معضلاتی که با حل آنها بسیاری از بحران‌های اقتصادی و سیاسی کشورمان حل خواهد شد. اما به نظر می‌آید تعدادی از کاندیداها چندان مسئله سیاست خارجی را جدی نگرفته‌اند و برخی حتی سیاست داخلی را مقدم بر سیاست خارجی قلمداد می‌کنند.
علی امیدی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در این باره به «اصفهان زیبا آنلاین» می‌گوید: «موضوعی که در این مناظرات مغفول باقی ماند و عامدانه بر آن تأکید نشد، توجه به نقش دونالد ترامپ در بروز مشکلات اقتصادی دولت دوم آقای روحانی است. کاندیداهای اصول‌گرا تعمداً با نپرداختن به این متغیر اصلی همه کاسه کوزه‌ها را بر سر دولت دوازدهم و شخص آقای روحانی و البته آقای همتی شکاندند و گفتند شما مقصر همه این معضلات اقتصادی در کشور بودید. درصورتی‌که اقتصاد ما در صدسال گذشته و به‌صورت فزاینده به درآمدهای نفتی وابسته شده و این درآمدها به یکباره و از سال 2018 به بعد با سیاست‌های خصمانه آمریکا و ترامپ قطع شد و مشکلات عظیم اقتصادی در سطح خرد و کلان ایجاد کرد.
او ادامه می‌دهد: «به عبارتی این کاندیداها از برخی سوءمدیریت‌ها در دولت آقای روحانی استفاده کردند درصورتی‌که واقعیت این نیست. سوءمدیریت در همه دولت‌ها دیده می‌شود و در دولت دوازدهم نیز این موضوع قطعاً وجود داشته است. اما متغیر اصلی در ایجاد مشکلات کنونی کشور این موضوع نیست.»
این استاد دانشگاه با اشاره به موضع کاندیداها در رابطه با «اف ای تی اف» می‌گوید: «سیستم بانک جهانی با کشورهایی که استانداردهای «اف ای تی اف» را قبول نمی‌کنند، راه نمی‌آید. بانکداری کشورهایی مانند ایران زیر نظر دولت است اما اکثر بانک‌ها در جهان خصوصی هستند و معمولاً نسبت به سرمایه خود حساسیت دارند و نمی‌خواهند دارایی‌هایشان در خطر قرار گیرد یا با جریمه‌ها و تحریم‌های آمریکا مواجه شود. ازاین‌جهت آنها با کشورهایی که جزو “اف ای تی اف” نیستند یا در لیست سیاه این سازمان قرار دارند، مبادله نمی‌کنند یا اینکه تعاملاتشان را با اکراه انجام می‌دهند.»
او می‌افزاید: «تعدادی از کاندیداها و خصوصاً اصول‌گراها همچون سعید جلیلی در مناظرات انتخاباتی اصلاً به این موضوع اهمیتی ندادند. در مقابل آقای همتی باتوجه‌به جایگاه شغلی خود از اهمیت “اف ای تی اف” در روابط بانکی دنیا صحبت کرد.»
امیدی ادامه می‌دهد: «در این مناظرات توجه به پتانسیل‌های منطقه برای گسترش تجارت ایران و با استفاده از نفوذ سیاسی ایران نیز مطرح بود که همان تمرکز بر میدان دیپلماسی است. البته استراتژی کاندیداها در این حوزه متفاوت است. آقای همتی معتقد است که کلاً استراتژی ما در جهان باید بر اساس تنش‌زدایی مخصوصاً با قدرت‌های بزرگ باشد. چراکه این موضوع در روابط منطقه‌ای نیز تأثیرگذار است و نمی‌توان روابط منطقه‌ای را از فرا منطقه جدا دانست. اما در مقابل برخی از نامزدهای اصول‌گرا نظری متفاوت از همتی دارند و معتقدند این روابط قابل تفکیک است و ما برای کاهش فشارهای غرب خصوصاً آمریکا می‌توانیم یک استراتژی منطقی تعامل داشته باشیم. به عبارتی کاندیداها از هر دو جناح به تعاملات تجاری و سیاسی سازنده در منطقه معتقدند اما رویکرد آنها متفاوت است.»
دولت جدید باید سیگنال‌های مثبتی به جهانیان نشان دهد
این کارشناس بین‌الملل در پاسخ به این سؤال که کدام‌یک از رویکردهای کاندیداها در حوزه سیاست خارجی قابل‌اجرا است و به نفع کشور است؟ می‌گوید: «یک نظریه روان‌شناسی در روابط بین‌الملل وجود دارد و می‌گوید همیشه یک فاصله میان واقعیت و ادراک انسان‌ها و دولت‌ها از جمله رهبران وجود دارد. مسئله این است که من چه تصویری از شما دارم و این تصویر آیا در واقعیت قابل‌اجرا است یا خیر؟ و اینکه آیا می‌توان در شرایطی خاص تعاملات سازنده با جهان ایجاد کرد یا خیر؟ برای مثال مهم نیست که رویکرد آقای رئیسی در سیاست با جهان چیست. بلکه یکی از فاکتورهای مهم این است که کشورهای مقابل چه نگاهی به آقای رئیسی دارند که قطعاً نیز از سوی اروپا و غرب نگاه مثبتی به آقای رئیسی و دولت ایشان وجود ندارد که در نتیجه این فقدان کمی فرایند تعاملات را دچار مشکل خواهد کرد. مگر اینکه دولت جدید از ابتدا سیگنال‌های مثبتی به‌طرف مقابل نشان دهد.»
از سویی امیدی معتقد است که اختیارات دولت آینده با هر موضعی در سیاست خارجی چندان تأثیرگذار نیست و نقش تعیین‌کننده‌ای نخواهد داشت و کل نظام تصمیم‌گیر نهایی است. او بیان می‌کند: «رئیس‌جمهور آینده باتوجه‌به تجربه‌های گذشته و به‌منظور تعامل سازنده با جهان و کاهش تنش‌زدایی باید سه موضوع را مدنظر قرار دهد؛ اول بازگشت به تعهدات برجامی در صورت بازگشت آمریکا به این توافق و البته بدون انتظارات بیشتر. دوم پذیرش “اف ای تی اف“ که ما باید این سیگنال را به جهان نشان دهیم که با استانداردهای مالی بین‌المللی هم‌راستا هستیم و کار می‌کنیم تا از این طریق بانک‌های جهانی ارتباطات بیشتری با ما داشته باشند. سوم اینکه مرکز ثقل کشورهای عربی در منطقه عربستان است و دولت جدید اگر بخواهد خصومت با عربستان را ادامه دهد، عربستان نیز با نفوذی که در منطقه دارد به سیاست‌های خصمانه‌اش در رابطه با ایران ادامه خواهد داد؛ بنابراین دولت جدید باید با یک برنامه‌ریزی دقیق به تعاملات منطقه‌ای کشور سروسامان دهد تا این چرخه منفی خصومت کاهش پیدا کند و رابطه ایران و عربستان به روال عادی خود بازگردد.»
