کشمکش رده‌بندی سنی در سینمای ایران

بهار سال 1398 بود که آیین‌نامه «رده‌بندی سنی فیلم‌ها در سینمای ایران» از سوی رئیس وقت سازمان سینمایی ابلاغ شد؛ طبق این آیین‌نامه، سازمان سینمایی، دفاتر سینمایی و پخش را ملزم کرده بود تا در پوسترها، تبلیغات و سالن‌های سینمایی و حتی سامانه فروش بلیت فیلم‌ها هم درجه سنی هر فیلم را مشخص کنند تا والدین و تماشاگران به‌راحتی به این درجه‌بندی دسترسی داشته باشند. 

تاریخ انتشار: 04:04 - پنجشنبه 1401/03/26
مدت زمان مطالعه: 3 دقیقه
no image
 این سیستم هرچند به سیستم جهانی درجه‌بندی سنی فیلم‌ها بسیار نزدیک بود، عنوان هر درجه، با نمونه خارجی متفاوت بود و اختلاف سن کودکان در هر درجه با مابازای خارجی آن فرق داشت. وقتی آیین‌نامه مصوب و ابلاغ شد، بسیاری از سینماگران امیدوار بودند درجه‌بندی سنی فیلم‌ها باعث شود در موارد بسیاری، از سانسورها و ممیزی‌ها کاسته شود؛ یعنی فیلم‌ها به‌جای سانسورشدن، در درجه محدودتری معادل NC-17 قرار بگیرد که در سیستم سازمان سینمایی ایران، عنوانش 18+ یاد شده بود.۳+: این رده‌بندی مشابه رده‌بندی تلویزیون آمریکا در نظر گرفته شده و به برنامه‌های پرورشی کودکان اختصاص دارد.۹+: فیلمی که دارای الفاظ یا صحنه‌های نامناسب است و تماشای آن برای کودکان زیر ۹ سال بدآموزی دارد.۱۲+: فیلمی با الفاظ نامناسب بیشتر، صحنه‌های خشن و استعمال دخانیات در این گروه قرار می‌گیرد و برای کودکان زیر ۱۲ سال مناسب نیست.۱۵+: در این دسته‌بندی فیلم‌هایی قرار می‌گیرند که علاوه بر الفاظ رکیک و صحنه‌های خشن، روابط خلاف عرف جامعه یا استعمال موادمخدر در آن‌ها به شکل واضح‌تری نمایش داده می‌شوند و تماشایش برای کودکان و نوجوانان زیر 15 سال توصیه نمی‌شود.۱۸+: فیلم‌های این درجه، صحنه‌های افراطی از خشونت یا استعمال موادمخدر را شامل می‌شوند یا صحنه‌هایی که تداعی‌کننده روابط زناشویی هستند، در آن‌ها تصویر شده‌اند. الفاظ و حرکات نامناسب از دیگر محتویات این فیلم‌هاست که تماشای آن‌ها برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع شده است.آیین‌نامه سازمان سینمایی با حواشی زیادی روبه‌رو شد و بسیاری معتقد بودند پس از اکران فیلم «رحمان 1400» تدوین شده است. البته محتوای این آیین‌نامه هم به شایعات دامن می‌زد؛ مثلا آنجا که نوشته شده بود: «نظام درجه‌بندی سنی فیلم‌ها، صرفا هدایتگر مخاطبان در تشخیص مطابقت آثار با موازین تربیتی و روحی‌روانی است و به همین منظور تبیین و ابلاغ می‌شود.»در واقع اکران پرحاشیه «رحمان 1400» باعث شد حسین انتظامی، رئیس وقت سازمان سینمایی، دست‌به‌کار شود و تلاش کند به نحوی خانواده‌ها را متوجه برخی خطرات یا آسیب‌ها کند. اخطاری که بار طنز هم داشت؛ «لازم است در طول نمایش فیلم حداقل پنج نوبت، متن هشدار به‌صورت زیرنویس در فیلم درج شود که این زیرنویس ۳۰ ثانیه قبل از نمایش بخش‌های نامناسب گروه سنی، نمایش داده شود». چون کارکرد رده‌بندی سنی در سینمای دنیا، جلوگیری از ورود گروه‌های سنی خاص به سینماست؛ نه اینکه پس از ورود و حین نمایش، اخطار نامناسب‌بودن فیلم، به خانواده‌ها و فرزندانشان داده شود.این همه در حالی است که در سینمای ایران آیین‌نامه‌ای برای نظارت بر نمایش فیلم‌ها وجود دارد؛ آیین‌نامه‌ای که در سال 1361، مصوب شده و در جلسه سال 1382، هیئت‌وزیران اصلاحات نهایی‌اش را روی آن انجام داده است؛ آیین‌نامه‌ای برای رده‌بندی کیفی فیلم‌ها. مطابق این آیین‌نامه، نمایش پنج نوع فیلم در سینمای ایران ممنوع است:الف) عدم رعایت ضوابط شرعی و نحوه حضور زن به‌گونه‌ای که کرامت انسانی ایشان لحاظ نشود؛ ب) اشاعه اعمال رذیله فساد و فحشا؛ ج) تشویق و ترغیب یا آموزش اعتیاد‌های مضر و خطرناک و راه‌های کسب درآمد از آن‌ها؛ د) کمک به نفوذ فرهنگی بیگانگان؛ ه) نشان‌دادن تصاویر یا اصوات ناهنجار و نیز فیلم‌هایی که از ارزش تکنیکی یا هنری نازل برخوردار بوده و تماشاگران را به انحطاط و ابتذال می‌کشانند.این آیین‌نامه اگر اجرا می‌شد، شاید فیلمی مثل «رحمان 1400» نمی‌توانست اکرانی در این سطح داشته باشد. آیین‌نامه مصوب حسین انتظامی، رئیس وقت سازمان سینمایی، تنها چهار ماه پس از تصویب، با نظر دیوان عدالت اداری متوقف و در ادامه، موضوع رده‌بندی سنی آثار سینمایی از اختیارات سازمان سینمایی خارج شد؛ اما مسئله رده‌بندی سنی همچنان باقی ماند. موضوعی که همان زمان، توسط یزدان عشیری، مدیر روابط عمومی سازمان سینمایی، به شکل دیگری مطرح شد؛ «این درجه‌بندی و تعریف شرایط اکران، با نظر شورای پروانه نمایش صورت می‌گیرد و در شرایط فعلی تنها این شورا حق چنین اعمال‌نظری را دارد.»اما حالا پس از گذشت چند سال، سر این ماجرا دوباره باز شده است. طی روزهای اخیر، فیلم سینمایی «ستون 14» به کارگردان امیرحسین همتی، از شورای پروانه نمایش مجوز نمایش گرفت؛ اما با درجه 15+؛ اتفاقی که گمانه‌زنی‌ها درباره ورود مجدد سازمان سینمایی به مسئله رده‌بندی سنی را بالا برده است. آیا سازمان سینمایی با دیوان عدالت اداری وارد مذاکره شده و اختیارات سلب‌شده را گرفته است؟ یا این سازمان باز هم بدون مجوز، درجه‌بندی 15+ را برای این فیلم اعمال کرده است؟
 
  • اصفهان زیبا
    پایگاه خبری اصفهان زیبا

    سمانه ستوده