حالا باید تکلیف مشاغلی که سالها محیطزیست شهر را ناسور کردند بهگونهای مشخص شود که نه سیخ بسوزد و نه کباب!
چهار سال قبل…
چــهــار ســال قــبــل هــیئــتوزیــران، شهرداریها را به جابهجایی، رفع مزاحمت و انتقال مشاغل و اصناف مزاحم شهری مکلف کرد. هیئتوزیران با این مصوبه ضوابط فعالیت اصناف آلاینده و مزاحم را مشخص کرد. بر این اساس، شهرداریها مکلف شدند بهمنظور رفع مزاحمت مشاغل و اصناف مزاحم متناسب با وضعیت فعالیت مکان استقرار و ماهیت شغلی آنها، به صدور حکم انتقال، جابهجایی یا رفع مزاحمت از طریق اصلاح فرایند کار اقدام کنند. بر اساس تبصره 2 ماده 3 این دستورالعمل اصناف باید از صدور پروانه صنفی جدید برای مشاغل مزاحم شهری خودداری کنند. برای نظارت بر این دستورالعمل باید کارگروهی متشکل از وزارت کشور، وزارت صنعت، وزارت کار، اتاق اصناف، شهرداریها، سازمان محیطزیست، وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی تشکیل مــیشــد. 25 ســری مشاغل مزاحم در یک آییننامه مشخصشده که مطابــق آن، ایــن دستورالعمل قابلاجراست. با استناد به این مصوبه و بند 20 ماده 55 قانون شهرداریها، سند راهبردی تنظیم و به تصویب شورای شهر اصفهان رسید.
مازوتسوزان شهر
برای لزوم جابهجایی کارگاهها، صنایع و صنوف مزاحم و آلاینده شهر اصفهان، سند آلایندگی هوا و استفاده تعدادی از آنها از مازوت در زمستان سال گذشته کافی است.بدون شک، زمستان سیاه شهر اصفهان در سال 99 حاصل ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون بود که ردپای گوگرد هم در آن هویدا بود. عدم اجرای طرح زوج و فرد بهواسطه حکمرانی گسترده پیک سوم کرونا شاید میتوانست منشأ آلودگی هوا باشد؛ اما افزایش شدید شبهنگام آلایندهها باوجود اجرای قانون منع تردد در خیابانهای شهر نشان داد که باید به دنبال منبع سوختوساز شبانه در شهر گشت. تأیید و تکذیب محیطزیست و سایر مسئولان ذیربط استانی و کشوری برای استفاده از مازوت در اصفهان باعث شد تا بهغیراز مشکوک شدن به فک پلمب بخش مازوتسوز پالایشگاه، نیمنگاهی هم به وضعیت صنایع کوچک شاغل در محدوده شهر شود؛ آنها که نهتنها در سیاهی شب که روزهنگام هم مازوت میسوزاندند تا تنفس شهر را سختتر کنند. به همین دلیل لایحه اعلام استقرار گسترده صنوف و صنایع در محدوده و حریم شهر اصفهان و نقش آنها در آلودگیهای زیستمحیطی، بهداشتی و تبعات ترافیکی و لزوم ایفای نقش شهرداری اصفهان و ساماندهی و رفع معارضات حاصل از فعالیتهای مشاغل و اصناف، به همراه سند راهبردی پیشنهادی در ساماندهی صنایع و صنوف واقع در محدوده و حریم شهر اصفهان، در جلسات کمیسیونهای اجتماعی و محیطزیست و بهداشت، سلامت و خدمات شهری، بررسی و در اواسط دی 99 به تصویب شورای شهر رسید.
شورای شهر در این مصوبه تأکید کرد که برای رعایت قوانین و دستورالعملهای زیستمحیطی، اجرای این مصوبه باید بر مبنای تفاهمنامه سهجانبه شورای اسلامی شهر اصفهان، شهرداری اصفهان و سازمان حفاظت محیطزیست باشد؛ همچنین در همه جلسات مربوط به صنایع آلاینده، سازمان میادین میوه و ترهبار و ساماندهی مشاغل شهری، نماینده ادارهکل حفاظت محیطزیست و شورای هماهنگی محیطزیست شهرداری باید حضورداشته باشند.
این لایحه بر اساس قوانین و اسناد بالادستی همچون قانون هوای پاک، تدوینشده و در متن آییننامه به ابعاد موضوع؛ اعم از نوع مشاغل و وظایف دستگاهها تصریح و دستهبندیها انجام و تمام ملاحظات مدنظر قرارگرفته شد. صنوف در این آییننامه و دستورالعمل، به سه بخش تقسیمشدهاند: صنوف انتقالی، صنوف ناهمگون که آلودگی زیستمحیطی ندارد، ولی مشاغل مزاحم هستند و صنوف و مشاغلی که نیاز به ساماندهی در محل دارند تا مزاحمت آنان رفع شود. طبق این آییننامه، کمیتهای باید تشکیل شود که وظایفی مانند پالایش صنایع مشکوک و غیرشهری و تأیید و تصویب مکان استقرار این صنایع یا بررسی چگونگی رفع مزاحمت مشاغل آلاینده و مزاحم شهر را بر عهده داشته باشد.
طلاسازها و ریختهگرها جابهجا میشوند
کوروش محمدی، رئیس کمیسیون اجتماعی، درباره این آییننامه میگوید: «آییننامه مدون و جامع مقررات مربوط به ساماندهی صنایع آلاینده شهر پس از بازنگری نسخه کشوری آن در کمیسیونهای اجتماعی و سلامت مطرح و مصوب شد.» او توضیح میدهد که الزامات زیستمحیطی و مسائل بومی شهر در آییننامه دیدهشده و شیوهها و اصول برخورد و مواجهه با صنایع آلاینده کوچک، متوسط و بزرگ و صنایع در حریم شهر تعریفشده است. به گفته او، برای تعدادی از صنایع در بیرون از شهر فضایی جانمایی میشود و برای مشاغلی که امکان جابهجایی وجود ندارد، کنترل و برخورد با آنها برای کاهش آلایندگی در دستور کار قرار میگیرد.محمدی توضیح میدهد که برای ساماندهی طلاسازیها سازمان ساماندهی مشاغل شهری زمینی را شناسایی کرده و برای ریختهگریها هم سازمان شهرک صنعتی باید اقدامات لازم را انجام دهد.
جانمایی نباشد، نمیشود!
اصغر برشان، عضو ناظر در جلسات هیئتمدیره، شورا و کمیسیون معاملات سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فراوردههای کشاورزی، تأکید میکند که در صورت پیشبینی و جانمایی مکان مناسب میتوان مشاغل آلاینده را جابهجا یا ساماندهی کرد. او میگوید: «اسم این مشاغل را مزاحم نگذاریم؛ چون هیچ شغلی مزاحم نیست. آنها مشاغلی هستند که چون در مکان مناسب مستقر نیستند، باعث نگرانی بخشی از ساکنان شهر میشوند. لوایحی که تصویب میکنیم در راستای بهبود وضعیت زندگی مردم است. تعدادی از مشاغل آلایندگی دارند که برای جلوگیری از انتشار بیشتر آلودگی باید جابهجا شوند؛ اما بخش دیگر که در محدوده شهر فعال هستند با زیست شهروندان تناسب ندارند که دامداریها در این دسته قرار دارند. دسته سوم، مشاغلی هستند که مزاحمت ترافیکی یا آلودگی صوتی دارند.» به گفته این عضو شورای شهر، مدیریت شهری سعی دارد شهر را برای ساکنان زیستپذیر کند که اگر فضا و مکان مناسبی را برای جابهجایی یا ساماندهی مشاغل آلاینده پیشبینی و امکانات را فراهم کند، مصوبهها و آییننامهها عملیاتی میشود.
او البته توافق با مشاغل مزاحم برای ترک محل فعلی و استقرار در محل جدید را مهم ارزیابی میکند. او میگوید:«در مواردی موفق به جابهجایی این مشاغل نمیشویم؛ بهعنوانمثال، برای جابهجایی یک رده شغلی در کمیسیونهای مربوط فرصتی معین میشود تا شغل مربوط جابهجا شود. ظرف این مدت باید زیرساختهای لازم برای جابهجایی و ساماندهی شغل مربوط فراهم شود؛ ولی بسترهای لازم شکل نمیگیرد و باوجود سپریشدن زمان قانونی، جابهجایی هم انجام نمیشود. بنابراین جانمایی زمین، توافق با مشاغل خاص و بسترسازی باید توأم انجام شود؛ در غیر این صورت طرح به هدف نمیرسد و مشاغل هم از دست میروند.»