تور گردشگری هنر در حوزه هنری استان اصفهان برگزار شد
دیدار با دو میراث جهانی بشر (کاخ عالی‌قاپو و هنر مینیاتور) در اصفهان یکی از تجارب تور گردشگری هنر در عمارت سعدی حوزه هنری استان اصفهان بود. دوشنبه 10 مرداد بیش از 90 نفر از علاقه‌مندان حوزه فرهنگ و هنر به این بنای میراث ملی آمدند و دلیل دیدار، برپایی نمایشگاه نگاره‌نگر (نگرشی به سیر نگارگری معاصر اصفهان) بود. مــخاطبان قدم‌به‌قدم همراه با مهدی تمیزی که از هنرجویان هنرستان هنرهای زیبای اصفهان بوده، حرکت کردند، درباره سیر تاریخی نگارگری اصفهان در 80 سال اخیر شنیدند و آثار هنرمندان مختلف از جواد رستم شیرازی، امیرهوشنگ جزی‌زاده و محمود فرشچیان گرفته تا اساتید و هنرجویان نسل نوی اصفهان را بر دیوارهای گالری‌های حوزه هنری دیدند. در انتهای این تور، رئیس حوزه هنری با مشاهده علاقه‌مندی فراوان مخاطبان، از تمدید نمایشگاه تا 25 مرداد خبر داد.
نقش‌جهان، میراث‌جهانی بشر است و حریمی دارد که در آن اتفاقات فرهنگی و هنری جذابی می‌افتد؛ یکی مثلا نمایشگاه تازه عمارت‌سعدی حوزه هنری. نمایشگاه «نگاره‌نگر» پر از تابلوهایی است که هر کدام روایتی از نگارگری ایرانی را به نمایش گذاشته‌اند و جذابیت این نمایشگاه وقتی دوصدچندان می‌شود که بدانید هم نقش‌جهان، میراث جهانی بشر است و هم نام هنر مینیاتور به‌عنوان میراث جهانی ناملموس بشر ثبت شده است؛ بنابراین «نگاره‌نگر» یکی از نمایشگاه‌های هنری مهم حال حاضر اصفهان محسوب می‌شود که در آن روایت‌های مختلفی از میراث ملی ایران و میراث جهانی یونسکو را می‌بینید. تازه روایت‌های مختلفی هم از چوگان وجود دارد که نام این ورزش هم به‌عنوان میراث جهانی ناملموس بشر به ثبت رسیده است.
ما به روایت‌های گردشگرانه درباره هنر نیاز داریم
هفته گذشته بود که با همراهی یکی از دوستان پزشک اهل فرهنگ و هنر، به دیدن نمایشگاه رفتیم و هر دو از تعدد و تنوع آثار به وجد آمدیم. پس از آن دیدار، اولین قدم این بود که ایده برگزاری «تور گردشگری هنر» را با دو نفر از مسئولان امر یعنی آزاده کوفگر (مدیر هنرهای تجسمی و گالری‌ها) و دکتر احمد نوری (رئیس حوزه هنری استان اصفهان) پیشنهاد بدهم. هر دو با برگزاری تور موافقت کردند و مقدمات در کمتر از دو روز آماده و برنامه‌ریزی و دعوت مجازی از علاقه‌مندان انجام شد؛ چون قرار بود نمایشگاه تا دوازدهم مرداد ادامه داشته باشد و زمان بیشتری برای هماهنگی‌ها نبود. ایده این شد که طی این تور، مخاطبان توضیحات گردشگرانه (و نه تخصصی) را درباره هنر نگارگری یا مینیاتور بشنوند. مخاطبان هدف رویداد هم افراد علاقه‌مند به فرهنگ و هنر و گردشگری بودند. چرا؟ چون هنر فقط نباید برای هنرمندان و هنرجوها مهم باشد. هنر برای همه اقشار جامعه در هر مقام و مسئولیت و سطح دانش و توانایی و عقیده‌ای، کارکردهای منحصربه‌فرد خودش را دارد و تازه وقتی دو نام «اصفهان» و «مینیاتور» در کنار هم در یک نمایشگاه وجود دارند، اهمیت ماجرا بیشتر هم می‌شود.
روایت یک هنرستان جریان‌ساز
تعداد زیاد مخاطبان ما را به صرافت تغییر مبدأ تور انداخت. از جلوی ساختمان آغاز کردیم و مهدی تمیزی در ابتدا بیان کرد: «در عرصه نگارگری، افرادی هستند که تکنیکی را یاد گرفته‌اند؛ از جمله رنگ‌گذاری، قلم‌گیری، پرداز و... . تا لحظه مرگ این موارد را انجام می‌دهند و در این کار متبحر می‌شوند. ما به این افراد لقب «آرتیست» نمی‌دهیم. برایشان باید از واژه تکنسین استفاده کنیم؛ چون بر اثر ممارست به حدی رسیده‌اند که تکنیک را به خوبی انجام می‌دهند. اما آرتیست کسی است که به جز این که تکنیک را می‌داند، خلاقیت هم در کار خودش دارد. فیلم و موسیقی و شاخه‌های مختلف هنر را هم می‌شناسند. مثلا می‌توانیم بگوییم عیسی خان بهادری یک آرتیست بود و مدیاهای مختلف را در هنر تجربه کرده بود.»تمیزی با اشاره به کاشی‌کاری سه سرو در ابتدای خیابان عباس‌آباد، اثری از عیسی خان بهادری تأکید کرد: «بهادری در زمینه‌های مختلف فرش، نقاشی رنگ و روغن، آبرنگ، مجسمه و البته مینیاتور کار می‌کرد. دانش خوبی هم در علوم سیاسی و اجتماعی داشت. این فرد در سال 1315 هنرستان هنرهای زیبای اصفهان را پایه‌گذاری کرد. این هنرستان دو بخش مجزا داشت که بعد از انقلاب بخش شمالی هنرستان (بخش فنی) به نام «ابوذر» معروف شد و بخش جنوبی همان نام هنرستان هنرهای زیبا را حفظ کرد.»او با تاکید بر این که عیسی خان‌بهادری اعتقاد داشت که باید هنرمند کنار تکنسین باشد، ماجرایی را نقل کرد: «ابتدای خیابان‌ها در اصفهان و بسیاری از شهرهای ایران، تابلوهایی هست که از یک شش‌ضلعی کشیده تشکیل شده و داخلش اسم خیابان را نوشته‌اند (مثلا چهارباغ عباسی)، یک میله زیر آن قرار دارد و دو چنگ در دو طرف، شش ضلعی را مثل بازویی نگه داشته‌اند. داستان این طرح این است که سفارشی برای هنرستان هنرهای زیبای اصفهان آمد که عیسی خان بهادری این سفارش را به امیرهوشنگ جزی‌زاده سپرد. جزی‌زاده قوی‌ترین سطح یعنی شش‌ضلعی را انتخاب و به صورت کشیده تغییر داد تا فضای منفی کم شود. میله وسط را طراحی کرد و دو چنگ برایش گذاشت. عیسی خان بهادری این طرح را به تأیید طراح رساند و به آقای مهندس برجیان در هنرستان فنی انتقال داد تا ریخته‌گری‌ها و قالب‌هایش را بسازند و بسیاری از شهرهای ایران از این طرح استفاده کنند.»به روایت او، در چهار دهه اخیر خیلی از شهرداری‌ها از جمله شهرداری اصفهان شماری از این تابلوها را جمع کرده‌اند. در حالی که این طرح از جمله میراث فرهنگی محسوب می‌شود و جالب اینکه این اتفاقی که فراگیر شد، حاصل همکاری و هم‌افزایی یک هنرستان هنرهای زیبای خلاق و یک هنرستان فنی است؛ اما بعد از عیسی‌خان، مدیر جدید تصمیم به جداسازی دو هنرستان گرفت، دیواری میانشان کشید و نوع آموزش هم به مرور تغییر کرد. حتی نقل شده که عیسی‌خان بهادری بهترین گونه اصلاح‌شده گل رز را در باغچه‌های هنرستان کاشته بود؛ اما مدیر جدید دستور داد همه را با یونجه جایگزین کنند! این تاریخ هنرستانی است که به‌عنوان «نخستین مدرسه مدرن هنر در ایران» شناخته می‌شود و شهرهای تبریز و تهران و شیراز بعد از اصفهان به فکر راه‌اندازی چنین هنرستانی افتادند.
گالری «هنرمندان» صاحب‌نام هنرستان هنرهای زیبا و پرده‌برداری از یک راز
«هنرمندان مدرن بسیاری هستند که از فرش‌های قشقایی، نگارگری ایرانی و آثار هنری ایرانی الهام گرفته‌ند و آثار مدرن فوق‌العاده‌ای خلق کرده‌اند؛ درخت بر سر ریشه‌هایش رشد می‌کند و هنرمند برای رشد باید ریشه‌ها و تاریخش را بداند؛ اما نباید به تکرار بیفتد؛ چرا که انتهای این راه، خشک‌شدن است.» این روایت آغازین مهدی تمیزی در گالری اول بود؛ جایی که می‌توانم بگویم گالری بزرگان!آثار نسل اول نگارگری در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان را در این گالری می‌بینید؛ پایین اولین اثر نوشته شده: «بقلم رستم»، نام «اصفهان» و تاریخ «30/9/1340» بر گوشه سمت راست اثر توجه ما را جلب کرد و تمیزی از جواد رستم شیرازی گفت؛ «هنرمندی که به‌معنای واقعی کلمه استاد بود». عمده نقاشی‌های هتل عباسی کار او و تیم 50 نفرهایی است که زیر نظر رستم شیرازی کار می‌کردند. نوع قلم‌گیری همین اثر رسیده به حوزه هنری را باید با دقت دید و از تبحر هنرمند لذت برد. تابلوی بعدی اثری از محمود فرشچیان است به تاریخ «15/1/1339» و بعد رسیدیم به اثری از استاد اکبر مصری‌پور که به روایت تمیزی این هنرمند، خبره داستان‌سرایی در مینیاتور است و معاصربودن را در نگارگری‌هایش می‌بینیم. تمیزی سپس روبه‌روی اثر استاد بهرام طاهری، هم ایستاد و از تجربه کلاس‌های درس او برایمان گفت. کلاس‌هایی که در آن‌ها این هنرمند درس‌خوانده در ایتالیا تاریخ هنر ایران و جهان را با نشان‌دادن اسلاید، تدریس می‌کرد. اما حسن ختام گالری اول، روایت‌هایی از زیست غنی هنری امیرهوشنگ جزی‌زاده بود. مهدی تمیزی در این باره توضیح داد: «به زعم من در بین نگارگران ایران، امیرهوشنگ جزی‌زاده به‌عنوان یک طراح به‌تمام‌معنا، جایگاه ویژه‌ای دارند و طراحی‌های بسیاری برای نقشه فرش، خاتم، قلم‌زنی، کاشی و مینیاتور انجام داده است. توصیه می‌کنم اگر شما هم علاقه‌مند به هنر هستید، در یک مدیا خودتان را گیر نیندازید.»به روایت تمیزی، برای دیدن بخشی از آثار استاد جزی‌زاده می‌توانید به هتل عباسی سر بزنید؛ جایی که در ورودی‌اش یک کاشی‌کاری کرم‌رنگ قاطی‌شده با آجر وجود دارد و تمام آجرکاری‌های بدنه هتل از سالن 45 درجه تا آخر که با کاشی تلفیق شده‌اند هم با طراحی جزی‌زاده خلق شده‌اند. همچنین است نقوش تزئینی آرامگاه حضرت صائب در خیابان صائب اصفهان.تمیزی از رازی درباره طراحی‌های استاد جزی‌زاده در حرم امام‌رضا(ع) خبر داد که به نام استاد دیگری مشهور شد؛ اما ردپای گل‌لندنی‌ها و قاب‌ها در آثار استاد جزی‌زاده به پژوهشگران هنر اثبات می‌کند که نه‌تنها صحن رضوی و شماری از تزیینات صحن‌های دیگر کار اوست، بلکه طراحی ملجأ علی‌ابن‌موسی هم توسط امیرهوشنگ جزی‌زاده انجام شده است.
کشف داستان‌های نهان در میراث هنر
داستان ناگفته عاشق و گل سرخ ماجرایی بود که تمیزی در گالری دوم تعریف کرد و همه را سر ذوق آورد. داستان از عشق بلبل به گل سرخ شروع شد. بلبل سر شب روی شاخه نشست تا لحظه شکفتن معشوق را نظاره کند؛ اما درست به وقت سحر خسته شد و چشم بر هم گذاشت. چشم که باز کرد، آن لحظه گذشته بود. این روایت گل و مرغ است و جالب این که در برخی از آثار می‌بینید که هم چشمان مرغ بسته است و هم گل غنچه است. این نشان می‌دهد هنرمند این داستان را نمی‌دانسته است. تمیزی در این گالری از همه دعوت کرد در سفرهایشان به داستان‌های مستتر در نقاشی‌های ملل توجه کنند. در گالری‌های سوم و چهارم هم توضیحات موجز و کوتاه‌تری برای گردشگران پرتعداد و علاقه‌مند داده شد و حسن ختام رویداد، نشست صمیمانه حضار بود در سایه عالی‌قاپو. مخاطبان از کنار حیاط به طرف ضلع شرقی حیاط عمارت رفتند و در منتهی‌الیه شمال شرقی محوطه دور هم نشستند تا با هم درباره این تجربه صحبت کنند. در این نشست هم اعلام شد که نمایشگاه تا 25 مرداد تمدید شده و مخاطبان هر روز به جز روزهای تعطیل، می‌توانند از 10 تا 13 و 16 تا 20 به محل این نمایشگاه در خیابان استانداری، کوچه سعدی، عمارت سعدی حوزه هنری استان اصفهان مراجعه کنند. توصیه گردشگرانه ما هم این است که برای درک بهتر آثار از راهنماهای گالری‌ها کمک بگیرید.
افزودن دیدگاه جدید