میزان مشارکـــــت مـــــــردم در انتخابات خردادمـــــاه ازجمله مسائلـــــی است که محل بحث و گمـــــانهزنیهای فراوان است؛ چراکه تجربه اسفند 98 و فراز و نشیبهایی که یازدهمین انتخابات پارلمان در فضای سیاسی ایران به جای گذاشت، احتمال کاهش این مشارکت را در انتخابات آتی بالا برده است. فعالان سیاســـــــی معتقدند کارآمدی، عملکرد و رفتار گروهها و احزاب سیاسی تأثیر مستقیم و معناداری بر مشارکتهای سیاسی میگذارد و در مقابل اما برخی تحلیلگران مبنای تصمیمگیری و نحوه مشارکت مردم در رویدادهایی همچون انتخابات را نهتنها حزبی و جناحی نمیدانند، بلکه به گزینش نامزدها (بررسی صلاحیتها) و همچنین نوع برنامهها و رویکرد آنها در آینده مربوط میدانند.
این در حالی است که جدای از چالشهای سیاسی موجود، مشکلات اقتصادی برخاسته از تحریمها مردم را تحت فشار قرار داده و این عامل مطمئنا بر رفتار سیاسی مردم اثر مستقیم خواهد گذاشت. حیدرعلی حجتی، سخنگوی سابق شورای هماهنگی جبهه اصلاحات اصفهان در گفتوگو با «اصفهان زیبا» با بیان اینکه آنچه امروز در جامعه و در بین مردم کشورمان جاری و ساری است، دلسردی، نا امیدی و ترس از عواملی است که تشدیدکننده وضع موجود است، میگوید: «مشکلات اقتصادی ناشی از عدم توسعهیافتگی در ابعاد مختلف، قطع امید از برخی مسئولان، شنیدن اخبار ناامیدکننده از فساد و اختلاس و بازی با سرمایههای مردم در بازار بورس و مواردی به این شکل زمینهساز این ناامیدیها و سرخوردگی در جامعه است.»
حجتی ادامه میدهد: «در عین حال شیوع گسترده ویروس کرونا در این شرایط دشوار اقتصادی و فقدان برنامهای سازمان یافته به عنوان کمکهای دولتی به مردم خسارت دیده، راه دلسردی و نا امیدی و درنتیجه نا رضایتی را فراهم ساخته که لازم است برای گرم شدن فضای یخبندان فعلی در زمان باقی مانده تا انتخابات خرداد ماه اقدامـــــات مؤثری صــــــورت گیرد.»
این فعال پیشکسوت سیاسی در خصوص تأثیر احزاب و گروههای مختلف سیاسی بر مشارکت مردم در انتخابات میگوید: «احزاب باید برنامه اثر بخشی را ارائه دهند و افراد کارآمد، شجاع و دارای برنامهای سازنده را وارد صحنه انتخابات کنند. ازطرفی نهادهای نظارتی نباید در تأیید کاندیداهای قوی و مورد حمایت مردمی تردید به خود راه دهند. در عوض آنها باید راه حضور فراگیر مردمی را بیش از پیش هموار سازند. چراکه انتخاب واقعی حق مردم است و به فرمایش امام راحل، میزان رأی مردم است. از سوی دیگر، کاندیداها نیز با داشتن برنامههایی معین و شفاف در همه زمینهها وارد میدان شوند و از طرح برنامههای غیر قابل اجرا و خارج از اختیار خود اجتناب ورزند تا به تدریج از این حالت یخبندان خارج شویم.»
اصلاحطلبان در سال 84 خطای راهبردی مرتکب شدند
حجتی با یاد آوری انتخابات 76 و نحوه مشارکت مردم در آن رویداد تصریح میکند: «در آن زمان مردم در پی تحول و اصلاح وارد صحنه شدند و سیاسیون و نخبگان جامعه نیز با اتکا به گرمی کنشهای مردمی و البته با تبیین وضع موجود، راه یک انتخابات مطلوب را با فضایی نسبتا دوقطبی برای حضور حماسی مردم فراهم ساختند. از سویی، شخصیت فرهنگی، جذاب، با اخلاص و صادق آقای خاتمی و برنامههای ارائه شده از سمت ایشان نیز در گرمی فضای انتخاباتی کم مؤثر نبود.»
این فعال سیاسی درخصوص نحوه فعالیت احزاب در دورههای انتخاباتی گذشته و رویکردهای آنها میافزاید: «در سال 80 احزاب فعالتر و با برنامهای منسجم و پویاتر در صحنه انتخابات نقش ایفا کردند. چراکه شرایط شکلگیری احزاب با برنامه و اثرگذارتر از قبل بود. در آن دوره بهرغم تنوع کاندیداهای صفکشیده، مردم با پذیرش برنامههای دولت هفتم و امیدواری به آینده مجددا صحنهساز شدند و دولت هشتم نیز با آرای بیشتری شکل گرفت. در آن دو دوره انتخابات نقش احزاب و گروهها جلوه بارزتری به خود گرفت و گرایشهای حزبی رونق بیشتری یافت.»
به گفته حجتی، سال 84 اما وضعیت انتخابات به گونه دیگری رقم خورد و جبهه اصلاحات و احزاب اصلاحطلب دچار خطای راهبردی شدند. او ادامه میدهد: «اصلاحطلبان در آن انتخابات هرچند با تأکید بر دستاوردهای دولت هشتم که تحولات خوبی را در امور اقتصادی، روابط خارجی و توسعه در ابعاد مختلف ایجاد کرده بود، به انتخابات دوره نهم نیز میاندیشیدند، اما نتوانستند با همگرایی و همافزایی بیشتری در آن رقابت حاضر شوند و با کاندیداهای متعددی که نتیجه مثبتی را عاید آنها نکرد، پای به انتخابات گذاشتند. از طرفی، تخریب چهرههای قدیمی توسط رقیبان هم راه را برای آنها ناهموار و بدون نتیجه ساخت.»
او همچنین شرایط حضور جناح مقابل در انتخابات 84 را اینگونه توضیح میدهد: «در جبهه اصولگرا چهرههای متعددی از کاندیداها ظهور پیدا کردند که گروهها، احزاب و حامیان آنها با شخصیتسازی و سردادن شعارهای احساسی و مردمپذیر به همراه حمایتهایی که بعضا با لعاب قداست و تقدس همراه بود، آنها را در صحنه تقویت کردند و در نهایت هم پیروز میدان شدند که آثار باقیمانده از آن زمان همچنان بر اقتصاد، سیاست، اخلاق، روابط بینالملل و.... سایه افکنده است.» حجتی ادامه میدهد: «پس از آن در حالی که انتخابات 88 با حضور احزاب و فعالیت شخصیتهای دلسوز و نگران از آینده مملکت رقم خورد، اما متأسفانه وحدت ملی خدشهدار شده بود و از همان زمان دیوار اعتماد مردم نیز ترک برداشت. این در حالی بود که با توجه به درآمدهای نفتی بینظیر در تاریخ کشور، در دولتهای نهم و دهم ما شاهد رشد منفی اقتصادی، تورم، افزایش نرخ بیکاری، مخدوششدن روابط بینالملل و مهمتر از همه فروریزی اخلاق در جامعه و صدور چندین قطعنامه خطرناک شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه کشورمان که با توافق برجام منتفی گردید، بودیم.» این فعال سیاسی میگوید: «شرایط بهجایمانده از دولتهای نهم و دهم بار دیگر احزاب، کنشگران و نخبگان سیاسی را در راستای اصلاح و تغییر آن فضا در انتخابات 92 به صحنه کشاند. جناح چپ با راهبردی صحیح و با ایجاد ائتلاف بین دو کاندیدای اصلاحطلب راه آن انتخابات را هموار کرد و بدین وسیله دولت یازدهم با پیروزی اصلاحات شکل گرفت. در ابتدا برنامههای دولت یازدهم خبر از باز شدن قفل مشکلات و گردش چرخ اقتصاد به همراه اقدامات هستهای ایران را داشت که باتوافق برجام نیز تا اندازهای این پیشبینیها به وقوع پیوست. تاجاییکه این روند در انتخابات 96 نیز تأثیر بسیار مستقیمی گذاشت و امید به نتایج برجام و تلاش احزاب، مردم را بار دیگر پای صندوقهای رأی کشاند. البته دیری نپایید که با آمدن ترامپ در آمریکا و ده ها عامل داخلی و خارجی دیگر شرایط آنطور که احتمال میرفت، رقم نخورد و فضای نامساعد کنونی بهوجود آمد و به مرور نا امیدی در جامعه افزایش پیدا کرد که باید چاره اندیشی بسیار جدی و دقیقی در راستای رفع آن حاصل شود.» به اعتقاد حجتی، احزاب اصلاحطلب در آستانه سیزدهمین دوره از انتخابات ریاستجمهوری در خردادمـــــاه باید با برداشتن گامهای مثبت و ایجاد شرایط گرم انتخاباتی ابتدا به یک همگـــــرایی درونی برسند.
او خاطرنشان میکند: «اصلاحطلبان باید در پی تفاهم و همگرایی و در معرفی کاندیداها نیز توجه کافی داشته باشند تا فردی کارآمد، شجاع، شفاف و دارای برنامهای قابل تحقق و همچنین با درک از شرایط و موانع داخلی و خارجی پای به میدان گذارد و راههای برونرفت از مشکلات را برای مردم بازگو کند.» او ادامه میدهد: «کاندیدای معرفی شده از سمت اصلاحطلبان باید از اختیارات قانونی رئیسجمهور مطلع بوده و از بیان شعارهای احساسی و غیرقابل اجرا خودداری کند. جبهه اصلاحات باید راهگشای مشکلات کشور باشد و احزاب مخالف اصلاحات نیز به مشکلات ملی توجه کنند و در عوض تخریب رقیب به تبیین برنامههای واقع بینانه خود بپردازند. چراکه مردم با احساس هرگونه فرصت طلبی از سمت هر جناح نسبت به انتخابات پیشرو دلسرد خواهند شد. این رویداد به مثابه بار شیشهای است که برای خردشدن تنها نیاز به یک ضربه دارد. همه احزاب و گروهها چه اصولگرا و چه اصلاحطلب راهی جز درک واقعیتهای کشور و صادقبودن با مردم ندارند. مردمی که خود صاحبان اصلی و ضامن بقا و حافظان انقلاب و نظام هستند.»
رد صلاحیتها به شکل فعلی یک خودزنی بزرگ است
سخنگوی سابق شورای هماهنگی جبهه اصلاحات اصفهان همچنین با اشاره به رد صلاحیتهای اعضای فعلی شورای اسلامی شهر اصفهان از سوی هیئتهای نظارت بر انتخابات و تأثیر آن بر مشارکت مردم در انتخابات خرداد ماه میگوید: «در رفراندوم سال 58 بیش از 98درصد از کسانی که در این همهپرسی تاریخی شرکت کردند به جمهوری اسلامی آری گفتند و بدون هیچ جدا سازی مردم در آن رویداد سیاسی خوب درخشیدند. برای رد یا تائید صلاحیت کاندیداهای انتخابات در هر کشوری ملاکهای قانونی وجود دارد. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز ملاکها و منابع مشخص است که این موضوع با تشکیل هیئت های اجرایی و استعلام تحقق مییابد. مراجع تعیین شده با توجه به وظایف قانونی خود و البته توجه به مستندها در زمان معین اظهار نظر میکنند و در قبال آن نیز پاسخگو خواهند بود.» حجتی ادامه میدهد: «نحوه بررسی صلاحیتها در خصوص انتخابات این دوره از شوراهای اسلامی در شهرهایی همچون اصفهان بسیار نوظهور و مأیوسکننده و جلوههای بسیاری از زیرپاگذاشتن حقالناس در آن مشهود است. اعضای فعلی شورای شهر اصفهان بهصورت سلیقهای رد صلاحیت شدند و شنیدهها حاکی از آن است که افرادی کمتجربه به همسایگان و حتی «سوپر سر کوچه» به منظور استعلام هویتی و شخصیتی مراجعه کردهاند.»
به اعتقاد این فعال سیاسی در شرایط فعلی که جامعه نیاز به حضور گسترده مردم در پای صندوقهای رأی و انتخاب افراد توانا و با برنامه دارد، رد صلاحیتها به این شکل یک خودزنی بزرگ است و باعث ریزش حضور اکثریت و ایجاد رأی اقلیت میشود که برآیند آن نیز یک شورای ضعیف و ناکارآمد خواهد بود. حجتی میگوید: «این کار مصداق دروازهبان شهری است که با زدن چوب بر بار عابری گفت چه بار داری؟ جواب شنید: اگر یک چوب دیگر بزنی هیچ! در نتیجه ناظرین و متصدیان امر باید بدانند که در صورت سلیقهای عملکردن و محرومکردن قشر وسیعی از مردم برای شرکت انتخابات، هرچند گوی بر چوگان جناحی خاص به بازی در میآید، اما آنچه دچار خسران میگردد کشور و نظام است.» او میافزاید: «درمدیریت شهر بزرگی همچون اصفهان به همراه نمایندگان شورایی که با رأی اقلیت انتخاب میشوند، راه پیشرفت و توسعه وجود نخواهد داشت و مشکلات بیش از قبل خواهد شد. مردم بزرگترین مؤلفه قدرت و اقتدار کشور و صاحبان انقلاب و پشتیبان نظام هستند. همانگونه که در فرمایشهای امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب این نقش بهخوبی ترسیم شده است.»
افزودن دیدگاه جدید