگذرانند. حمایت از پایان‌نامه‌های ارشد و رساله دکتری و پژوهش‌های دانشگاهی را نیز در دستور کار قراردادیم. ما برنامه‌ای طراحی می‌کنیم تا از ظرفیت بخش خصوصی درجذب نخبگان استفاده و از شتاب‌دهنده‌های خصوصی استان اصفهان حمایت کنیم. تا امروز چهار‌تفاهم‌نامه منعقد کرده‌ایم و در حال امضای دو تفاهم‌نامه دیگر هستیم که به‌زودینهـــایــی می‌شــــود و بـــــه جـــــذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی کمک می‌کند. حمایت از مرکز نوآوری و ایده‌های دانشگاه صنعتی اصفهان را عملیاتی کردیم و در سال 1401 مبلغ موردنیاز برای به‌کارگیری از این ظرفیت‌ها و حمایت‌ها را افزایش دادیم. برای مرکز رشد علوم انسانی نیز با دانشگاه اصفهان توافقاتی انجام دادیم که در حال نهایی‌شدن هست. ما قبلا برای جذب نیروهای دانشگاهی در رشته‌های علوم انسانی مکانیزمی نداشتیم تا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی علاقه‌مند به علوم انسانی را برای به‌کارگیری ایده‌های خلاق جذب کنیم، ولی این مهم را در دستور کار قرار دادیم.
تحریم‌ها تا چه اندازه در افت صادرات دانش‌بنیان‌های اصفهان تأثیرگذار بوده است؟
تحریم‌ها موانعی ایجاد کرده است. در این شرایط شرکت‌ها نمی‌توانند پولشان را منتقل کنند. شرکت‌های متوسط و دانش‌بنیان که دفاتر اداری و مالی تخصصی ندارند، توان مذاکره و پیگیری هم ندارند. تحریم‌ها در حوزه جابه‌جایی پول و مباحث بانکی مانع ایجاد کرده است؛ بااین‌حال به‌واسطه تأسیس دفاتر نمایندگی در کشورهای مقصد، تأثیر تحریم‌ها کاهش پیدا کرد. از طرفی هم، تحریم‌ها فرصتی فراهم کرد تا هم‌زمان با افزایش نرخ ارز شرکت‌ها بتوانند صادراتشان را افزایش دهند.
باتوجه به شعار امسال «تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» برنامه شرکت شهرک‌های علمی وتحقیقاتی اصفهان برای افزایش صادرات دانش‌بنیان‌ها در سال 1401 چیست؟
ایجاد دفاتر در کشورهای مقصد را در دستور کار قرار دادیم که با برند مشترک فروش را انجام دهند.برنامه شهرک علمی وتحقیقاتی این است که این دفاتر را تقویت کنیم و نقش تسهیلگری و حمایت را در این زمینه‌ها بیشتر کنیم. در سال 1401 حمایت‌هایی برای توانمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان تعریف کردیم.می‌توانیم از ظرفیت این شرکت‌ها در حـــــوزه صــــادرات و شـــــرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی استفاده کنیم.از شرکت‌های پارک علم و فناوری نیز حمایت می‌کنیم. درست است که این شرکت‌ها رشد کرده‌اند، ولی هنوز در حوزه صادرات نوپا هستند. تلاشمان این است که پایگاه‌های صادراتی‌مان را در کشورهای مقصد تقویت کنیم. ما برای ایجاد پردیس علم و فناوری در یکی از کشورهای اروپایی تلاش می‌کنیم. هدف این پردیس علم و فناوری هم این است که زمینه‌ساز فروش و صادرات شرکت‌هایمان در اروپا شود.
