از معماری شگرف تا هنرمندان پرآوازه، پیوند اصفهان با هنر را محکم و عمیق می‌کند
نام اصفهان با هنر پیوند خورده است. از معماری شگرف اصفهان که تابلوی هنر مردمان این شهر است، تا نام پرآوازه هنرمندان اصفهانی که در سراسر جهان زبانزد است، این پیوند را تحکیم و تعمیق کرده است. در میان هنرهای اصفهان، هنرهای تجسمی شهرت خاصی دارد که ازجمله هنرهای ظریفه هستند. هنرهایی که با پیوند خیال و مهارت، احساس را به غلیان می‌اندازند و زیباترین جلوه‌های انسانی را در قالب نقش‌ونگار به نمایش درمی‌آورند. درباره تعریف هنر سخن‌ها رانده‌شده و نظریات متعددی از جانب اندیشمندان ارائه‌شده است؛ اما مهم‌ترین رکن تعریف هنر اثرگذاری آن است. امام‌خمینی (ره) درباره هنر فرموده‌اند: «هنر، دمیدن روح تعهد در کالبد انسان‌هاست.» این تعریف زیبا از هنر، بیانگر اهمیت هنر در تربیت انسان‌هاست. دمیدن روح استعاره از جان‌بخشی است؛ چنان‌که خدا برای خلقت انسان از این تعبیر استفاده کرده که نفخت فیه من روحی. پس هنر جان‌بخش است، هنر آفرینشگر است و هنر است که می‌تواند آدمی را جان دوباره ببخشد و اما هنر متعالی هنری است که بتواند در جان انسان‌های متعهد روحی تازه بدمد. تعهد انسان در قبال هم‌نوعان، در قبال ارزش‌ها و در قبال رنج مستضعفان و تبختر متکبران، با هنر است که زنده می‌شود. چنین هنری را می‌توان انقلابی در برابر سکوت مرفهان بی‌درد و مستکبران مستد دانست. هر کجا هنر با زبان سرخ هنرمند پا به میدان گذاشت، حریف بدخویی و کژخردی شد و در خدمت انسان و انسانیت و ارزش‌های متعالی درآمد. هنر انقلابی هنری است که در برابر سکوت و تظلم و بی‌تفاوتی قیام می‌کند و هنرمند انقلابی هنرمندی است که با زبان سرخ و فریاد بلندش، هیمنه پوشالی طاغوت درون انسان‌ها را در هم می‌شکند. هنر در اصفهان این‌گونه بوده است و هنرمندان اصفهانی سررشته انقلابی‌گری. چه انقلاب در برابر رژیم استبدادی و شاهنشاهی طاغوت پهلوی، چه در برابر آماج حمله‌های جریان باطل عمله‌های شیطان. چه در برابر ظلم مستبدان، چه در برابر بی‌تفاوتی مسئولان. هنر اصفهان به هنرمندان انقلابی‌اش شناس است
استاد محمدعلی حدت
طراحی پوستر
پوسترها یا دیوارکوب‌ها صفحات کاغذی نسبتا بزرگی هستند که روی آن‌ها نوشته، طرح، نقاشی و مانند این‌ها چاپ می‌شود. پوسترها عموما بر روی دیوار و در دید عموم نصب می‌شوند. به‌عبارتی‌دیگر پوسترها ترکیبی از طرح و رنگ و نوشته‌اند که مفهوم خاصی را برای قشری خاص با کمترین میزان عبارات بیان می‌کنند. پوسترها دارای اهداف چندمنظوره‌ای هستند؛ اهدافی همچون تبلیغاتی، آموزشی، اطلاع‌رسانی، معرفی و... .امروزه تبلیغات در زندگی کاری و روزمره ما نقش پررنگی دارد؛ تبلیغات برای عرضه کالا و خدمات، برای هشدار و تشویق و ترویج، برای فراخوانی و کارهایی ازاین‌دست استفاده می‌شود. به‌بیان‌دیگر آنچه تأثیر و نقش مهمی در انتقال این دسته از مفاهیم دارد، پوستر نامیده می‌شود. بنابراین پوستر یکی از ابزارهای مهم و پربسامد تبلیغات است که کسب‌وکارهای مختلفی از آن برای رسیدن به اهداف تبلیغاتی‌شان بهره می‌برند. پوسترسازی و طراحی آن، شاخه‌ای از هنر گرافیک است و تاریخچه‌ای کهن دارد. در ایران، اولین پوستر در زمینه سینما طراحی شد که برادران سروری آن را انجام دادند. در سال 1310 و پس‌ازآن، پلاکاردهای کوچکی در سطح شهر نصب می‌کردند که از این روش در اروپا برای تبلیغ تئاتر استفاده می‌شد. از سال 1320 به بعد، به‌دلیل آزادی تقریبی که وجود داشت، کارهای مطبوعاتی رونق نسبی گرفت و تبلیغات تجاری از سال 1325 به وجود آمد و تأسیس سازمان‌های تبلیغاتی گسترش یافت. سال‌های 1327 تا 1334، زمان اوج‌گیری تبلیغات حرفه‌ای بود. آن زمان، شرکت‌های وارداتی بزرگی کارشان را در ایران آغاز کردند و شرکت‌های مختلف ایرانی و آمریکایی کارهای تبلیغاتی فراوانی برای جلب نظر مسافران انجام دادند. یکی از افرادی که اولین پوسترها را برای جلب جهانگردان طراحی کرد، منصور پاکزاد بود و پس‌ازآن، هنرمندانی همچون مرتضی ممیز، فرشید مثقالی و قباد شیوا به این فهرست اضافه شدند. از سال‌های دهه چهل، هنر پوسترسازی به‌صورت امروزی درآمد و وارد مرحله جدیدی شد. یکی از انواع پوسترسازی که در سراسر جهان طراحان بسیاری را به خود مشغول کرده، طراحی پوستر برای فیلم است. امروزه این نوع از طراحی تبدیل به یک صنعتی جهانی شده و عرصه‌ای پر از رقابت را پدید آورده است. درواقع، پوسترسازی یکی از بخش‌های مهم صنعت فیلم و سینماست. در ایران نیز هم‌گام با سینمای جهان، پوسترهای متنوعی برای فیلم‌ها طراحی می‌شود. از بنام‌ترین طراحان ایرانی در زمینه پوستر، محمدعلی حدت است که ید طولایی در این عرصه دارد.
محمدعلی حدت
استاد محمدعلی حدت متولد سال 1327 در محله گازورگاهی شهر یزد است. او در کودکی به همراه خانواده‌اش به اصفهان مهاجرت کرد. حدت می‌گوید خانواده‌اش به هنر موسیقی اهمیت بسیاری می‌دادند؛ آن‌طور که از منزلشان در محله گازورگاه یزد همیشه صدای ساز بلند بوده است. بااین‌حال، هنر اما در میان این خانواده جایگاهی نداشته است. تا اینکه با مهاجرت به شهر پرهنر اصفهان، روح هنردوست حدت بیدار و به سمت هنرهای بصری همچون نقاشی جلب شد و او دیپلمش را در سال 1346، در رشته نقاشی از هنرستان هنرهای زیبا دریافت کرد. حدت پس‌ازآن، با ابراز علاقه‌اش به عرصه فیلم و سینما، به طریقی به «خانه آگهی ایران» معرفی شد و کارش را با طراحی پوستر برای فیلم «دزد و پاسبان» آغاز کرد. او پس از دو سال همکاری با خانه آگهی ایران، در فاصله سال‌های 1350 تا 1377 به‌صورت مستقل مشغول به کار شد و اولین پوستری که در این دوران طراحی کرد، برای فیلم «گرگ» بود. او از سال 1377 به بعد، دیگر پوستری طراحی نکرد و به آموزش نسل جوان مشغول شد. همکاری او با تهیه‌کنندگان فیلم‌های مختلف منجر شد تا هنرپیشه‌های نقش اول فیلم‌ها قبل از قرارداد با عوامل فیلم، قول بگیرند تا حدت پوستر آن فیلم را طراحی کند. حدت می‌گوید گاهی کنار سینماها می‌ایستاده تا واکنش و نظر مردم را درباره پوسترهایش بداند. از استاد حدت که طراحی ششصد پوستر سینمایی را در کارنامه‌اش دارد و پرکارترین طراح پوستر ایرانی به شمار می‌رود، به‌عنوان «آقای پوستر» یاد می‌شود. او افتخار شاگردی اساتیدی همچون استاد عباسعلی پورصفا و استاد تاجمیر ریاحی را دارد.
کارنامه هنری استاد حدت
محمدعلی حدت پوستر فیلم‌های پرشماری را قبل و پس از انقلاب طراحی کرده است؛ فیلم‌هایی همچون «جان‌سخت»، «خروس»، «راز درخت سنجد»، «کندو»، «دونده»، «روسری آبی» و... . همچنین، تابلوهای نقاشی فراوانی را با تکنیک‌های مختلف به تصویر کشیده و شاگردان بسیاری را تحت نظر داشته است. سال گذشته و در آستانه سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی، حوزه هنری اصفهان تابلویی از استاد حدت را که با استفاده از تکنیک پرتره طراحی شده بود، رونمایی کرد. این تابلوی نقاشی با عنوان «مردان سپیده‌دم»، به چهره شهدای والامقامی همچون سردار قاسم سلیمانی، حاج حسین خرازی، جواد محمدی، محسن حججی، حاج احمد کاظمی، سیدمحمد حجازی و مسلم خیزاب مزین است.
استاد محمد موحدیان عطار
طراحی گرافیک
گرافیک یا به‌عبارت کامل‌تر، طراحی گرافیک، گستره‌ای از هنرهای تجسمی است که استفاده‌های بسیاری دارد. گرافیک هنر به‌کارگیری تکنیک‌های مختلف برای خلق آثار دوبعدی روی سطوح گوناگون است؛ همچون کاغذ، چوب، دیوار، پارچه، بوم، پلاستیک و... .
طراحی گرافیک حیطه‌ها و تخصص‌های گوناگونی دارد؛ مانند طراحی لوگو، طراحی جلد، طراحی پوستر، طراحی نقشه، طراحی آگهی تبلیغاتی و همچنین تصویرسازی کتاب‌های مختلف و نشریات. این هنر به‌دلیل شاخه‌های گسترده و کاربردهای فراوانی که دارد، امروزه به یک صنعت تبدیل‌شده است و افراد بسیاری در این حرفه مشغول به فعالیت هستند. درواقع گرافیک تلاقی جدی هنر و صنعت است؛ به‌طوری‌که آثار و نمونه‌های فراوانی از آن در زندگی روزمره ما به چشم می‌خورد و تأثیر بسزایی در معرفی و دیده‌شدن کالاهای مختلف دارد.
در ایران نیز گرافیست‌های متعددی در حال خلق اثر و پیشبرد این حرفه در کشورمان هستند؛ گرافیست‌هایی که دسته‌ای از آن‌ها تبدیل به چهره‌هایی اثرگذار و بنام شده‌اند. درعین‌حال، بسیاری از هنرمندان این عرصه ناشناخته باقی‌مانده‌اند. مرتضی ممیز، سیدمحمد احصایی، رضا عابدینی، ابراهیم حقیقی و محمد موحدیان عطار از گرافیست‌های مشهور ایران هستند که در این مطلب، با فرد آخر این فهرست، یعنی محمد موحدیان عطار، بیشتر آشنا خواهیم شد.
محمد موحدیان عطار
محمد موحدیان عطار متولدسال 1328 در شهر اصفهان است. او که تحصیل‌کرده رشته ریاضی در دبیرستان ادب اصفهان بود، در سال 1352، در رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه علم و صنعت فارغ‌التحصیل شد. در بهمن 1359، قرار بود نمایشگاهی در مرکز کاخ جوانان سابق اصفهان که همان آسایشگاه جانبازان فعلی است، برگزار شود. مسئول آن نمایشگاه به موحدیان عطار پیشنهاد کرد تا آثارش را در این نمایشگاه به عرضه بگذارد. موحدیان عطار نیز برای این نمایشگاه حدود شصت اثر طراحی کرد. او این طرح‌ها را با ابزارهای حداقلی، یعنی کاغذ و ماژیک مشکی و قرمز به انجام رساند. موحدیان عطار درواقع تاریخ تولد هنری‌اش را هم‌زمان با تولد انقلاب اسلامی و برپایی همین نمایشگاه می‌داند. بعدها این آثار در مجموعه «فریاد انقلاب» منتشر شد.
پس از برپایی این نمایشگاه، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی (اداره فرهنگ و هنر آن زمان)، با دراختیارگذاشتن امکانات لازم، طراحان را به‌صف کرد تا مجموعه «فریاد انقلاب» تکمیل شود. استاد محمد موحدیان عطار به‌همراه دیگر طراحان، همت گماردند و با مطالعه تاریخ نهضت امام خمینی (ره) و برجسته‌کردن اتفاقات مهم تاریخی آن دوران، آثاری را در قالب طرح‌های گرافیکی آماده کردند. این مجموعه ارزشمند هنری با مضمون تاریخی، در فاصله سال‌های 1360 تا 1365، در موزه آزادی، تالار وحدت، فرهنگ‌سرای نیاوران و نقاط دیگر کشور به نمایش گذاشته شد.
بیشترین فعالیت‌های این هنرمند انقلابی در زمینه‌های نگارگری، کتیبه‌نگاری، طراحی آرم و نشانه است. این گرافیست پیش‌کسوت اصفهانی در جشنواره‌های متعدد در کشور، جوایز بسیاری را به دست آورده و نیز چندین نمایشگاه انفرادی و گروهی را افتتاح و هدایت کرده است. استاد موحدیان عطار در طول دهه‌های زندگی پربارش، آثار چشمگیری را قلم‌زده و شاگردان بسیاری را به عرصه هنر و خلاقیت راهنمایی کرده است.
کارنامه هنری استاد موحدیان عطار
استاد موحدیان عطار ضمن طراحی آرم برای بسیاری از همایش‌ها و مراکز، نفر برگزیده چندین مسابقه طراحی آرم در سال‌های مختلف دهه‌های هفتاد و هشتاد نیز شده است. او همچنین 28 سال کارشناس هنرهای تجسمی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان بود و در سال 1388، به‌عنوان چهره ماندگار استان اصفهان در رشته هنر معرفی شد. این هنرورز متقدم در سال 1380 به‌خاطر سال‌ها فعالیت ممتاز هنری موفق به دریافت درجه یک هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان کشور شده است. او از سال 1380 تا سال جاری، نمایشگاه «کتیبه‌های ماندگار» را که شامل مجموعه آثار جدیدش است، در داخل ایران و کشورهای خارجی برگزار کرده است.
استاد رضا بدرالسما
هنر نگارگری
در فرهنگ لغات فارسی، «نگاریدن» به‌معنای نقاشی‌کردن و «نگار» به‌معنای نقاشی است. «نگارگری» نیز همان «نقاشی به سبک ایرانی» است که اصول و قواعد خاص خود را دارد و از دیگر انواع نقاشی و طراحی متمایز است. این هنر حاصل رؤیاپردازی‌های نگارگر و گشت‌وگذار در عالم معناست؛ درنتیجه، نگارگر برای خلق آثارش نیاز به شناخت آثار ادبی و اشعار ایرانی و آشنایی با عالم عرفان دارد؛ زیرا اکثر طرح‌های نگارگری مربوط به عالم معناست و از عالم ماده بیرون است.این هنر در قیاس با دیگر انواع طراحی و نقاشی، از تنوع موضوع، گستردگی، رنگ‌آمیزی و ترکیب‌بندی بیشتری برخوردار بوده و در تصویرسازی کتاب، ازجمله کتب شعر و مضامین اسلامی و عرفانی، بیشترین کاربرد را دارد. نگارگری مکاتب مختلفی را شامل می‌شود که عبارت‌اند از: مکتب بغداد، مکتب سلجوقی، مکتب تبریز، مکتب شیراز، مکتب جلایری، مکتب هرات، مکتب بخارا، مکتب قزوین، مکتب اصفهان و مکتب قاجار. البته نام این مکاتب به این معنا نیست که در دیگر شهرها و مناطق، هنر نگارگری وجود نداشته است؛ بلکه تجمع نگارگران و هنرمندان در یک ناحیه، موجب شهرت آن منطقه به این هنر شده و هر مکتب، با ویژگی‌های خاص خود، از دیگر مکاتب تمایز یافته است. این هنر خوش‌رنگ‌وآب در آذر 1399، به‌عنوان پانزدهمین میراث ناملموس ایران در یونسکو به ثبت رسید. در دوره معاصر، هنرمندانی در این حیطه نام خود را ثبت کرده‌اند؛ ازجمله استاد محمود فرشچیان، مجید مهرگان، اکبر تجویدی و رضا بدرالسما. در ادامه رضا بدرالسما، هنرمند نگارگر اصفهانی را معرفی خواهیم کرد.
رضا بدرالسما
استاد رضا بدرالسما متولد 5 آذر 1328 در دیار فرهنگ و هنر، اصفهان است. او از طفولیت علاقه خود را به هنر نقاشی نشان داد و در ابتدا زیر نگاه‌های استادانه برادرش، میناکاری را آموخت و همین، شروع شیفتگی بدرالسما به وادی هنر بود. این هنرمند اصفهانی پس از پایان دوران دبیرستان، به‌طورجدی و دنباله‌دار هنر نگارگری را آغاز کرد و اکنون، جزو استادان و هنرمندان شناخته‌شده در این عرصه است.
بدرالسما که بیش از شصت سال از فعالیت‌های هنری‌اش می‌گذرد، به‌جز تبحر در هنر نگارگری، به آبرنگ، قلم‌زنی، نقاشی با رنگ و روغن، طراحی و میناکاری نیز کاملا مسلط بوده و آثار فراوانی را آفریده است. در میان مفاهیم و موضوعاتی که بدرالسما بیشتر روی آن‌ها متمرکز شده است، «انسان» و جوانب زندگی انسانی در مرتبه اول قرار دارد. پس‌ازآن، «طبیعت» و مفاهیم مرتبط با آن قرار دارد. مفاهیم دینی و اخلاقی نیز در آثار خلق‌شده استاد بدرالسما جایگاه بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. این هنرمند نگارگر شاگردی استاد جواد رستم شیرازی و استاد احمد بیضاوی را کرده است.
کارنامه هنری استاد بدرالسما
استاد بدرالسما کارنامه پرباری از آثار نگارگری و میناکاری دارد و نمایشگاه‌های پرشماری را برپا کرده است. ازجمله نگارگری‌های حائز اهمیت بدرالسما می‌شود به عناوین زیر اشاره کرد:به‌تصویرکشیدن حادثه منا در قالب تابلوی نگارگری «شهدای فاجعه منا»؛تصویرسازی کتاب «فرمان نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر»؛تصویرسازی کتاب رباعیات حکیم عمر خیام، رباعیات خیام نیشابوری و حکایات سعدی و قصص قرآن؛طراحی تصویر جلد کتب شاعرانی همچون پروین اعتصامی و مولوی؛میناکاری بخشی از درِ حرم امام علی(ع)، میناکاری ضریح امامین کاظمین(ع)، میناکاری خیمه‌گاه قمر بنی‌هاشم (ع) و... نیز بخشی از فعالیت‌های هنری اوست.او همچنین به مناسبت شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی و همراهانش، طرحی را با نام «پیشگامان ظهور» نگارگری کرده و در آن، چهره‌های شهدای فرودگاه بغداد را با تکنیک کلاژ به تصویر کشیده است. این شخصیت هنری در سال‌های مختلف، صاحب رتبه‌ها و جوایز پرشماری در جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های گوناگون شده و چندین جشنواره داخلی و خارجی را داوری کرده است. بدرالسما در بیش از سیصد نمایشگاه گروهی شرکت کرده و نمایشگاه‌های انفرادی بسیاری را در داخل کشور و خارج از آن برگزار کرده است. بسیاری از آثار او در موزه‌های متعدد سراسر کشور و نیز در مجموعه‌های خصوصی کشورهای خارجی نگهداری می‌شوند. استاد بدرالسما در سال 1387، درجه یک هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد.
افزودن دیدگاه جدید