نمایندگان مجلس به‌تازگی طرح سامان‌دهی فضای مجازی را تصویب کرده‌اند. آیا امکان سامان‌دهی فضای مجازی وجود دارد؟
همان‌طور که در فضای فیزیکی افراد باید تمهیدهای لازم ر ا برای حفظ جان و مال و هویت و حریت اعمال کنند، در فضای مجازی هم باید قوانینی لحاظ شود تا انسان را از ابعاد مختلف حفظ کند. در فضای مجازی باید تدابیری اندیشیده شود تا هم جان انسان‌ها حفظ شود و هم مال و هویت فرهنگی ایرانی اسلامی. فضای مجازی، فضای رهاشدگی نیست؛ بلکه این فضا مکمل فضای حقیقی است و آن را کامل می‌کند؛ هرچند یک‌سری از محدودیت‌های فضای فیزیکی را ندارد؛ برای مثال، افراد در فضای فیزیکی صرفا در زمان خاصی امکان تولید محتوا دارند؛ درحالی‌که در فضای مجازی چنین محدودیتی وجود ندارد و به همین دلیل هم حفظ مال و آبرو و هویت فرهنگی افراد در آن به‌مراتب سخت‌تر است؛ ولی محاسن زیادی هم دارد؛ برای مثال، همان‌طور که اگر کسی در فضای فیزیکی مسجدی ساخت، برایش ثواب می‌نویسند، در فضای مجازی هم اگر کسی تولید محتوای مطلوب و مناسبی داشته باشد و هزاران نفر آن را ببینند، او هم اقدام بزرگی انجام داده است. از طرف دیگر، تولید محتوای نامطلوب می‌تواند موجب شر کثیر شود. کمیسیون فرهنگی مجلس هرسال چند موضوع را در دستور کار قرار می‌دهد که در سال گذشته نیز دو موضوع فضای مجازی و جمعیت را موردتوجه قرار داده. در بحث فضای مجازی نیز سندی که طراحی‌شده، مباحث خوبی را در برگرفته است.
می‌گویید امکان سامان‌دهی فضای مجازی وجود دارد. این اتفاق چگونه باید انجام شود و چه بایدها و نبایدهایی را مدنظر قرار دهد تا حقوق شهروندی نقض نشود؟
فضای مجازی دارای سه بعد است و برای سامان‌دهی باید همه این ابعاد در نظر گرفته شود: بعد اول، سامانه‌های زیرساختی مثل نرم‌افزارها و سخت‌افزارها و تجهیزات فنی است که بر فضای مجازی بسیار تأثیرگذار است؛ بعد دوم اما کاربران هستند؛ انسان‌هایی که در این فضا فعالیت می‌کنند و حضور آن‌ها باعث ارزشمندشدن فضای مجازی می‌شود؛ بعد سوم نیز محتواست؛ پس باید در سامان‌دهی فضای مجازی به همه این ابعاد توجه و بایدها و نبایدها را رعایت کرد؛ برای مثال، در حوزه زیرساخت باید بررسی شود که چه زیرساخت‌هایی مورداستفاده قرار گیرند و نرم‌افزارها برای چه رده سنی مناسب هستند. در تمام دنیا این‌گونه است که نرم‌افزارها رده سنی دارند. متأسفانه در ایران این‌گونه نیست؛ برای مثال، رده سنی که برای واتس‌اپ در نظر گرفته‌شده است، رعایت نمی‌شود؛ درحالی‌که در دنیا واتس‌اپ می‌تواند علیه والدین کودک و نوجوان شکایت کند که چرا آن‌ها بدون حضور پدر و مادر از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند یا اینکه برخی از سخت‌افزارها باید در کشور تولید شوند؛ ولی تولید برخی دیگر مقرون‌به‌صرفه نیست و باید آن‌ها را از جای مطمئن تهیه کرد؛ زیرا در غیر این صورت ممکن است اتفاق‌های ناخوشایندی رخ دهد. در حوزه کاربران نیز باید در نظر داشت که امروزه در فضای مجازی هر کلیک، یک واحد پول و ثروت است؛ به این معنا که با ورود افراد به سایت‌های مختلف سهام آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. در بحث تولید محتوا نیز که با قالب‌های مختلف بین کاربران انتقال پیدا می‌کند، باید نکات مختلف در نظر گرفته شود. در این میان مسئله مهم محتواست؛ یعنی ما نمی‌توانیم محتوا را از جایی تأمین کنیم؛ بلکه باید خودمان و بر اساس سبک زندگی ایرانی و اسلامی به تولید بپردازیم. متأسفانه این اتفاق نیفتاده است. در بحث تولید محتوا باید پنج نکته را در نظر گرفت: اولین نکته این است که هر محتوایی که به دست کاربر می‌رسد آیا ارزش یک‌بار دیدن یا خواندن دارد؟ دومین مسئله این است که آیا هر محتوایی ارزش بازنشرکردن را دارد؟ سومین نکته همین است که محتوا باید برای مخاطب خاص خود ارسال شود؛ نه اینکه آن را در همه کانال‌ها و گروه‌ها بازنشر کرد؛ چهارمین مسئله هم این است که آیا تولید محتوا باید به‌وسیله خود فرد انجام شود؟ پنجم اینکه، اشباع محتوا رخ ندهد؛ چراکه مخاطب را دلسرد می‌کند.
بر اساس این طرح، عرضه و ارائه خدمات پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و خارجی در کشور مستلزم ثبت در پنجره واحد و رعایت قوانین کشور است. فعالیت پیام‌رسان‌های خارجی و داخلی اثرگذار مشروط به تأیید هیئت سامان‌دهی و نظارت خواهد بود.آیا این امکان وجود دارد؟
فیلترینگ یک پرده شفاف است؛ اما مثلا در کشورهای دبی و امارات تماس‌های صوتی و تصویری واتس‌اپ فیلتر است. آیا آن‌ها محدود شده‌اند؟ خیر. آنجا نظام، نظام بازار است و این کشورها اعلام کرده‌اند که شرکت‌های مخابراتی از این مسئله شکایت دارند؛ چراکه دچار ضرر و زیان شده‌اند؛ پس به واتس‌اپ اعلام کرده‌اند که یا اجازه فعالیت در این کشورها را ندارد یا اینکه باید تماس‌های صوتی و تصویری آن قطع شود. انتظار ما از پیام‌رسان‌های خارجی باید در حد قوانین آن‌ها باشد و البته دست آن‌ها به‌قدری باز است که بتوان آن‌ها را مدیریت و کنترل کرد.
